ملی مذهبی _ استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا و عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران روز شنبه برای گفت‌وگوهای سرنوشت‌ساز درباره برنامه هسته‌ای تهران در عمان خواهند بود. در این گزارش مروری به شخصیت، پیشینه و سوابقه کاری و خانوادگی این دو مرد تاثیرگذار بر آینده تعاملات و یا تقابلات ایران و آمریکا خواهیم داشت.
ویتکاف؛ سیاستمداری بدون سابقه دیپلماسی
استیو ویتکاف بدون هیچ تجربه‌ای در سیاست خارجی، یکی از بزرگ‌ترین سمت‌های دیپلماتیک جهان را به‌عنوان فرستاده ویژه دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا در امور خاورمیانه به‌دست آورد و از آن زمان، رهبری مذاکرات حساس درباره غزه و اوکراین را بر عهده داشته است.
این سرمایه‌دار حوزه املاک، نخستین بار زمانی مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت که آقای ترامپ، تاکید کرد که این دوست نزدیک رئيس جمهوری ایالات متحده در رسیدن به آتش‌بس میان اسرائیل و حماس نقش کلیدی ایفا کرده است.گرچه این آتش‌بس چند هفته بعد فروپاشید، اما باعث آزادی ۲۵ گروگان زنده و بازگرداندن اجساد هشت نفر دیگر شد.
یار ترامپ در بازی گلف!
«استیو ویتکاف» با نام کامل «استیون چارلز ویتکاف» متولد ۱۵ مارس ۱۹۵۷ (برابر با ۲۴ اسفند ۱۳۳۵)، ۶۸ ساله، یهودی و از دوستان نزدیک دونالد ترامپ است. او متولد محله «برانکس» در نیویورک است به نوشته الجزیره، ویتکاف و ترامپ چهار دهه است که با هم سابقه دوستی دارند و حتی با همدیگر نیز بازی گلف می‌کنند. او حتی سپتامبر سال گذشته (شهریور ماه سال ۱۴۰۳) زمانی که ترامپ در نزدیکی زمین گلفش درفلوریدا مورد سوءقصد ترور قرار گرفت، همراه او بود.
آقای ویتکاف ۶۸ ساله، میلیاردر آمریکایی و از همراهان دائمی دونالد ترامپ در بازی گلف، بعدها به‌عنوان نخستین مقام رسمی آمریکا به غزه سفر کرد؛ سفری که از زمان آغاز جنگ در پی حمله حماس به اسرائیل در سال ۲۰۲۳، بی‌سابقه بود.
از مشاوری املاک تا دوستی با ترامپ
طبق آنچه در رسانه‌ها آمده، ویتکاف حرفه خود را به عنوان مشاور املاک یا به اصطلاح دقیق تر «وکیل املاک» در آمریکا آغاز کرد و سپس به یک میلیاردر سرمایه‌گذار و سازنده املاک بدل شد. وال استریت ژورنال در نوامبر سال گذشته میلادی در توصیف خصوصیات ویتکاف پس از انتخاب به عنوان فرستاده رئیس جمهور در امور خاورمیانه، در گزارشی با عنوان «چگونه یک املاکی به مرد خاورمیانه‌ای ترامپ بدل شد» نوشت: استیو ویتکاف یک معامله‌گر و هم‌پیمان نزدیک رئیس جمهور ترامپ است. او هیچ سابقه دیپلماتیکی ندارد و احتمالا بحران‌ها را به مانند مذاکرات پیچیده ملکی می‌بیند.» این روزنامه البته می‌نویسد در میان فعالان بازار ملک، ویتکاف به عنوان فردی باهوش و مذاکره کننده‌ای با استعداد شناخته می‌شود.
زندگی سیاسی ویتکاف
در آوریل ۲۰۲۰ و در زمان نخستین دور ریاست جمهوری ترامپ که کرونا بیشتر مناطق جهان را تحت تأثیر خود قرار داده بود، اقدامی از سوی ترامپ برای مبارزه با تأثیرات کرونا صورت گرفت و «گروه‌های صنعتی احیای اقتصادی بزرگ آمریکا» از سوی وی برای مقابله با پیامد‌های کرونا ایجاد شد که ویتکاف نیز عضو آن بود.
