از نظر جامعه‌شناختي، پيشرفت و توانايي علمي/ صنعتي هسته‌اي را مي‌توان «عقل ابزاري» در نظر گرفت. ولي بعد ديگر جامعه، «خرد ارتباطي» كه شامل فرآيند جامعه مدني، كنش دموكراتيك و پلوراليسم اجتماعي است، بايد هم‌پاي ابعاد ابزاري پيشرفت كند كه جامعه را به توانمندي حداكثري و ريشه‌دار برساند. در اين راستا، «كنش ارتباطي» (مدني و ديالوگ) نبايد آهسته، بلكه بايد تشويق به تكاپو شود.