ملی مذهبی _ دولت ابراهیم رئیسی لایحه بودجه را هفته گذشته تقدیم مجلس شورای اسلامی کرد و نخستین نشست کمیسیون تلفیق برای بررسی آن روز شنبه ۲۴ دی برگزار شد.مرکز پژوهش‌های مجلس در نخستین بررسی لایحه بودجه که ۲۶ دی منتشر شده می‌گوید اگر کاهش اثر شوک قیمتی ناشی از حذف ارز ترجیحی سال آینده ادامه یابد، میزان تورم از امسال کمتر خواهد بود اما همچنان بالای ۴۰ درصد است.این مرکز همچنین برآورد کرده که با توجه به ادامه رشد نازل اقتصادی و تداوم تورم زیاد، تحقق برنامه‌های کاهش فقر در سال ۱۴۰۲ دور از انتظار است.
دولت رئیسی با وعده فقرزدایی کار خود را آغاز کرده اما شواهد نشان می‌دهد روندی که در دهه ۹۰ خورشیدی طی شده همچنان ادامه دارد.خبرگزاری دولتی ایرنا شهریور ماه در گزارشی اعلام کرد که طی سال‌های ۹۲ تا ۹۸ شمار شهروندان زیر خط فقر ۹ میلیون نفر افزایش یافته و افراد در این وضعیت ۳۲ درصد کل جمعیت را تشکیل می‌دهند.
نخستین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در خصوص لایحه بودجه ۱۴۰۲، به بررسی نقاط قوت و ضعف این لایحه پرداخته است.
در این گزارش با توجه به کاهش اثر شوک قیمتی ناشی از حذف ارز ترجیحی، در سال ۱۴۰۲ پیش بینی شده است که با فرض تداوم وضعیت موجود، نرخ تورم نسبت به سال ۱۴۰۱ کمتر، ولی همچنان بالای ۴۰ درصد باشد. ضمن اینکه با وجود نرخ رشد اقتصاد پایین و نرخ تورم بالا کاهش نرخ فقر دور از انتظار خواهد بود. همچنین پیش بینی می‌شود نسبت کسری تراز عملیاتی به مصارف عمومی منفی ۲۵ درصد باشد.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در تشریح نقاط قوت لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ به مواردی، چون حرکت به سمت برنامه محوری با ارایه جدول اطلاعات تکمیلی و برنامه دستگاه‌ها، توسعه ارائه خدمت بر اساس بیمه پایه سلامت و گسترش پوشش بیمه با شناسایی و تحت پوشش بیمه قرارداد افراد فاقد بیمه پایه از سه دهک پایین درآمد به صورت فعالانه و رایگان، تقویت سازو کار نظارتی تبصره ۱۸ از طریق راه اندازی نظام جامع اطلاعات بازار کار و سامانه‌ها مربوطه، رشد سهم مجموع اعتبارات حمایتی از کل بودجه عمومی کشور، توجه به موضوع واگذار اموال مازاد و ظرفیت مشارکت بانک‌های دولتی در سرمایه گذار‌های راهبردی، توجه به ظرفیت انتشار اوراق درون سازی برای مدیریت نقدینگی خزانه و پیشبرد طرح‌های عمرانی در ماه‌های ابتدایی سال، کاهش ۷ واحد درصدی نرخ مالیات عملکرد بخش تولید، اعمال سقف بر تسهیلات تکلیفی موضوع تبصره ۱۶ با هدف کنترل نقدینگی، اهتمام بر اجرا حساب واحد خزانه، شناسه یکتای پرداخت، برنامه ریزی برای اجرای مشارکت عمومی- خصوصی با رعایت قانون مناقصات عمومی و ایجاد شفافیت مالی در سازوکار پیشبرد طرح‌های مرتبط با واگذاری قیر، اشاره کرد.
برخی کارشناسان معتقدند در حال حاضر حدود ۷۰ درصد جمعیت ایران زیر خط فقر نسبی قرار دارند و با توجه به سقوط ارزش پول ملی و تورم بالا در یک سال اخیر تعداد زیادی از آنها به جمعیت زیر خط فقر مطلق اضافه شده‌اند.