در ژوئیه ۲۰۲۴، ویتکاف در شب چهارم «کنوانسیون ملی جمهوری خواهان» که در آن نمایندگان حزب جمهوری‌خواه، نامزد‌های این حزب را برای ریاست جمهوری و معاونی وی معرفی می‌کنند، «استیو ویتکاف» یک سخنرانی به نفع ترامپ در میلواکی ایراد کرد. همچنین در تاریخ ۹ نوامبر ۲۰۲۴ (۱۹ آبان ۱۴۰۳) ویتکاف به همراه «کلی لوفلر» به عنوان مسئولان کمیته برگزاری مراسم تحلیف ریاست جمهوری دور دوم ترامپ برگزیده شد.
فرستاده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه
در تاریخ ۱۲ نوامبر ۲۰۲۴ (۲۲ آبان ۱۴۰۳) ترامپ اعلام کرد ویتکاف را با عنوان «فرستاده ویژه خود درامور خاورمیانه» منصوب کرده است. این در حالی است که همانطوری که بالاتر ذکر شد، وی پیش از این، هیچ سابقه دیپلماتیکی نداشت. با این حال ویتکاف در کنار «برت مک گورک»، مذاکره کننده دوران بایدن که از وی دعوت کرده بود به مذاکرات صلح بپیوندد، نقشی اساسی در مذاکرات صلح و مبادله گروگان‌ها میان اسرائیل و حماس در ژانویه ۲۰۲۵ ایفا کرد.
او از اظهارنظر جنجالی ترامپ دفاع کرد که گفته بود قصد دارد «غزه را تصرف» کند و دو میلیون ساکن آن را منتقل کند. ویتکاف در کاخ سفید به خبرنگاران گفت: «وقتی رئیس‌جمهور از پاکسازی حرف می‌زند، منورش قابل سکونت کردن این منطقه است، و این بخشی از یک برنامه بلندمدت است.»
شرکت در مذاکرات روسیه
اما اعتماد ترامپ به ویتکاف به قدری زیاد بود که ترامپ علاوه بر سمتی که ذکر شد، او را فرستاده بالفعل خود به روسیه و شخص پوتین انتخاب کرد؛ به‌طوری که تا مارس ۲۰۲۵، ویتکاف به تنها کانال ارتباطی میان دولت ترامپ و رئیس جمهوری روسیه بدل شد. در تاریخ ۱۱ فوریه ۲۰۲۵ (۲۳ بهمن۱۴۰۳) ترامپ ویتکاف را به مسکو فرستاد تا با پوتین بر سر مبادله زندانیان و آزادی یک شهروند آمریکایی به نام «مارک فوگل» از زندان روسیه در قبال آزادی یک کارآفرین روس به نام «الکساندر وینیک» که به جرم پولشویی در آمریکا بازداشت شده بود، مذاکره کند.
او پس از دیدار و گفت‌و‌گو با پوتین گفت پوتین و ترامپ دوستی فراوانی دارند و من فکر می‌کنم این ادامه داشته باشد و این امری خوب برای جهان به شمار می‌رود.
آقای ویتکاف همچنین رهبری مذاکرات درباره اوکراین را بر عهده داشته، جایی که ترامپ سیاست دولت قبلی یعنی جو بایدن را در قبال روسیه تغییر داده است.
او زمانی که در مسکو با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، دیدار می‌کرد، با بحران «سیگنال گیت» رو به رو شد که در آن مکالمه محرمانه مقام‌های ارشد دولت ترامپ درباره حمله به یمن سر از رسانه‌ها در آورد.
ویتکاف به‌خاطر تمجید از آقای پوتین و نیز به‌خاطر اقداماتی که به نظر می‌رسد به الحاق بخش‌هایی از اوکراین به روسیه مشروعیت می‌بخشید، مورد انتقاد ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین قرار گرفته است. او در ماه مارس به نمایندگی از آقای ترامپ برای مذاکرات درباره اوکراین به عربستان سعودی سفر و ابراز امیدواری کرد که هرگونه توافقی بتواند زمینه‌ساز برقراری آتش‌بس کامل شود.
