سخنگو قوه‌قضاییه جمهوری اسلامی، «اصغر جهانگیر»، روز چهارشنبه ۳بهمن۱۴۰۳، اطلاعات تازه‌ای درباره مرگ شهروند سوییسی در زندان سمنان ارائه کرد. این فرد که به اتهام «عکاسی از مناطق نظامی و همکاری با دولت‌های متخاصم» بازداشت شده بود، به گفته مقام‌های حکومت ایران، در سلول خود دست به خودکشی زده است.
اصغر جهانگیر، سخنگوی قوه قضائیه ایران روز چهارشنبه سوم بهمن در یک نشست خبری درباره چگونگی مرگ یک شهروند سوئیسی در زندان سمنان گفت که او مهر امسال با یک خودرو “مجهز به انواع تجهیزات فنی با کاربرد‌های مختلف” از مرز دوغارون (مرز افغانستان) به عنوان گردشگر وارد ایران شده بود. خبرگزاری ایلنا به نقل از سخنگوی قوه قضائیه نوشت که این فرد متولد کشور نامیبیا و تبعه کشور سوئیس بوده و پس از عبور از چند استان وارد استان سمنان شده بود. بنا بر این گزارش زندانی تبعه سوئيس “در منطقه دلتای نظامی که منطقه ممنوعه نظامی است”، به اتهام “عکس‌برداری از منابع ممنوعه و همکاری با دولت متخاصم ” بازداشت شده بود.
به گفته اصغر جهانگیر، این فرد که متولد «نامیبیا» و تبعه سوییس بوده، مهرماه سال جاری با خودروی شخصی از مرز «دوغارون» وارد ایران شده و در منطقه‌ای نظامی هنگام عکاسی دستگیر شده است. او ادعا کرد: «این فرد در روز حادثه، صبحانه را میل کرده و سپس در غیاب هم‌سلولی خود، برق سلول را خاموش کرده و در نقطه‌ای که امکان رصد دوربین‌ها نبوده، با استفاده از پرده سرویس بهداشتی، خود را حلق‌آویز کرده است.»
سخنگو قوه‌قضاییه همچنین مدعی شد که «همه گونه همکاری از سوی سازمان زندان‌ها» با این زندانی انجام شده و جسد او پس از بررسی‌های پزشکی قانونی، به سفارت سوییس تحویل داده شده است.
رسانه‌های نزدیک به نهادهای امنیتی ایران از جمله «مشرق‌نیوز» مدعی شده‌اند که این فرد همزمان با حملات اسراییل به اهداف نظامی در ایران، در حال «جمع‌آوری اطلاعات و نمونه‌برداری از خاک کویر» دستگیر شده است. جهانگیر نیز تاکید کرد که این فرد به «همکاری با دولت‌های متخاصم» متهم بوده است.
اصغر جهانگیر در توضیحات خود گفت که او “حین عکس‌برداری” دستگیر و همزمان به سفارت سوئیس در تهران اطلاع داده شد.
انتشار توضیحات مقام‌های قضایی جمهوری اسلامی در رسانه‌های ایران تحت عنوان “جزئیات جدید”، پرده از هیچ ابهامی بر نمی‌دارد. روشن نیست اشاره سخنگوی این نهاد به “دولت متخاصم” کدام دولت است.در عین حال که جمهوری اسلامی تاکنون ده‌ها تبعه خارجی یا دوتابعیتی را، حتی آنها که به دعوت خود دولت به ایران سفر کرده‌اند، به “اتهامات” مشابه دستگیر و از آنها به عنوان گروگان برای باج‌گیری سیاسی استفاده کرده است.
نمونه‌ای از آن معاوضه یوهان فلودروس، دیپلمات اتحادیه اروپا و سعید عزیزی که در نوامبر ۲۰۲۳ بازداشت شده بود، با حمید نوری یکی از مقامات سابق زندان‌های ایران در تابستان گذشته است که در سوئد به حبس ابد محکوم شده بود.به همین دلیل نیز وزارت خارجه سوئیس پیشتر با انتشار بیانیه‌ای از جمهوری اسلامی خواست درباره علل مرگ شهروند این کشور در ایران اطلاعات دقیقی ارائه کند. سوئیس همچنین خواستار انجام تحقیقات کامل در خصوص علت مرگ شهروند کشورش شده است.
