ملی مذهبی _ در حالی که تپه‌های باستانی کنارصَندَل به عنوان یکی از مهم‌ترین محوطه‌های باستانی ایران و گهواره تمدن جیرفت شناخته می‌شوند، خبرها از وقوع یک فاجعهٔ تلخ حکایت دارد.
بنا بر گزارش پیام ما و به گزارش منابع محلی، بخش‌هایی از این تپه‌ها که حاوی آثار ارزشمندی از تمدن باستانی جیرفت هستند، توسط دهیار این منطقه به منظور ساخت سالن ورزشی، شخم زده شده و تخریب گردیده‌اند. تپه‌های کنارصَندَل که قدمت آن‌ها به هزاره سوم پیش از میلاد می‌رسد، شامل دو تپهٔ باستانی به نام‌های تپهٔ شرقی و تپهٔ غربی است.
این محوطهٔ باستانی، به عنوان یک مرکز شهری مهم در دوران باستان، یافته‌های باستان‌شناختی بی‌نظیری را در خود جای داده است.از جمله این یافته‌ها می‌توان به آثار معماری پیچیده، اشیاء سفالی منقوش، الواح خطی و آثار فلزی اشاره کرد که نشان‌دهندهٔ وجود یک تمدن پیشرفته و ناشناخته در این منطقه بوده است.تخریب این آثار، ضربه‌ای جبران‌ناپذیر به میراث فرهنگی و تاریخ باستانی ایران وارد می‌کند.
پیام ما در همین باره نوشت: یک هفته است که در کنارصندل دهیار با استناد به طرح هادی روستا پروژه ساخت یک مجتمع ورزشی را درست در محوطه‌ای که «نصیر اسکندری»، استاد دانشگاه تهران، در گمانه‌زنی‌هایش در آن به لایه‌های باستانی رسید، آغاز کرده است. اما این طرح هادی که دهیار به اجرای آن تأکید دارد، امضای میراث‌فرهنگی را ندارد. قادر شیروانی، مدیر پایگاه میراث ملی جیرفت، به «پیام ما» می‌گوید: «دهیار کار غیرقانونی کرده است. میراث‌فرهنگی قانون دارد؛ حتی اگر محوطه باستانی عرصه و حریم مصوب نداشته باشد، ایشان حق تخریب ندارد. این تخریب کاملاً آگاهانه انجام می‌شود، ما چند بار به او تذکر داده بودیم که اینجا محوطه باستانی است و او حق تخریب ندارد، اما توجه نکرده است. کنارصندل یک محوطه ناشناخته نیست که کسی نداند چقدر اهمیت دارد، این محوطه شهرت جهانی دارد» شیروانی درباره اینکه طرح هادی روستا بدون حضور نماینده میراث‌فرهنگی تصویب شده، می‌گوید: «زمانی که طرح مصوب شد، پایگاه جیرفت مدیر نداشت و نماینده‌ای هم از اداره‌کل استان برای جلسه حضور پیدا نکرده بود. به همین دلیل، طرح امضای میراث‌فرهنگی را ندارد. اما وقتی ما امروز به‌عنوان پایگاه میراث‌فرهنگی اعلام می‌کنیم این کار تخلف است و منجر به تخریب یک محوطه باستانی می‌شود، دهیار باید پروژه را متوقف کند، اما هیچ توجهی نمی‌کند.»
قادر شیروانی، مدیر پایگاه میراث ملی جیرفت، به «پیام ما» می‌گوید: «دهیار، کار غیرقانونی کرده است. میراث‌فرهنگی قانون دارد؛ حتی اگر محوطه باستانی عرصه و حریم مصوب نداشته باشد، ایشان حق تخریب ندارد».
قادر شیروانی در این باره افزود: «این تخریب کاملاً آگاهانه انجام شده است. کنارصندل یک محوطهٔ ناشناخته نیست که کسی نداند چقدر اهمیت دارد، این محوطه شهرت جهانی دارد».
به گفتهٔ منابع محلی، دهیار منطقه بدون هماهنگی با مراجع ذی‌صلاح و با بی‌توجهی به ارزش تاریخی این محوطه، اقدام به تخریب بخش‌هایی از تپه‌های باستانی برای ساخت سالن ورزشی کرده است.
این اقدام، نقض آشکار قوانین و مقررات مربوط به حفاظت از میراث فرهنگی و تاریخی کشور است. شخم زدن این تپه‌ها، علاوه بر تخریب آثار باستانی، باعث از بین رفتن لایه‌های باستانی و از بین رفتن امکان مطالعه و تحقیق علمی بر روی این آثار می‌شود.
انتشار خبر تخریب تپه‌های کنارصَندَل، واکنش‌های گسترده‌ای را در میان باستان‌شناسان، فعالان میراث فرهنگی و مردم محلی برانگیخته است.
بسیاری از کارشناسان این اقدام را یک «فاجعه فرهنگی» دانسته و خواستار برخورد قاطع با عاملان این تخریب شده‌اند.