آقای ترامپ گفته است که پایان دادن به جنگ‌هایی که جو بایدن نتوانسته متوقف کند، یکی از اهداف اصلی سیاست خارجی‌اش است؛ به همین دلیل، وظایف ویتکاف در این زمینه بسیار حساس و حیاتی تلقی می‌شود. با وجود این، دستاورد ویتکاف در غزه دیری نپایید، چرا که اسرائیل، متحد آمریکا، در ۱۸ مارس بار دیگر حملات سنگین خود را از سر گرفت.
در مورد اوکراین هم، آقای پوتین هنوز با برقراری آتش‌بس طولانی‌مدت موافقت نکرده است.
استیو ویتکاف در ۱۵ مارس ۱۹۵۷ در منطقه برانکس شهر نیویورک متولد شد. او ثروت خود را ابتدا به‌عنوان وکیل شرکتی و سپس به‌عنوان رئیس چند شرکت بزرگ فعال در حوزه املاک به‌دست آورد.
او در سال ۱۹۹۷ گروه «ویتکاف» را تأسیس کرد؛ شرکتی که خودش آن را «ترکیبی از توسعه‌دهنده، سرمایه‌گذار و تغییر‌دهنده چشم‌انداز» توصیف می‌کند. همسر و یکی از پسرانش نیز در این شرکت فعالیت دارند.
دیپلماتی با سابقه خانوادگی تجاری
از سوی دیگر، عباس عراقچی، دیپلمات باسابقه و یکی از طراحان اصلی توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵، در این مذاکرات تلاش خواهد کرد تا آمریکا را برای لغو تحریم‌های سخت علیه ایران تحت فشار بگذارد.
این دیپلمات ۶۲ ساله، که از خانواده‌ای فرش‌فروش اهل ایران است، به زبان انگلیسی کاملاً مسلط است و سابقه‌ای طولانی در وزارت خارجه ایران در سمت‌های مختلف دارد.
آقای عراقچی با ریش مرتب و موهای جوگندمی، به آرامش و متانت در رفتار معروف است. او معمولاً کت به‌تن دارد و پیراهن سفید یقه دیپلمات بدون کراوات می‌پوشد؛ استایلی رایج میان دیپلمات‌های ایرانی. او مدرک کارشناسی خود را از دانشکده روابط بین‌الملل وزارت خارجه، کارشناسی ارشد را در رشته علوم سیاسی از دانشگاه آزاد اسلامی، و دکترای اندیشه سیاسی را از دانشگاه کِنت انگلستان دریافت کرده است.
آقای عراقچی پس از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ به عضویت سپاه پاسداران درآمد. او در دهه ۱۳۶۰ در جبهه‌های جنگ ایران و عراق حضور داشت و پس از آن به‌عنوان کارشناس امور بین‌الملل وارد وزارت خارجه شد.
پس از به قدرت رسیدن مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران که خواهان احیای گفت‌وگوها با غرب است، در تیرماه گذشته عراقچی به سمت وزیر خارجه منصوب شد.
او مذاکره‌کننده ارشد در توافق تاریخی برجام بود؛ توافقی که برنامه هسته‌ای ایران را محدود کرد و در ازای آن بخشی از تحریم‌ها لغو شد.
اما این توافق با خروج یک‌جانبه آمریکا در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ و بازگشت تحریم‌های گسترده فروپاشید.
آقای عراقچی همچنان از حامیان جدی برجام است، اما اخیراً در گفت‌وگویی با خبرآنلاین گفته بود که «برجام به شکل فعلی و با متن فعلی قابل احیا نیست.»
او در ادامه افزوده بود: «برنامه هسته‌ای ایران به‌طور قابل‌توجهی پیشرفته‌تر شده و ما دیگر نمی‌توانیم به شرایط اولیه برجام بازگردیم»، اما تأکید کرد که این توافق همچنان می‌تواند «مبنایی برای مذاکرات» باشد.
