ملی مذهبی _ بازار طلا، ارز، سکه و بورس تهران به‌عنوان بازار مالی اصلی در ایران در روزهای اخیر نه‌تنها فشار حمله اسراییل را تحمل کرده، که پس از انجام این حملات خارجی، اختناق کم‌سابقه داخلی از ناحیه دولت ایران و ماموران امنیتی را تجربه کرده است.
به گزارش ایران وایر، با تحقق تهدیدهای اسراییل و حمله این کشور به مناطق و مواضعی در ایران در اوایل بامداد ۵آبان۱۴۰۳، بازارهای مالی جهتی مخالف روند مورد پیش‌بینی کارشناسان اقتصادی و تحلیلگران و فعالان بازار در پیش گرفتند.
در همان ساعات اولیه، نرخ دلار حدود ۳هزار تومان ریزش را تجربه کرده و بازار بورس ایران بعد از هفتهها افت و ریزش، صعود و رشد قابل توجهی را در شاخص‌های خود شاهد بود.
بسیاری از رسانههای داخلی و اغلب حکومتی، حمله ضعیف‌تر از تهدیدات اسراییل را عامل آرامش و امید در بازارهای مالی ایران توصیف کردند.
روزنامه «کیهان» که توسط منسوب «علی خامنه‌ای» مدیریت می شود، رنگ سبز در بازارهای سرمایه کشور را پوزخند بازار به حمله اسراییل توصیف کرد و خبرگزاری «تسنیم»، وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با ضعیف توصیف کردن حملات اسراییلی‌ها، «سطح ضعیف حملات» اسراییل علی‌رغم تهدیدهای روزهای قبل و پاسخ به موقع پدافند ایران را، عامل ریزش تتر و در نهایت ارز و طلا دانست.
اما پرسش طبیعی در این میان این است که اثر حملات هرچند به توصیف رسانههای حکومتی، ضعیف اسراییل به ایران، از اثر مرگ «حسن نصرالله» و کشته شدن «اسماعیل هنیه» و حتی حملات ایران به اسراییل که موجب تنشهای شدید در بازارهای مالی ایران شدند، نمی‌تواند کمتر باشد.
بازار ارز و طلا و اقدامات امنیتی برای توقف معاملات
گزارش‌های میدانی و مردمی از آنچه در بازارهای مالی ایران گذشت، بسیار متفاوت از توصیفات و اخبار رسانههای داخلی بود.
در حالی‌که رسانههای حکومتی تسنیم و کیهان از حملات ضعیف اسراییل و پوزخند بازارهای مالی به این حملات نوشتند و از فریاد دلارفروشان برای یافتن مشتری دلار در بازار خبر دادند، گزارش‌های داخلی و میدانی از مسدودی حساب صرافی‌های رمز ارزی از سوی بانک مرکزی برای توقف معاملات، حضور گسترده نیروهای امنیتی در بازارها و تهدید صرافی‌ها به بازداشت و لغو مجوز توسط نیروهای امنیتی حکایت دارد.
بنا به گزارش‌های رسیده، مالکین صرافی‌های بزرگ احضار و به آنها اطلاع داده شده که هرگونه معامله ارز با نرخ آزاد و یا خلاف مقررات بانک مرکزی، اقدام علیه امنیت ملی محسوب می‌شود.
مالکین صرافی‌های کوچکتر هم با دریافت تماس تلفنی از نهادهای امنیتی، تهدید به بازداشت و ابطال مجوز صرافی خود شده‌اند. بانک مرکزی هم در یک اقدام ناگهانی و بدون اطلاع قبلی، واریز و برداشت از حساب صرافی‌های رمز ارزی و پرداخت‌یارها را مسدود کرد.
بنابر اعلام برخی رسانه‌ها، این تصمیم در جلسه ویژه پنجشنبه، ۳آبان۱۴۰۳ گرفته شده و تعدادی از صرافی‌های رمز ارزی این موضوع را تایید کردند. طبق مصوبات این جلسه و بر مبنای ماده ۴۲ قانون بانک مرکزی، مسدودسازی واریز به حساب صرافی‌ها و برداشت از آنها اجرایی شد.
