ملی مذهبی _ ارزش “ریال ایران” روز چهارشنبه ۲۸ آذر ۱۴۰۳ به پایین‌ترین سطح تاریخی خود رسید. به طوری که از زمان پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری آمریکا تاکنون بیش از ۱۰ درصد کاهش یافته است. به گزارش دویچه وله ، این کاهش ارزش، در کنار بحران‌های انرژی و درگیری‌های منطقه‌ای، چالش‌های جدیدی را برای تهران ایجاد کرده است.به گفته معامله‌گران تهران، نرخ برابری ریال در روز چهارشنبه به ۷۷۷ هزار ریال در برابر یک دلار سقوط کرد؛ این در حالی است که در روز پیروزی ترامپ این نرخ ۷۰۳ هزار ریال بود. محمدرضا فرزین، رئیس بانک مرکزی ایران، در مصاحبه‌ای تلویزیونی اعلام کرد که برای کنترل بازار ارز، ۲۲۰ میلیون دلار به بازار تزریق شده و عرضه ارزهای خارجی افزایش خواهد یافت.
بحران انرژی و اقتصاد
خبرگزاری آسوشیتدپرس می‌نویسد، این کاهش تاریخی در شرایطی رخ داده که ایران مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات دولتی را به دلیل بحران انرژی تعطیل کرده است. این بحران که با سرمای شدید، بارش برف و آلودگی هوا تشدید شده، تابستانی همراه با قطع برق را به دنبال داشت و اکنون باعث کمبود گاز شده است.علیرغم ذخایر گسترده نفت و گاز، سال‌ها سرمایه‌گذاری ناکافی و تحریم‌ها، ایران را برای مقابله با افزایش تقاضای فصلی انرژی ناتوان کرده است. از زمان توافق هسته‌ای ایران در سال ۲۰۱۵، زمانی که نرخ برابری ریال ۳۲ هزار ریال در برابر یک دلار بود، وضعیت اقتصادی کشور به طور مداوم بدتر شده است. این نرخ در زمان آغاز به کار رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان در تیرماه امسال ۵۸۴ هزار ریال بود.
اقتصاد ایران زیر فشار تحریم
تحریم‌های بین‌المللی سنگین، که پس از خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸ اعمال شدند، اقتصاد ایران را تحت فشار قرار داده‌اند. این در حالی است که برنامه هسته‌ای ایران اکنون به غنی‌سازی اورانیوم در سطوح نزدیک به تولید تسلیحات رسیده است.مسعود پزشکیان که پس از کشته شدن ابراهیم رئیسی در حادثه سقوط بالگرد به ریاست جمهوری رسید، وعده داده است با دستیابی به توافقی، تحریم‌های غرب را کاهش دهد. با این حال، تنش‌ها میان ایران و آمریکا همچنان بالا است، در حالی که ۴۵ سال از تصرف سفارت آمریکا و بحران گروگان‌گیری می‌گذرد.ایران همچنان نقش فعالی در درگیری‌های خاورمیانه دارد و از متحدان خود، از جمله گروه‌هایی که ایران آنها را “محور مقاومت” می‌نامد، همچون حماس فلسطینیان، حزب‌الله لبنان و حوثی‌های یمن حمایت می‌کند. این دخالت‌ها به چالش‌های اقتصادی و سیاسی داخلی کشور دامن زده است.
به گزاش ایران وایر اما از سوی دیگر با نزدیک شدن به طولانی‌ترین شب سال ۱۴۰۳، شمار قابل توجهی از ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی به یک‌دیگر توصیه می‌کنند در صورت مهمانی و دورهمی رفتن به خانه اقوام، مخصوصا والدین، دست پر بروند و قبلا میزبان را از آن‌چه خریداری کرده‌اند، مطلع کنند، چرا که ممکن است آن خانواده کل حقوق یک ماه خود را تنها در یک شب برای پذیرایی یلدایی هزینه کرده باشد.
ابراز نگرانی در شبکه‌های اجتماعی از پرداخت حقوق یک ماه تنها برای شب یلدا که ذاتا با خوش‌گذرانی با خانواده و خوش‌وبش شناخته می‌شود، از هزینه‌های سنگین و کمرشکنی حکایت دارد که حالا تبدیل به واقعیتی تلخ و مزمن شده و کام مردم را در مراسم و مهمانی‌های ایرانی و باستانی بیش از سایر ایام تلخ کرده است.