دولت سوئیس خواستار تحقیقات
دولت سوئیس تا کنون هویت این فرد را فاش نکرده اما اعلام کرده که او یک مرد ۶۴ ساله بوده که با هدف گردشگری به ایران سفر کرده بود و حدود ۲۰ سال در سوئیس اقامت نداشته و در این مدت در آفریقای جنوبی زندگی می‌کرده است.اصغر جهانگیر در نشست خبری امروز درباره این شهروند سوئیسی گفت که او گیاه‌خوار بود و “همه گونه همکاری توسط سازمان زندان‌ها” با او می‌شده است.
او درباره چگونگی مرگ این فرد گفت: «در روز حادثه که فیلم آن موجود است، زندانی به‌صورت سرپایی صبحانه را میل می‌کند و در غیاب هم سلولی خودش، برق سلول را خاموش کرده و در نقطه‌ای که امکان رصد دوربین نبوده با استفاده از پرده سرویس بهداشتی موفق شده خودش را حلق آویز کند».سخنگوی قوه قضائیه همچنین گفت که کادر زندان “بلافاصله” در محل حاضر شده، “اما اقدامات انجام شده موثر واقع نشده” است. به گفته او هیئتی از سفارت سوئیس همراه با “پزشک معتمد” در محل حاضر شدند، جسد را معاینه و “خودکشی را تاییدکردند”.
بنا بر خبر جسد این زندانی به نمایندگان سفارت سوئیس تحویل داده شده است. سوئیس از اواسط سال ۲۰۲۲ میلادی به شهروندان خود توصیه کرد از سفر به ایران خودداری کنند.
آزار روحی و روانی زندانیان
چهار روز پیش لوئی آرنو، شهروند فرانسوی آزاده شده از زندان اوین در اولین مصاحبه خود درباره تجربه‌اش در زندان با شبکه خبری “فرانس ۲۴” گفت‌وگو کرد. او از “حبس طولانی مدت در سلول انفرادی”، “شکنجه‌های جسمی و روانی”، تجربه‌ای “هولناک” سخن گفت.
ژان نوئل بارو، وزیر خارجه فرانسه نیز اوایل دی امسال در جریان نشستی با سفرای کشورش گفت، شهروندان فرانسوی زندانی در ایران از سال‌ها پیش به ناحق و تحت شرایط “تحقیرآمیز” در زندان‌های جمهوری اسلامی به سر می‌برند و برخی از آنها در “شرایطی مشابه شکنجه” نگهداری می‌شوند. توضیحات سخنگوی قوه قضائیه درباره نحوه “خودکشی” زندانی سوئیسی در عین حال یادآور ادعای “خودکشی” دکتر کاووس سیدامامی، شهروندی دوتابعیتی (ایرانی‌کانادایی)، استاد دانشگاه و پژوهشگر و فعال محیط زیست در سال ۹۶ است. حکومت ایران علت مرگ او در زندان اوین را “خودکشی” اعلام کرد.
آن‌زمان نشستی با حضور تعدادی از نمایندگان مجلس ایران و مأموران سازمان اطلاعات سپاه برگزار و فیلمی از سلول او پخش شد. علی مطهری، نایب رئیس وقت مجلس ایران پس از مشاهده این فیلم گفته بود “در این فیلم لحظه خودکشی مشهود نیست، اما حدود هفت هشت دقیقه ایشان مشغول اقداماتی است که نشان می‌دهد احتمالا قصد خودکشی دارد.”
وزارت خارجه سوییس پیشتر اعلام کرده بود که این فرد ۶۴ ساله به عنوان گردشگر وارد ایران شده و در زمان بازداشت، سفارت سوییس در تلاش برای دسترسی کنسولی به او بوده است. با این حال، به دلیل اتهامات امنیتی، مقامات جمهوری اسلامی اجازه این ملاقات‌ها را نداده بودند.
سوییس به عنوان حافظ منافع آمریکا در ایران، نقش میانجی‌گری میان تهران و واشنگتن را ایفا می‌کند. این وزارتخانه پس از مرگ این شهروند، خواستار توضیحات بیشتر از سوی جمهوری اسلامی شد. در سال‌های اخیر، بازداشت شهروندان خارجی و دوتابعیتی در ایران به اتهامات مشابه امنیتی افزایش یافته است. فعالان حقوق بشر این دستگیری‌ها را «گروگان‌گیری حکومتی» برای اعمال فشار بر کشورهای غربی می‌دانند. این اتهام‌ها در حالی مطرح می‌شود که ناظران سیاسی تأکید دارند جمهوری اسلامی از شهروندان خارجی به‌عنوان ابزاری برای مذاکره و کسب امتیازات دیپلماتیک استفاده می‌کند.