طبق ماده ۴۲ قانون پولی و بانکی، خرید‌وفروش ارز و هرگونه عملیات بانکی که موجب انتقال ارز یا تعهد ارزی شود، یا ورود و خروج ارز بدون رعایت مقرراتی که بانک مرکزی ایران به موجب ماده ۱۱ این قانون مقرر می‌کند، ممنوع است. متخلفین به جزای نقدی تا معادل ۵۰ درصد مبلغ موضوع تخلف محکوم خواهند شد.
به این ترتیب، باوجود تمامی تدبیرهای اندیشیده شده نهادهای امنیتی، دلار به‌صورت بسیار محدود با نرخ های بین ۶۶ تا ۶۸هزار تومان معامله شد، اما ریزش نرخ تا ۶۵ هزار تومان ادامه یافت.
آثار جنگ رسانه‌ای و خبردرمانی بر بهای دلار
خبرهای مربوط به تدارک حمله اسراییل به ایران در هفته‌‌های گذشته، فضای بازارهای مالی و کسب‌و‌کار را به‌شدت ناامن کرده و بار روانی ناشی از این ناامنی‌ها و تمایل سرمایه‌گزاران برای خروج سرمایه، تقاضا برای ارزهای خارجی را بالا برد و علی‌رغم خبرهایی که پشت سر هم از ارز پاشی و سکه‌پاشی بانک مرکزی منتشر می‌شد، نرخ ارز و طلا به‌شکل کم‌سابقه‌ای دچار جهش‌های پی‌درپی شد.
بعد از حمله اما در سایه تبلیغات گسترده رسانههای داخلی برای بی‌تاثیر و ضعیف جلوه دادن حملات اسراییل و ریختن ترس بازار از طرفی و اطلاعات قطره‌چکانی نتایج این حملات از سوی نیروهای نظامی و اعلام خسارات محدود از طرف دیگر، تا اندازه‌ای از ناامنی فضا نسبت به پیش از آغاز حملات، کاست.
«مرتضی افقه»، تحلیلگر اقتصادی در این خصوص به رسانههای داخلی گفت: «حملات دیشب صهیونیست‌ها خیلی خفیف بود و تنها برخی مراکز محدود نظامی را مورد هدف قرار داد و این موضوع این پیام را به مردم و فعالان بازار داد که طرف مقابل نتوانسته کاری انجام دهد، لذا تنش خاصی نیز اتفاق نخواهد افتاد.»
به‌علاوه، تاکید برخی رسانههای داخلی در خصوص عدم نیاز به پاسخ ایران، احتمال ادامه تنشهای نظامی را به‌شکل قابل توجهی پایین آورد.
دخالت گسترده بانک مرکزی در بازار ارز و سکه
خبرهای رسمی و غیررسمی، تزریق ارز به بازار برای تثبیت و تعادل قیمت از هفتهها پیش از این از تلاش گسترده بازارساز برای توقف رشد بهای دلار خبر می‌دهد.
آماده‌سازی بانک مرکزی برای مداخله گسترده در بازار ارز و تزریق ۱۰۰میلیون درهم به بازار، خبرهایی هستند که از سوی رسانههای داخلی منتشر شده‌اند.
تنها دو روز پیش از آغاز حمله بود که «فاطمه مهاجرانی»، سخنگو دولت، از افزایش حجم ارز موجود در بازار و ادامه و تشدید برگزاری حراج سکه از سوی بانک مرکزی برای توقف صعود نرخ در بازارهای مالی خبر داد.
خبر ورود سکه‌های جدید به بازار و افزایش تعداد روزهای حراج هفتگی از دو به سه روز که اصطلاحا سکه‌پاشی نام گرفته، همگی اقداماتی بود که از روزها پیش از حمله برای توقف جهش نرخ طلا و سکه،آغاز شده بود.
برآیند اقدامات امنیتی، رسانه‌ای و دخالت در بازار ارز و سکه
به این ترتیب، برآیند اقدامات امنیتی برای توقف معاملات و تبلیغات رسانه‌ای و همچنین ارز پاشی و سکه‌پاشی سنگین از سوی بانک مرکزی، سرانجام عامل فروکش‌کردن تب بازار و پایین آمدن قیمت ها شد.
هرچند که نرخ ارز و طلا همچنان تا یک ماه پیش، فاصله قابل توجهی دارد.
