اتحادیه اروپا در حال تدوین تحریم های نفتی علیه ایران است؛ چیزی که ایران از آن به عنوان جنگ علیه خود یاد کرده است. اکنون مشتریان آسیایی در حال فاصله گرفتن از نفت ایران هستند. انتظار قطع فروش نفت، توام با تحریم های قبلی، اثر خود را بر اقتصاد نشان داده است و این هفته پول ملی به سقوط آزاد خود ادامه داد.
نفت ايران، بازيگر "نقشاول" سناريوي تحريم شده است؛ فيلمنامهاي كه نويسندگان متعددي دارد. هركدام "لوكيشن"ي برايش تعريف ميكنند تا منفعت خود را ببرند. يك روز در تركيه، روز ديگر در چين. چند وقتي در اروپا و مدتي در سئول و توكيو. هند هم كه به سناريو اضافه شود، "درام"مان تكميل است.
التهاب بی سابقه در بازار ارز و طلا طی هفته های اخیر به ناامنی اقتصادی میان افکار عمومی دامن زده و بالارفتن نرخ تورم در بسیاری از کالای اساسی را به همراه داشته است. گزارشهای میدانی حاکی از هجوم شهروندان به مراکز خرید برای ذخیر آذوقه است و دلگرمی های مقام های دولتی درباره کنترل بازار نیز اعتماد چندانی را برنیانگیخته است. نوسان بازار ارز و طلا البته از اواسط هفته گذشته با سیاست های سخت گیرانه بانک مرکزی تا حدودی فروکش کرده اما فعالان بازار نسبت به اوج گیری دوباره بحران هشدار می دهند. درباره این بحران و ریشه های آن با "علی شاکری" پژوهشگر مسائل ایران گفتگو کردیم . وی در سال 1386 همراه با "هاله اسفندیاری" و "کیان تاجبخش"، دو ایرانی آمریکایی دیگر به اتهام تلاش برای براندازی نرم مدتی در ایران زندانی بود. او مبتنی بر تخصص اش در زمینه مدیریت بازرگانی و امور بانکی مستقلات و اوراق قرضه اعتقاد دارد که ریشه بحران کنونی ارز و طلا در ایران ناشی از بی ثباتی سیاسی و اقتصادی است و تدابیری نظیر تک نرخی کردن نرخ ارز نیز با ناکامی روبرو خواهد شد.
نرخ ارز در ایران دما سنج بحران یا آرامش اقتصادی است. اینک در فضایی که نگرانی در فضای اقتصادی کشور موج می زند، نرخ دلار به بیسابقه ترین وضعیت خود یعنی حول و حوش 1900 تومان رسیده است. آیا این قیمت تثبیت شده است؟ هنوز امکان بالا رفتن دارد یا ممکن است کاهش پیدا کند؟ گفتگو با کمال اطهاری نویسنده و کارشناس اقتصادی در تهران را با همین پرسش آغاز کردم و او اینطور پاسخ داده است: به نظر نمی رسد که بالاتر برود. بلکه با تنش زدایی هایی که افق آن پیدا شده و مثل دفعات گذشته تقلبی هم نیست و ضمناً به نوعی اجباری هم هست، می توان امید داشت که نرز ارز تا حدودی کاهش هم بیابد. البته روالی که امروز وجود دارد این را می گوید، بدون اینکه امکان تغییر شرایط به کلی منتفی باشد. مثلاً اشتباهی در سیاست خارجی ایران پیش بیاید....
آیا فشار اقتصادی، و فقر یا تحریم بانک مرکزی ایران می تواند موجب جنبشهای اعتراض سیاسی و تغییر رژیم شود؟ پاسخ منفی است. پرسش دیگر؟ آیا فشار اقتصادی، فقر و تحریم بانک مرکزی ایران آنطور که برخی مدعی اند باعث می شود که مردم در تنگنا قراربگیرند وگرفتاری برای کسب لقمه نان مجال مبارزه برای حقوق سیاسی باقی نمی گذارد و حتی علیه یکدیگر شوند؟ بازپاسخ منفی است.
اتحادیه اروپا تصمیم بر اعمال تحریم های شدید علیه ایران گرفته، ولی این تحریم ها مشکل بتوانند برنامه هسته ای این کشور را متوقف کنند. غرب چه راههایی پیش رو دارد تا بتواند به کمک آنها از دستیابی جمهوری اسلامی به بمب جلوگیری کند؟ نتیجه یک مداخله نظامی چه خواهد بود؟ آیا جنگ اطلاعاتی تأثیری دربر خواهد داشت؟ در این بحران پنج سناریو قابل پیش بینی است.
تحریم نفت ایران از سوی اروپا، همزمان با تحریم بانک مرکزی ایران و اعمال تحریم های گسترده آمریکا علیه کشورها و شرکت هایی که در حوزه های ممنوع اعلام شده ایران سرمایه گذاری کنند، دارای پیامدهای ناگزیر و بلاواسطه سیاسی خواهد بود. تشدید تحریم ها علیه جمهوری اسلامی ایران، اگر چه اقتصاد متکی به نفت ایران را هدف قرار داده، اما ذات و ماهیتی سیاسی دارد که هدف آن، دست کم در این مرحله بازداشتن رهبران جمهوری اسلامی از پیگیری برنامه های اتمی این کشور است. از همین رو، تحریم نفت ایران از سوی اروپا، همزمان با تحریم بانک مرکزی ایران و اعمال تحریم های گسترده آمریکا علیه کشورها و شرکت هایی که در حوزه های ممنوع اعلام شده ایران سرمایه گذاری کنند، دارای پیامدهای ناگزیر و بلاواسطه سیاسی خواهد بود.
رهبری جمهوری اسلامی به جاست به مردم اروپا و امریکا پیام صلح دهد و دست خود را برای بیان علاقه ایران به توافق هسته ای و رفع نگرانی های غرب به سوی آن کشورها بگشاید.
• تا جائی که من خبردارم برزیل ۶ بار به حذف ۱۸ صفر مبادرت ورزیده است، آرژانتین در ۴ بار ۱۳ صفر را حذف کرد و اسرائیل هم در ۴ بار به حذف ۹ صفر برآمد. این ها را گفتم تا کسی گمان نکند همین که سه تا صفر را حذف کردیم، تورم کنترل می شود و بقیه مشکلات هم. و اما، برسم به پرسش اساسی این یادداشت: در خصوص ریال چه می توان گفت؟ چرا به اینجا رسیده ایم؟ ...