قوت‌هاي جامعه ايراني در برابر کرونا
محمد فاضلي – عضو هيئت علمي دانشگاه شهيد بهشتي
جامعه ايراني مثل همه جوامع، ترکيبي از قوت‌ها و ضعف‌هاست. من در اين يادداشت مي‌خواهم شماري از قوت‌هايش را که در برابر کرونا آشکار شده است پررنگ کنم.
ميليون‌ها ايراني آزموده‌شده در سال‌هاي تلخ تحريم و فشار اقتصادي، بسيار عقلاني و اخلاقي عمل کرده‌اند و بسيار آرام‌تر از مردمان کشورهاي توسعه‌يافته، در مقابل خطرات ناشي از کرونا، فروشگاه‌ها را غارت نکرده‌اند و عملاً به جلوگيري از تعميق بحران کمک کرده‌اند.
سال‌ها سرمايه‌گذاري در آموزش اگرچه به دليل سياست‌هاي غلط باعث ارتقاي بهره‌وري و رشد اقتصادي نشده، اما امروز در مواجهه با کرونا، جامعه‌اي با ميليون‌ها دانش‌آموخته، نوعي نظم دروني در تطبيق يافتن با رعايت ملزومات بهداشت فردي براي پيشگيري از بيماري نشان مي‌دهد.
علي‌رغم سال‌ها سياست غلط رسانه‌اي و توليد بي‌اعتمادي گسترده، هزاران فعال اجتماعي بسيج شده‌اند و با فعلاً صرف‌نظر کردن از همه کاستي‌ها، مي‌خواهند جامعه را از دست اين بلا نجات دهند. آن‌ها در تلگرام مي‌نويسند، ايده‌پردازي مي‌کنند، سمن‌ها و خيريه‌ها را بسيج مي‌کنند و عملاً مي‌کوشند ضعف‌هاي نظام سياسي را جبران کنند.
ميليون‌ها ايراني در آخرين روزهاي سالي بسيار سخت و فرساينده اعتماد و انسجام اجتماعي، از صميم قلب با کادرهاي درماني همدلي کرده‌اند و قوت قلب آن‌ها شده‌اند. قدرشناسي در اين مقياس سرمايه‌اي براي هر ملتي است.
اگرچه آن‌ها که بهداشت عمومي را رعايت نمي‌کنند، سفر مي‌روند و در خانه نمي‌مانند به چشم مي‌آيند؛ اما ده‌ها ميليون ايراني، علي‌رغم کمبود برخي مواد و وسايل بهداشتي، رعايت بهداشت عمومي، ماندن در خانه و کمک به کنترل اپيدمي کرونا را انتخاب کرده‌اند.
ده‌ها ميليون ايراني در شبکه‌هاي اجتماعي و با هر وسيله‌اي که در اختيار دارند، علي‌رغم فيلترينگ بسيار بسيار غلط تلگرام در اين روزهايي که به تلگرام نياز است، کوشيده‌اند ديگران را به رعايت اصول پيشگيري از کرونا تشويق کنند. بسيج و انسجام عمومي براي رفتار عقلاني در ميليون‌ها ايراني بروز کرده است.
ميليون‌ها ايراني يکصدا شده‌اند و از حاکمان‌شان کارآمدي، شفافيت، صداقت، عقلانيت و جديت بيشتر مطالبه مي‌کنند. خستگي‌ناپذير اين کار را انجام مي‌دهند.
ميليون‌ها ايراني بسيار انسان‌دوستانه، راه‌هاي کمک کردن به ضعيف‌ترين اقشار آسيب‌ديده از بيماري کرونا را جست‌وجو مي‌کنند. درست است که کردار غيراخلاقي چند محتکر رسانه‌اي مي‌شود، اما ميليون‌ها ايراني هم اخلاق انسان‌دوستي را تجربه مي‌کنند.
هزاران تحصيل‌کرده، مهندس و متخصص در صدد راه‌اندازي نرم‌افزارهايي براي کمک به غلبه بر کرونا، رفع مشکلات اقتصادي آسيب‌ديدگان و استفاده از فناوري اطلاعات براي حل مشکل هستند. اين ظرفيت جامعه ايراني است.
جامعه ايراني که هرگز تجربه مواجهه با چنين بحراني را نداشته، صبورانه خود را با آموزش از راه دور، تغيير رفتارهاي سبک زندگي روزانه، مقابله با جهالت‌هاي گروه‌هاي افراطي، و طيفي از رفتارهاي عقلاني تطبيق مي‌دهد.
ما هنوز کاستي‌هاي خودمان را داريم و به‌واقع از يک نظام حکمراني شايسته جمعيتي هشتادوچهار ميليون نفري و مناسب زيستن در دنياي مدرن برخوردار نيستيم، اما ما تصوير تاريکي هم نداريم. ده‌ها ميليون ايراني اين روزها در کوران تحريم، مشکلات اقتصادي سنگين، چشم‌اندازهاي مبهم، کاستي‌هاي عميق نظام اداري، و کج‌رفتاري‌هاي قدرت سياسي، فرهيخته و ميهن‌دوست عمل مي‌کنند.
اين‌ها قوت‌هاي جامعه ايراني است. خودمان آن‌ها را ناديده نگيريم، و حاکمان نيز چشم بر اين همه حسن جامعه ايراني نبندند. جامعه ايراني شايسته حکمراني بسيار کارآمدتر، اخلاقي‌تر و انساني‌تري است.