هزینه یک شب یلدا
گذشته از سنت‌هایی که از گذشته در شب یلدا رواج داشته‌اند، مانند دادن هدایا از سوی خانواده داماد به تازه‌عروس و برگزاری مهمانی در خانه خانواده نوعروس که به دلیل هزینه‌های سنگین، خصوصا در شهرهای بزرگ، کم‌رنگ‌تر شده، در این گزارش بودجه مورد نیاز برای برگزاری یلدای یک خانواده چهارنفره که معمولا مبنا قرار می‌گیرد، محاسبه شده است.
خرید میوه بدون تزیینات معمول شب یلدا با محاسبه متوسط قیمت، برای یک خانواده چهار نفره به این ترتیب است:
یک کیلو انار که حاوی دو تا سه انار برای یک خانواده چهار نفره است، از ۷۰ تا ۱۲۰هزار تومان قیمت دارد. پرتقال هم در بازار، بسته به کیفیت، از کیلویی ۳۳ تا ۷۹هزار تومان فروخته می‌شود. عرضه موز نیز از کیلویی ۴۸هزار تا ۷۰هزار تومان و بهای یک هندوانه پنج کیلویی از ۷۵هزار تا ۱۲۵هزار تومان متغیر است.
بهای سایر اقلام ضروری سفره یلدا مانند خرمالو، کدو حلوایی و سیب هم به صورت متوسط، ۵۰ تا ۷۰ هزار تومان است.
اما مقام اول گرانی سفره یلدا را باید به آجیل تقدیم کرد. البته آجیل شب یلدا به دلیل داشتن محصولاتی مانند باسلوق و میوه خشک نسبت به آجیل نوروز به مراتب ارزان‌تر است. جست‌وجوی بازار نشان می‌دهد اقتصادی‌ترین آجیل چهار مغز با کیفیت متوسط در حال حاضر بین ۸۵۰ هزار تا یک میلیون تومان فروخته می‌شود.
شیرینی هم بسته به این که خشک یا تر خریداری شود، با بهای ۱۱۰هزار تا ۲۵۰هزار تومان عرضه می‌شود.
به این ترتیب، سفره شب یلدا بدون در نظر گرفتن شام، از یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار تا چهار میلیون تومان هزینه دارد.
اگر حداقل هزینه به همراه یک شام مختصر را دومیلیون تومان در نظر بگیریم، به این نتیجه می‌رسیم که یک کارگر حداقل‌بگیر با کل حقوق هشت روز، تنها برای خانواده خود می‌تواند شب یلدا را با حداقل هزینه برپا کند.
وضعیت بازنشستگان اما پرچالش‌تر است، چرا که هرچند حقوق پنج روز آنها برای برگزاری یک سفره یلدا باید خرج شود اما توجه به این نکته هم ضروری است که اغلب بازنشستگان تنها نیستند و بر سر سفره یلدایی آنها، فرزندان، نوه‌ها و عروس و دامادها هم حضور دارند.
نسبت نرخ افزایش حقوق به رشد هزینه‌ها
افزایش هزینه برگزاری طولانی‌ترین شب سال ۱۴۰۳ نسبت به «یلدا» ۱۴۰۲ هم موضوع قابل تاملی است. این در حالی است که اغلب رسانه‌های داخلی افزایش قیمت‌ها را ۴۰درصد اعلام کرده‌اند.
در حالی که اغلب رسانه‌های داخلی افزایش قیمت‌ها را ۴۰درصد اعلام کرده‌اند، «علیرضا ارزانی ممقانی»، رییس گروه آجیل و خشکبار اتاق اصناف ایران مدعی شده که قیمت آجیل نسبت به سال گذشته هیچ تغییری نداشته و در مواردی مانند تخمه ژاپنی و پسته، کاهش قیمت هم داشته است. او در عین حال از کاهش ۵۰درصدی قدرت خرید مردم خبر داده است.
