بلوای سقوط هواپیمای مسافربری باکو؛ آیا پدافند روسیه با پهپاد اوکراین اشتباهش گرفت؟

به گزارش یورونیوز ، این فرود، با آتش گرفتن هواپیما و نابود شدن نیمی از بدنه آن همراه بود و تلفات قابل توجهی بر جای گذاشت.هر دو خلبان این هواپیما در این حادثه کشته شدند. سمیر رضایف، مدیرعامل شرکت هواپیمایی آذربایجان در واکنش به کشته شدن آنها این دو خلبان را «قهرمانانی» خواند که «هرگز فراموش نخواهند شد».وی افزود: «نام خدمه پرواز، به دلیل ایثار دلیرانۀ آنها و انجام وظایفشان تا آخرین لحظه و اولویت دادن به جان انسان‌ها، در تاریخ جاودانه خواهد ماند.»

هواپیمای متعلق به خطوط هوایی آذربایجان روز چهارشنبه ۲۵ دسامبر (۵ دی) در حال پرواز از پایتخت آذربایجان باکو به شهر گروزنی در شمال قفقاز روسیه بود که به دلایل نامشخص تغییر مسیر داده و هنگام تلاش برای فرود در آکتائو قزاقستان در ۳ کیلومتری فرودگاه این شهر سقوط کرد.

الهام علی‌اف؛ بدی آب و هوا

الهام علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان این حادثه را یک «تراژدی بزرگ» توصیف و اعلام کرد که علی اسدوف، نخست وزیر این کشور کمیسیونی را برای بررسی این حادثه رهبری خواهد کرد.

علی‌اف همچنین گفت که یک پرونده جنایی از سوی دفتر دادستانی کل کشور باز شده است.

او گفت که هنوز خیلی زود است درباره دلایل سقوط هواپیما حدس زد اما آب و هوای بد هواپیما را مجبور به تغییر مسیر کرده است.

وی گفت: «بر اساس اطلاعاتی که به من داده شده، هواپیما به دلیل بدتر شدن شرایط جوی مسیر خود را بین باکو و گروزنی تغییر داده و به سمت فرودگاه آق‌تاو حرکت کرده و در آنجا هنگام فرود سقوط کرده است.»

اصابت یک موشک زمین به هوای روسیه

این سخنان در حالی بیان شده که روز پنجشنبه یک منبع آگاه در باکو به یورونیوزگفت که دلیل اصلی سقوط این هواپیما «اصابت یک موشک زمین به هوای روسیه» به آن بوده است.به گفته این منبع، این موشک در کنار هواپیما منفجر شده و ترکش‌های آن به بدنه هواپیمای اصابت و باعث سرنگونی آن شده است.

این منبع دولتی می‌افزاید پس از آسیب دیدن هواپیما و با وجود درخواست خلبانان برای فرود اضطراری، هیچ کدام از فرودگاههای روسیه که در مسیر بودند، به آن اجازه فرود نمی‌دهند و درنهایت به خلبانان دستور داده می‌شود که از دریای خزر به سمت آق‌تاو در قزاقستان پرواز کنند.بر اساس داده‌ها، سیستم‌های ناوبری جی‌پی‌اس هواپیما نیز در سراسر مسیر پرواز بر فراز دریا مسدود بوده است.پیش از این شبکه خبری «ان بی سی» نیز به نقل از شرکت امنیت هوانوردی Osprey Flight Solutions نوشته بود که این هواپیما «احتمالاً توسط سیستم دفاع هوایی روسیه سرنگون شده است».

به گزارش یورونیوز، در زمان وقوع این حادثه، نیروهای پدافند هوایی روسیه فعالانه در تلاش بودند تا پهپادهای اوکراینی را سرنگون کنند. خمزات قدیروف، رئیس شورای امنیت جمهوری چچن نیز اعلام کرده بود که پهپادها صبح چهارشنبه به گروزنی حمله کردند.

آذربایجان روز پنجشنبه پرچم‌ها در سراسر کشور را به احترام قربانیان نیمه‌افراشته کرد. الهام علی‌اف، رئیس‌جمهوری آذربایجان، در یک کنفرانس خبری اعلام کرد که هنوز برای گمانه‌زنی درباره علل حادثه زود است اما گفت که شرایط جوی هواپیما را مجبور به تغییر مسیر کرده بود.وی اضافه کرد: «اطلاعاتی که به من داده شده این است که هواپیما به دلیل بدتر شدن شرایط جوی بین باکو و گروزنی تغییر مسیر داده و به سمت فرودگاه آکتائو حرکت کرده بود، جایی که هنگام فرود سقوط کرد.»مقامات سازمان هواپیمایی کشوری روسیه در همین حال گفته‌اند اطلاعات اولیه نشان می‌دهد هواپیما به دلیل «برخورد با پرنده» دچار وضعیت اضطراری شده و به آکتائو تغییر مسیر داده است.

مقامات آذربایجان، قزاقستان و روسیه درباره علت احتمالی حادثه سکوت کرده‌اند، اما یک نماینده مجلس آذربایجان، مسکو را مقصر دانسته است. راسم موسابکوف گفت که هواپیما در آسمان گروزنی هدف قرار گرفته و از روسیه خواست رسماً عذرخواهی کند.

وی افزود: «افرادی که این کار را انجام داده‌اند باید تحت تعقیب قضایی قرار گیرند و به قربانیان نیز غرامت پرداخت شود. اگر این اتفاق نیفتد روابط دوجانبه تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.»فیلم‌های موبایلی که به ‌صورت آنلاین در کانال تلگرامی چچن «نییسو» منتشر شده نشان می‌دهند که ساعاتی قبل از سقوط هواپیمای آذربایجان در همان منطقه چندین پهپاد در حال حرکت هدف قرار گرفته و منفجر می‌شوند.