دهیار روستای کنارصَندَل، در گفت‌وگو با سایت «کرمان‌نو» گفت: «مردم از من آب، برق، گاز و توسعه می‌خواهند».
بهادر جوشنی افزود: «روستایی که پانصد خانوار دارد، اگر اعلام شود که کل روستا عرصهٔ تاریخی است، تنها راهکاری که بیشتر پیش پای ما وجود دارد این است که روستا تخلیه شود و شهرک جدیدی احداث گردد».
قادر شیروانی، مدیر پایگاه میراث ملی جیرفت، می‌گوید: «ظاهراً برای هیچ‌کس حفاظت از آثار جیرفت دغدغه نیست؛ نه مسئولان محلی و نه مدیران بالادستی».
او تأکید کرد که طی دو-سه سال گذشته پایگاه میراث جیرفت هیچ بودجه‌ای دریافت نکرده و تنها بودجهٔ موجود صرف کاوش‌های اخیر شده است.
«نادر علیدادی سلیمانی» باستان‌شناس، درباره تخلف دهیاری کنارصندل می‌گوید: «برای انجام هر عملیات عمرانی باید مجوز دستگاه‌های مختلف گرفته شود، یکی از این دستگاه‌ها میراث‌فرهنگی است. طبق قانون محل اجرای پروژه عمرانی نباید بنای تاریخی، محوطه تاریخی، تپه یا محوطه باستانی باشد. دهیاری‌ها این مسئله را خوب می‌دانند که طرح توسعه و طرح هادی نیاز به مجوز میراث‌فرهنگی دارد. اما کاری که در کنارصندل در حال انجام است، بدون مجوز است و باعث از‌بین‌رفتن غیرقابل‌جبران یک محوطه باستانی شده است. تا چندی پیش صحبت از ثبت جهانی کنارصندل بود؛ اما با این اتفاقات کنارصندل به ثبت جهانی نخواهد رسید.»
هرچند دهیار روستا تخلفی آشکار انجام داده که مستلزم برخورد قانونی است و لازم است وزارت میراث‌فرهنگی در سطوح بالای مدیریتی به موضوع تخریب تپه باستانی کنارصندل ورود کند، اما شیروانی به نکته قابل‌تأملی اشاره می‌کند: «ظاهراً برای هیچ‌کس حفاظت از آثار جیرفت دغدغه نیست؛ نه مسئولان محلی و نه مدیران بالادستی. طی دو-سه سال گذشته پایگاه میراث جیرفت هیچ بودجه‌ای دریافت نکرده و تنها بودجه موجود صرف کاوش‌های اخیر شده است.
درحالی‌که اولویت در کنارصندل موضوع حفاظت است، نه کاوش؛ زیرا وقتی مردم ببینند ما تلاش می‌کنیم برای حفاظت و مرمت، کنار ما خواهند ماند، اما وقتی می‌بینند چند سال است محوطه کاملاً رها شده، هیچ کار مرمتی و حفاظتی در آن صورت نمی‌گیرد و تنها تأکید بر کاوش است، برداشتشان این است که دولتی‌ها فقط می‌خواهند آثار این محوطه را ببرند.» او در تشریح وضعیت محوطه کنارصندل که حدود دو دهه پیش کاوش شده، می‌گوید: «دیواره‌های بناهای کاوش‌شده همه تخریب شده، پیکره گلی تخریب شده و محوطه وضعیت مناسبی ندارد، اما گویا برای مدیران بالادستی هیچ‌کدام مهم نیست.
بخشی از این تخریب‌ها و حفاری‌های غیرمجاز که ما هر شب درگیر آن هستیم، نشان می‌دهد برنامه‌های بالادستی در محوطه کنارصندل و جیرفت درست اجرا نشده و حفاظت اولویتی نداشته است.» روزهایی که نشانه‌های تمدن ارته در جیرفت سر از خاک بیرون آورد، پژوهشگران جهان و تمام کسانی که با تاریخ بین‌النهرین و نقاط مجهولش آشنا بودند، از کشف این نشانه‌ها که قرار بود پاسخ بسیاری از سؤالات تاریخی در مورد تمدن‌های کهن این منطقه را بدهد، خوشحال شدند و تمام تلاششان را برای حفظ و معرفی آن در سطح جهان به‌کار گرفتند. جیرفت اما همواره اسیر بی‌مهری‌ها بود و قربانی بی‌توجهی‌های ساختاریافته که گویی چشم بر تمدنی عظیم بسته و در مواجهه با این عناصر تمدنی بی‌نظیر رفتاری غیرمتمدنانه پیش گرفته بودند. هنوز هم این رفتارها و چشم‌پوشی‌ها در مقابل جیرفت تداوم دارد. اما تمدن ارته شاید با اینهمه بی‌مهری و تخریب، بالاخره روزگار دیگری را برای روایت تاریخ انتخاب کند و از امروز ما که این‌چنین خصمانه نشانه‌هایش را تخریب کردیم، رخ بپوشد.