محاسبات «ایران‌وایر» اما نتایج متفاوتی دارند. قیمت‌های سال ۱۴۰۲ از فهرست منتشر شده مطابق اعلام رسمی نرخ توسط «اتحادیه حق‌العمل‌کاران میوه و تره‌بار تهران» استخراج شده است؛ به عنوان مثال، آجیل چهار مغز اقتصادی در سال گذشته و در تاریخ مشابه، حدود ۴۸۰هزار تومان عرضه می‌شد. همین آجیل در حال حاضر از ۸۰۰هزار تا یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار تومان قیمت دارد. محاسبه درصد رشد قیمت حداقل ۱۰۰درصد است.
بهای انار در مدت زمان مشابه سال گذشته، ۲۰ تا ۵۰هزار تومان بوده است. محاسبه اختلاف قیمت آن با بهای کنونی که از ۵۰ تا ۱۲۰هزار تومان فروخته می‌شود، بیش از ۱۵۷درصد رشد نشان می‌دهد.
محاسبه رشد بهای شیرینی هم نشان‌گر آن است که بهای این کالا از محدوده ۱۰۰ تا ۱۲۰هزار تومان در سال گذشته تا بازه ۱۱۰ تا ۲۵۰هزار تومان رشد داشته است.
به این ترتیب رشد بهای اقلامی که در سفره یلدا دیده می‌شوند، نسبت به سال گذشته در نمودار زیر درج شده‌اند.
بنابراین میانگین رشد هزینه سفره شب یلدا بدون محاسبه شام، رقم ۹۱درصد است، در حالی که مقایسه این رقم با میزان رشد درآمد و افزایش ۳۵درصدی حداقل حقوق در سال جاری نشان می‌دهد که رشد هزینه‌ها بیش از دو و نیم برابر افزایش حداقل حقوق بوده است.
ذکر این نکته هم ضروری است که با وجود بالا رفتن قیمت‌ها تا ۹۰درصد نسبت به سال گذشته، یارانه های دولتی تغییری نکرده و به همان میزان سال ۱۴۰۲ پرداخت می‌شوند.
هزینه شب‌نشینی یلدا در رستوران؛ نفری ۳میلیون و ۵۰۰ هزار تومان
در گزارش حاضر تلاش شده است تا در محاسبات هزینه شب یلدا، کیفیت پایین تا متوسط اقلام در نظر گرفته شود.
اما اگر همین خانواده مورد هدف این محاسبات بخواهد یلدا را در رستوران یا کافه بیرون از خانه بگذراند، بدون شام یا نوشیدنی، در معمولی‌ترین حالت ممکن، باید حداقل دو میلیون و ۴۰۰ هزار تومان بپردازد. این رقم می‌تواند تا ۱۵میلیون تومان هم بالا رود.
جست‌وجو در تبلیغات رستوران‌ها و کافه‌ها در پلتفرم‌های مختلف برای گذران طولانی‌ترین شب سال، بازه قیمتی ۶۰۰ هزار تا سه میلیون و ۵۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر را نشان می‌دهد؛ اعداد و ارقامی که راه و اختلاف بسیار دوری تا حقوق و درآمد بیش از نیمی از مردم دارند.
به تازگی حداقل سبد معیشت هر خانوار چهار نفره برای ادامه زندگی، ۳۶میلیون تومان اعلام شده است؛ رقمی که تقریبا سه برابر حداقل حقوق کارگران است.
حال با توجه به حداقل هزینه روزانه یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار تومانی برای زندگی و تامین حداقل کالری روزانه و با توجه به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی که در ایران ۳۰درصد مردم زیر خط فقر هستند و قادر به تامین حداقل هزینه زندگی خود، یعنی همین یک‌میلیون و ۲۰۰هزار تومان نیستند، می‌توان به بزرگی چالش و عمق شکاف موجود در مقابل بخش قابل توجهی از مردم برای برگزاری یک شب یلدا ساده خانوادگی با حداقل هزینه دومیلیون تومانی پی برد.
حالا با توجه به محاسبات انجام شده می‌توان به این سوال پاسخ داد که چرا مردم در شبکه‌های اجتماعی به یک‌دیگر توصیه می‌کنند با دست پُر و با اطلاع قبلی از آن‌چه خریداری کرده‌اند، به میهمانی یا دورهمی شب یلدا بروند.