مرکز پژوهش‌ها یکی از نقاط ضعف لایحه پیشنهادی بودجه سال آینده را برآورد خوش‌بینانه از منابع عمومی “نظیر صادرات نفت، واگذاری شرکت‌های دولتی و مولدسازی دارایی‌های دولت” برآورد غیرواقعی “برخی از اقلام مصارف، نظیر خرید تضمینی گندم و تکالیف به سازمان تامین اجتماعی” عنوان می‌کند.به گزارش خبرگزاری فارس، دولت در بودجه پیشنهادی خود میزان میانگین فروش نفت در سال ۱۴۰۲ را یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه نفت در روز و بهای نفت را بشکه‌ای ۸۵ دلار در نظر گرفته است.
این گزارش همچنین در تبیین نقاط ضعف لایحه بودجه ۱۴۰۲، به مواردی، چون بیش برآوردی قابل توجه برخی اقلام منابع عمومی نظیر صادرات نفت، واگذاری شرکت‌های دولتی و مولدسازی دارایی‌های دولت و کم برآوردی برخی از اقلام مصارف نظیر خرید تضمینی گندم و تکالیف به سازمان تامین اجتماعی، درج ارقام قابل توجه خارج از سقف بودجه عمومی، عدم ارائه جدول منابع و مصارف هدفمندی یارانه‌ها و اخذ مجوز‌های بدون سقف برای واگذاری نفت خام برا پرداخت تعهدات و عناوین غیر دقیقی مانند طرح‌های پیشران، تقاضای دائمی شدن برخی از احکام در قالب لایحه بودجه با ماهیت یک ساله و ابهام حقوقی در رابطه با شیوه تصویب این احکام، عدم پیشبرد برنامه مشخص در مسیر حل ناترازی نظام بانکی به عنوان پیش شرط‌های نیل به ثبات اقتصاد کلان و رونق تولید، حذف الزام به افشای اطلاعات مربوط به تسهیلات و تعهدات کال و اشخاص مرتبط بانک‌ها، حذف مالیات بر سود سپرده اشخاص حقوقی، امهال بدهی‌های شرکت‌های تابعه وزارت نفت به بانک مرکزی و بانک‌های تجاری، فقدان احکام تنظیمی در خصوص فروش اوراق دولتی، تداوم سیاست تکلیف به بانک مرکزی در خصوص خرید ارز‌های دولت و حذف سامانه رصد و پایش محرومیت در کشور و سایر احکام به روز رسانی شاخص‌های محرومیت اشاره کرد.
پیامد شکست احتمالی احیای برجام
شکست قطعی برجام ضربه مرگباری به برنامه‌های دولت رئیسی وارد می‌کند، باعث ادامه سقوط ارزش ریال می‌شود و اوضاع بحرانی اقتصادی را بحرانی‌تر می‌کند.دولت رئیسی زمانی که کار خود را آغاز کرد بهای دلار پس از جهش کم‌سابقه به خاطر خروج آمریکا از توافق هسته‌ای به حدود ۲۶ هزار تومان رسیده بود. اکنون قیمت دلار در بازار آزاد بیش از ۴۱ هزار تومان است و روند افزایشی بهای آن ادامه دارد.
همچنین بودجه سال جاری با کسری عظیمی روبروست و دور از انتظار نیست که این کسری به بودجه سال آینده نیز کشیده شود.
محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس به تازگی گفته که تراز عملیاتی بودجه امسال ۴۰۰ هزار میلیارد تومان منفی است و بررسی منابع و مصارف عمومی در هشت ماه ابتدای سال جاری نشان می‌دهد عملکرد بعضی از سرفصل‌های مهم درآمدی مانند مولدسازی دارایی‌های دولت صفر بوده است.
کمیسیون تلفیق با تخصص‌های غیرمرتبط
لایحه پیشنهادی بودجه دولت ابتدا در کمیسیون تلفیق بررسی و به طور معمول دچار تغییرات زیادی می‌شود تا پس از آن در صحن علنی به بحث و رای گذاشته شود.کمیسیون تلفیق مجلس یازدهم ۴۵ عضو دارد و سایت خبری انتخاب با بررسی سوابق و وضعیت آنها می‌گوید فقط چهار نفر از اعضای آن اقتصاد خوانده‌اند.انتخاب ۲۶ دی در گزارشی نوشت: «اقتصاد کشور بر روی ریل بودجه می‌گذرد، اما با وجود اهمیت و تاثیر چشمگیری که بر اقتصاد و معیشت مردم دارد، نمایندگانی با تحصیلات و گرایش‌های غیرمرتبط را در خود جای داده است.»بر پایه این گزارش، اکثریت اعضای کمیسیون کسانی هستند که در رشته‌های الهیات و فقه یا در حوزه‌های علمیه درس خوانده‌اند.