نرخ ارز که تا شب پیش از حمله وارد کانال ۶۹ هزار تومان شده بود، بعد از حمله با ۳ هزار تومان ریزش به کانال ۶۶ هزار تومان بازگشت درحالیکه تنها یک ماه پیش، نرخ دلار در سطح ۵۹ هزار تومان در نوسان بود و این یعنی ۱۲درصد ریزش ارزش پول ملی.
گفتنی است که نرخ دلار در بازار آزاد درحالی ریزشی شده که نرخ دلار نیما نه‌تنها کاهشی نداشته، بلکه به‌صورت اندک، رشد را هم تجربه کرده است. دلار نیما یا دلار حواله‌ای، نرخی از دلار است که بری واردات کالاهای که اغلب اقلام اساسی و ضروری هستند از این دلار استفاده می‌شود و نرخ آن، نقش تاثیرگذاری در تورم دارد.
نرخ سکه امامی هم با ۵ میلیون تومان ریزش در کانال ۵۰ میلیون تومان در نوسان است، درحالیکه سکه امامی در آغاز مهر، حدود ۴۴ میلیون تومان قیمت داشت. به‌این‌ترتیب، سکه امامی در مدت یک ماه حدود ۶ میلیون تومان افزایش قیمت داشته است.
نرخ هرگرم طلای ۱۸عیار اما تغییر محسوسی نداشته و تا لحظه تنظیم این گزارش، با بهای ۴ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان خرید‌وفروش می‌شود، درحالیکه هر گرم طلای ۱۸عیار در آغاز مهرم با بهای ۳میلیون و هفتصد هزار تومان معامله شد. گرانی ۱۹درصدی هر گرم طلا ۱۸،ذعیار تنها در عرض یک ماه.
بورس تهران و ماه های تاریک
برای بازار سرمایه که هفتهها و حتی ماه‌های تاریکی را پشت سر گذاشته هم، مانند بازار ارز و طلا، نسخه تزریق سرمایه پیچیده شد.
بعد از اتمام حملات در بامداد ۵آبان، پیش از شروع بازار، رسانههای داخلی از تشکیل جلسه‌ای در شورای عالی بورس تهران و بسته حمایتی۴ بندی برای حمایت گسترده از بازار سرمایه خبر دادند.
این خبر در کنار اخبار خسارات و تلفات محدود که به‌صورت گسترده از سوی رسانههای داخلی مخابره شد و البته عدم ریزش و رشد دلار نیما، صبحی سبز رنگ را به تابلو بورس بخشید.
به‌این‌ترتیب، بعد از حمله اسراییل و با واکنش مثبت بازار، شاخص‌ها در بازار سرمایه هم سرانجام رشد و صعود و تالار شیشه‌ای، ورود سرمایه را به خود دید. شاخص کل با رشد ۲۴ هزار واحدی به سطح ۱ میلیون و ۹۹۵ هزار واحد رسید.
ذکر این نکته هم قابل توجه است که رسانههای داخلی درحالی رشد شاخص کل در بورس را تا یک‌قدمی بازپس‌گیری ابر کانال ۲ میلیون واحدی توصیف کردند، که ارتفاع شاخص کل در ۲۲مرداد به زیر ۲ میلیون واحد سقوط کرده بود و پیش‌از آن شاخص برای مدت طولانی در بالای این سطح جای گرفته بود.
حالا نیز باوجود وضعیت سبز در تالار شیشه‌ای، خبرهایی که از مفاد لایحه بودجه می رسد، روزهای روشنی را برای آینده بازار سهام ایران ترسیم نمی‌کند.
بنابراین، حال که حملات اندکی فروکش کرده و خبرهایی از عدم قصد ایران برای پاسخ متقابل هم منتشر شده است، می‌توان گفت که فعالان بازار برای مدتی، شاهد ثبات بیشتر در بازار سرمایه خواهند بود، البته به‌دلیل شرایط شکننده اقتصاد ایران که فارغ از جنگ و تنشهای نظامی از معضلات و مشکلات مزمن رنج می‌برد، این شرط هم هنوز پابرجاست که اقدامات و دخالت گسترده بازارساز در بازارهای ارز و طلا همان‌طور که در خبرهای داخلی تبلیغ شده، ادامه داشته باشد.
