حتی اگر همین امروز هم تصمیم بگیرند که همه تحریم‌های صورت گرفته علیه ایران را لغو کنند، از بین رفتن آثار این تحریم‌ها نیازمند گذر زمان است. ایران هم اکنون برخی از مشتریان نفتی خود را از دست داده و کشورهای دیگری جایگزین تامین نفت ایران شده‌اند، تورم و نرخ ارز رشد زیادی داشته است، بخش‌های تولیدی آسیب‌های فراوانی دیده‌اند و بازار دستخوش ناآرامی‌های شدیدی شده است. بازگشت به حالت طبیعی نیازمند گذر زمان است و در کوتاه مدت ممکن نخواهد بود. تنها دستاورد توافق این خواهد بود که از بد‌تر شدن وضعیت در ایران جلوگیری کند.
مهم‌ترین اقدامی که در نشست استانبول صورت گرفت، علاقه ایران برای ادامه گفت‌و‌گو هاست. این یک واقعیت است که تحریم‌های نفتی و اقتصادی فشار زیادی را به دولت ایران وارد کرده و اقتصاد ایران در شرایط مساعدی قرار ندارد. همین فشار‌ها سبب شده است که قیمت ارز خارجی در ایران بالا برود، دولت با کمبود منابع ارزی روبرو شود و تولید در کشور با بحران مواجه باشد..
ادامه این وضعیت بدون شک، فشارهای بیشتری را بر ایران تحمیل خواهد کرد و در حکومت افرادی هستند که با رصد کردن این وضعیت نسبت به آینده هشدار دهند. برای همین ایران نشان داده که به ادامه مذاکرات و توافق‌ها علاقه‌مند است. اما اینکه تا چه میزان برای این علاقه تلاش کند، رفتارهای آینده آن را نشان خواهد داد.
نمی‌توان آینده مذاکرات را پیش بینی یا پیش گویی کرد چرا که عصر این دو به پایان رسیده و تنها می‌توان بر اساس داده‌های اطلاعاتی دو طرف به تبیین و تحلیل موضوع و سناریوهای ممکن نشست. ما به صورت دقیق نمی‌دانیم در نشست استانبول طرفین بر سر چه مواردی توافق کرده‌اند و حاضر شده‌اند که چه امتیارهایی را به طرف مقابل بدهند. اما پیام‌هایی که دو طرف بعد از نشست منتقل کرده‌اند، نشان دهنده رضایت هر دو طرف از گفت‌و‌گو‌های مقدماتی است.
حال سناریوی خوشبینانه در نشست بغداد این است که دو طرف به توافق کامل در مرحله مقدماتی دست یابند و بر اساس گفت‌و‌گو‌ها امتیازهایی میان هر دو طرف داد و ستد شود. در این شرایط ما اثر آنی آن را بر بازار ارز ایران خواهیم دید و از التهاب بازار ارز کاسته خواهد شد. تولید کنندگان با مشکلات کمتری در تهیه ارز روبرو خواهند داشت و ممکن است که دولت بخشی از مشتریان نفتی خود را بازگرداند و از کاهش درآمدهای دولت جلوگیری کند. این وضعیت در اقتصاد کشور هم تاثیر گذار خواهد بود و مانع افتادن ایران در چاه رکود و تورم شدید خواهد شد.
سناریوی بدبینانه نیز این خواهد بود که طرفین به توافقی دست نیابند. در چنین وضعیتی ممکن است که تحریم‌های شدیدتری علیه ایران اعمال شود و یا همین تحریم‌ها با فشار بیشتری پیگیری شود. دولت بخش بیشتری از درآمدهای نفتی‌اش را از دست بدهد. از سوی دیگر با کمبود شدید منابع ارزی روبرو شود و قیمت برابری ریال بیش از گذشته کاهش یابد. در چنین وضعیتی ما بحران در اقتصاد و تولید داخلی را خواهیم داشت و زندگی روزمره مردم به شدت زیر ضرب خواهد رفت.
هم اکنون در ایران و در درون حکومت و بیرون از حکومت، برخی از گروه‌ها تلاش می‌کنند که بگویند چنانچه توافقی صورت بگیرد، تحریم‌ها به صورت کامل از بین می‌رود، اما همان گونه که این تحریم‌ها به کندی و به صورت مرحله‌ای به تصویب رسیده است، لغو آن‌ها هم نیازمند زمان است و به صورت کوتاه مدت ممکن نخواهد بود.
حتی اگر همین امروز هم تصمیم بگیرند که همه تحریم‌های صورت گرفته علیه ایران را لغو کنند، از بین رفتن آثار این تحریم‌ها نیازمند گذر زمان است. ایران هم اکنون برخی از مشتریان نفتی خود را از دست داده و کشورهای دیگری جایگزین تامین نفت ایران شده‌اند، تورم و نرخ ارز رشد زیادی داشته است، بخش‌های تولیدی آسیب‌های فراوانی دیده‌اند و بازار دستخوش ناآرامی‌های شدیدی شده است. بازگشت به حالت طبیعی نیازمند گذر زمان است و در کوتاه مدت ممکن نخواهد بود. تنها دستاورد توافق این خواهد بود که از بد‌تر شدن وضعیت در ایران جلوگیری کند.
خواست کشورهای غربی کاملا مشخص است آن‌ها از ایران می‌خواهند که فعالیت‌های هسته ای‌اش را در سطح پنج درد نگه دارد و اجازه بازرسی بدهد اما ایران پیش از این نشان داده که تمایلی به اعتماد سازی ندارد. برای همین هم ممکن است که نهادهای بین المللی و کشورهای مذاکره کننده از ایران بخواهند که در یک دوره چند ماهه مورد راست آزمایی قرار بگیرد و حداقل در فاصله‌های شش ماه یک بار به بازرسان اجازه بدهد که به تاسیسات هسته‌ای ایران سرکشی کنند. چنانچه این شرایط مورد توافق طرفین قرار گیرد، آن‌گاه دو طرف راحت‌تر با یکدیگر مذاکره و توافق خواهند کرد و این وضعیت در حالت کلی به نفع ایران و اقتصاد ایران خواهد بود.
در غیر این صورت، آن گونه که برخی از گروه‌های سیاسی درون حاکمیت نشان داده‌اند که خواستار ادامه وضعیت موجود هستند، تحقق سناریوی بدبینانه ما را با وضعیت دشوارتری روبرو خواهد کرد و اقتصاد کلان و خرد را زیر فشارهای مضاعف قرار خواهد داد.
توجه : این مطلب متعلق به قبل از مذاکرات اخیر هسته ای در بغداد است.
سایت ملی – مذهبی محلی برای بیان دیدگاه‌های گوناگون است.