فیلم‌های دیگری که پس از سقوط هواپیمای آذربایجان منتشر شده نشان می‌دهند که روی دم هواپیما حفره‌هایی غیرعادی که می‌تواند نشان از ترکش باشد به چشم می‌خورد.در حالی که تحقیقات رسمی درباره حادثه آغاز شده، برخی کارشناسان اعلام کردند که حفره‌های دیده شده در بخش دم هواپیما می‌تواند نشان‌دهنده اصابت آن به آتش پدافند هوایی روسیه برای مقابله با حمله پهپادی اوکراینی باشد.

پهپادهای اوکراینی پیش‌تر به گروزنی، پایتخت جمهوری چچن روسیه، و دیگر مناطق در قفقاز شمالی حمله کرده بودند.

یک مقام رسمی در چچن نیز اعلام کرد که روز چهارشنبه حمله پهپادی دیگری به این منطقه دفع شده است.

مارک زی، محقق در «او‌پی‌اس گروپ» که فضای هوایی جهان و فرودگاه‌ها را برای خطرات رصد می‌کند، گفت که تجزیه و تحلیل تصاویر قطعات هواپیمای سقوط کرده نشان می‌دهد که تقریباً با اطمینان کامل هدف یک موشک زمین‌به‌هوا (SAM) قرار گرفته است.

وی اضافه کرد: «برای تحقیقات بیشتر زمان لازم است، اما به طور کلی می‌توان گفت احتمال اینکه این هواپیما توسط موشک سام مورد حمله قرار گرفته باشد، بین ۹۰ تا ۹۹ درصد است.»

شرکت «اوسپری فلایت سولوشنز»، مستقر در بریتانیا که امنیت هوانوردی را تحلیل می‌کند، به مشتریان خود هشدار داده «پرواز خطوط هوایی آذربایجان به احتمال زیاد توسط سامانه دفاع هوایی نظامی روسیه ساقط شده است.»

اندرو نیکلسون، رئیس اوسپری فلایت سولوشنز، گفت که این شرکت بیش از ۲۰۰ هشدار درباره حملات پهپادی و سامانه‌های پدافند هوایی در روسیه طی جنگ صادر کرده است.

وی در بیانیه‌ای آنلاین گفت: «این حادثه یادآوری تلخی است از چرایی فعالیت ما. دردناک است بدانیم که با وجود تلاش‌های ما، جان‌هایی از دست رفت که می‌شد از آن‌ها جلوگیری کرد».

یان ماتویف، کارشناس مستقل نظامی روسیه، تصاویری از دم هواپیمای سقوط کرده را تحلیل کرد و گفت که خسارت‌های وارد شده با ترکش‌های موشک‌های کوچک زمین‌به‌هوا، مانند سامانه دفاعی «پانتسیر-اس۱» ، سازگار است.

وی افزود که مشخص نیست چرا خلبانان تصمیم گرفتند صدها کیلومتر به سمت شرق پرواز کنند و به آکتائو بروند، به جای اینکه در فرودگاهی نزدیک‌تر در روسیه فرود بیایند.

وب‌سایت خبری آذربایجانی «کالیبار» نیز ادعا کرده است که این هواپیما توسط سامانه پانتسیر روسیه هنگام نزدیک شدن به گروزنی هدف قرار گرفته است و از مقامات روسیه انتقاد کرد که چرا فرودگاه را به دلیل حمله پهپادی ظاهری در منطقه تعطیل نکردند.

دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، درباره ادعای حمله پدافندی گفت: «پیش از اعلام نظر نهایی محققان، گمانه‌زنی نادرست خواهد بود.»

مقامات قزاق اعلام کردند که سرنشینان هواپیما شامل ۴۲ شهروند آذربایجانی، ۱۶ تبعه روس، ۶ قزاق و ۳ قرقیز بودند. وزارت شرایط اضطراری روسیه روز پنجشنبه ۹ بازمانده روس را برای درمان به مسکو منتقل کرد.

همزمان خطوط هوایی آذربایجان از «شجاعت» خلبانان جان‌باخته که جان ۲۹ نفر را در سقوط هواپیما در قزاقستان نجات دادند تقدیر کرده است.

سمیر رضایف، رئیس خطوط هوایی آذربایجان، روز چهارشنبه به خبرنگاران گفت: «شجاعت این دو خلبان هرگز فراموش نخواهد شد.»

وی اضافه کرد: «در حالی که این حادثه غم‌انگیز خسارتی بزرگ به ملت ما وارد کرد، فداکاری شجاعانه خدمه در انجام وظایف خود تا آخرین لحظه و اولویت دادن به جان انسان‌ها نام آنان را در تاریخ جاودانه ساخت».

آقای رضایف اعلام کرد که این خلبانان در مجموع بیش از ۱۵ هزار ساعت پرواز داشته‌اند و هواپیما اخیراً تحت بازرسی فنی قرار گرفته بود. وی افزود: «با وجود این اقدامات، دلایل این حادثه همچنان در دست بررسی است.»

همزمان شرکت هواپیمایی قزاق‌ایر روز جمعه اعلام کرد که پروازهای بین آستانه و یکاترینبورگ در روسیه به‌طور موقت به دلیل نگرانی‌های امنیتی و پس از سقوط اخیر هواپیمای خطوط هوایی آذربایجان در نزدیکی آکتائو تعلیق شده است.