نگاه شریعتی نگاه تاریخی و یا پدیدارشناسانه به تاریخ و از جمله تاریخ اسلام بود. او تعریفی جدید از سنت ارائه کرد و آن متدولوژی پیامبر بود و سنت قدیم را که مجموعه قول و فعل پیامبر بود را ناکافی دانست . شریعتی در آثار خود در اسلام‌شناسی روشی نوین دارد از اجتهاد در اصول و فروع و جایگزینی علم و زمان به جای عقل و اجماع در ادله اجتهاد سنتی.

مقام و منزلت «رهبری» در مدل ولایت مطلقه فقیه در ساختار حقوقی قانون اساسی جمهوری اسلامی از جایگاه و موقعیت کاملا ویژه ای برخوردار است. این مقام از یک سو بازسازی مدل سلطنت الهی (تئوکراتیک) عصر کهن ایرانی و به ویژه «موبد شاهی» عصر ساسانی است و از سوی دیگر برساخته همان خلافت شناخته اسلامی سنی است که اکنون در قالب امامت شیعی آشکار شده است؛ و از جهت دیگر، پیوندی نیز با افکار مدرن و به طور خاص جمهوریت دارد.

عنوان اصلی مقاله «از برای حق صحبت سالها» بوده و اکنون تیتر فرعی جانشین عنوان اصلی شده است. گفتن ندارد که این خاطره نگاری تا همان زمان یعنی دوران زندان ایشان و من است.ضمنا مقاله به سرکار خانم زری عطایی همسر مهندس سحابی تقدیم شده بود که در اینجا نیز همان هدیه و پیشکش عینا نقل می شود:تقدیم به خانم زری عطایی (سحابی) که همسری فداکار، مادری کامیاب و بانویی فرزانه است و چون همسرش دغدغه فردای ایران دارد.

پاسخ یوسفی اشکوری به پرسشها و نظرات خوانندگان:

اگر تعریف جهاد ابتدایی همان است که فقیهان می گویند یعنی اسلام و یا شمشیر، به گمانم چنین اسلامی قابل دفاع نیست که هیچ، با مبانی و لوازم قطعی دینداری نیز در تعارض است. چگونه می توان به آزادی ایمان و عقیده باور داشت ولی برای گسترش اسلام شمشیر کشید؟

پاسخ یوسفی اشکوری به پرسشها و نظرات خوانندگان:

اطاعت از رسول و اوالأمر به دلایل عقلی و نقلی فراوان مطلق نیست و همواره و در همه حال مشروط به رعایت اخلاق و عدالت و انصاف. اطاعت مطلق از هر کسی یعنی بردگی و سلب اراده و اختیار و انتخاب آدمی و چنین انسانی نمی تواند مطلوب خدا و رسول باشد. اصولا اطاعت مطلق یعنی همان ولایت مطلقه و شرک است

پاسخ یوسفی اشکوری به پرسشها و نظرات خوانندگان:

متن قرآن و سنت نبوی به وسیله تک تک ما تفسیر می شود و مجموعه فهم های تفسیری ما می شود اسلام من و اسلام شما. «اسلام ناب» توهمی بیش نیست. وقتی صحابه و خلفای راشدین و بعدها فقیهان و مفسران و متکلمان و عارفان و فیلسوفان مسلمان حق داشتند از اسلام تفسیری داشته باشند و به اصطلاح اجتهاد کنند، چرا من و شما حق نداشته باشیم

پاسخ یوسفی اشکوری به پرسشها و نظرات خوانندگان:

بدفهمی و کج اندیشی های عمیق در تاریخ صرفاً معلول فکر و اراده و منافع روحانیان نیست. جز روحانیان و عالمان دین در تاریخ اسلام، عناصری مانند سیاستمداران و شاعران و صوفیان و عارفان و عوامل تمدنی و فرهنگی و اقصادی نیز در تحولات نقش داشته اند.

پاسخ یوسفی اشکوری به پرسشها و نظرات خوانندگان:

دعوی کلان «اسلام همین است که هست»، دعوی گزاف و نادرستی است؛ چرا که سخنی است غیر تاریخی و می توان دلایل عقلی و نقلی فراوانی در رد و نقد آن ارائه داد. البته در مورد هیچ دینی و یا مکتب و ایدئولوژی ای چنین ادعایی درست نیست.

پاسخ یوسفی اشکوری به پرسشها و نظرات خوانندگان:

من به عصمت مطلق پیامبر (و یا امامان شیعی)، حداقل آن گونه که عموم مسلمانان و یا شیعیان مدعی اند، باور ندارم و به صراحت قرآن پیامبران نیز دچار خطا و اشتباه می شوند و اشتباه حضرت محمد نیز هیچ از ایمانم به او به عنوان حامل وحی و آموزگار ایمان و اخلاق و عدالت نمی کاهد.