ملی مذهبی _ دو منبع آمریکایی به سایت “آکسیوس” گفته‌اند که دیوید بارنیا، مدیر سازمان مخفی اسرائیلی موساد، نزدیک به دو هفته پیش مخفیانه به واشینگتن سفر کرده است تا با مقامات ارشد کاخ سفید و سیا درباره تلاش‌های دولت بایدن برای دستیابی به توافقی با عربستان سعودی که شامل عادی‌سازی میان این پادشاهی و اسرائیل است رایزنی کند.
به گزارش آکسیوس، مسئله عادی‌سازی مناسبات اسرائیل و عربستان تنها بخش کوچکی از تلاش‌های دولت بایدن است. دولت اسرائیل می‌خواهد نظر خود را در مورد توافق‌های احتمالی دوجانبه ایالات متحده و عربستان سعودی که دو کشور در مورد آن بحث می‌کنند ارائه کند. این توافقات که از جمله می‌تواند حمایت احتمالی آمریکا از برنامه هسته‌ای غیرنظامی عربستان سعودی با غنی‌سازی اورانیوم و فروش احتمالی تسلیحات آمریکا به ریاض را شامل شوند برای امنیت اسرائیل مهم و حساس تلقی می‌شوند.
مقامات آمریکایی قبلاً به اکسیوس گفته بودند که کاخ سفید می‌خواهد تلاش کند تا اقدامات دیپلماتیک خود را با عربستان سعودی و اسرائیل تا پایان سال یا ابتدای سال آینده تکمیل کند، پیش از آن که کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری بایدن آغاز شود.
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید هفته گذشته به عربستان سعودی سفر کرد و با محمد بن سلمان، ولیعهد و دیگر مقامات ارشد سعودی دیدار کرد.
کاخ سفید پس از این دیدار که در روز پنجشنبه ۲۷ ژوئیه (۵ مرداد) صورت گرفت، گفت که سالیوان و محمد بن سلمان در مورد موضوعات دوجانبه و منطقه‌ای “از جمله ابتکارات برای پیشبرد چشم‌انداز مشترک برای منطقه‌ای صلح‌آمیز، امن، مرفه و باثبات‌تر خاورمیانه که با جهان مرتبط است” گفت‌وگو کردند.
پایگاه اطلاع‌رسانی کاخ سفید افزود که جیک سالیوان همچنین به پیشرفت‌های قابل توجه در راستای آتش‌بس در یمن که در ۱۶ ماه گذشته اشاره کرده و از تلاش‌های پیگیر سازمان ملل برای پایان دادن به این جنگ استقبال کرده است. هر دو هیأت آمریکایی و عربستانی توافق کرده‌اند که رایزنی‌های منظم و پیگیری در موضوعات مورد بحث داشته باشند.منابع آمریکایی گفتند رئیس موساد پیش از سفر مشاور امنیت ملی بایدن به عربستان سعودی با سالیوان در کاخ سفید دیدار کرده است.
بارنیا همچنین با برت مک‌گورک، نماینده ارشد ایالات متحده در امور خاورمیانه، و آموس هوچستاین، مشاور ارشد بایدن در امور انرژی و زیرساخت‌ها دیدار کرده است. مک‌گورک و هوچستاین که در ۱۸ ماه گذشته بر روی بهبود روابط آمریکا و عربستان سعودی کار می‌کردند، در سفر اخیر سالیوان به پادشاهی سعودی او را همراهی می‌کرده‌اند.
به گفته این منابع، ابتکار صلح با عربستان سعودی موضوع اصلی مورد بحث در دیدارهای بارنیا با مقامات کاخ سفید بوده است.
یک منبع آمریکایی به اکسیوس گفته است که بارنیا و بیل برنز، مدیر سیا، همچنین درباره ابتکار صلح با عربستان و مسئله ایران بحث کرده‌اند. یک سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید به ویژه از اظهار نظر در مورد دیدار سالیوان و بارنیا خودداری کرده است.
این سخنگو گفته است: «ما همچنان از عادی‌سازی روابط با اسرائیل، از جمله با عربستان سعودی حمایت می‌کنیم و بدیهی است که به گفت‌وگو با شرکای منطقه‌ای خود در مورد چگونگی پیشرفت‌های بیشتر ادامه می‌دهیم.»
او افزود: «این یکی از تلاش‌هایی است که در جهت پیشبرد اهداف سیاست خارجی ایالات متحده، از جمله برای منطقه‌ای صلح‌آمیز، امن، مرفه و با ثبات‌تر در خاورمیانه دنبال می‌کنیم.» سازمان سیا از اظهارنظر در این باره خودداری کرده است.
به گفته یک منبع آمریکایی، برنز در دیدار با بارنیا همچنین به مسئله اصلاحات بحث‌انگیز قضایی در اسرائیل اشاره کرده و گفته است که “بحثی کلی در مورد آن وجود داشت”.
چند روز پس از این نشست، ائتلاف دولتی اسرائیل قانونی را تصویب کرد که از اختیارات دیوان عالی کشور در مورد بازبینی تصمیمات دولت کاسته می‌شود.
بایدن در روزهای منتهی به رای‌گیری در پارلمان اسرائیل، از بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر این کشور خواسته بود از تصویب این طرح اجتناب ورزد و در عوض تلاش کند تا به تفاهم گسترده‌ای بر سر اصلاحات قضایی دست یابد.
واکنش ایران به ابتکار صلح اسرائیل و عربستان
سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی در پی تلاش‌های آمریکا برای صلح میان اسرائیل و عربستان سعودی روز دوشنبه ۳۱ ژوئیه (۹ مردادماه) گفت: «هر گامی که در مسیر شناسایی اسرائیل از سوی دولت‌های اسلامی برداشته شود، نه به نفع ملت و آرمان فلسطین و نه صلح و ثبات و آرامش و امنیت در منطقه می‌دانیم.»
به گزارش خبرگزاری فارس، ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه در کنفرانس خبری روز دوشنبه درباره اظهارات جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا در رابطه با عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل و نظر ایران در مورد اجرایی شدن این موضوع و تاثیر آن بر روابط ایران و عربستان گفت، کاملا روشن است که تقویت و تثبیت جایگاه اسرائیل در منطقه، “اولویت اول و بسیار مهم دولت‌های امریکا در طول سالیان متمادی اعم از جمهوریخواهان و دموکرات‌ها بوده است”.
سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی در این کنفرانس خبری از پاسخ در مورد واکنش جمهوری اسلامی در پی اجرایی شدن یک صلح پایدار میان اسرائیل و عربستان طفره رفت.
عربستان برای افتتاح سفارت تهران زمان تعیین نکرد
خبر ابتکار صلح میان عربستان با اسرائیل در رسانه‌ها به بازتاب گسترده‌ای یافته است. این در حالی که عربستان سعودی هنوز زمانی برای گشایش سفارت خود در تهران تعیین نکرده است.
علیرضا عنایتی، سفیر تعیین شده جمهوری اسلامی برای عربستان سعودی در مصاحبه‌ای با خبرگزاری تسنیم گفته است که “ریاض سفارتخانه‌اش را در زمانی که خودش مناسب ببیند افتتاح می‌کند”.
هم‌زمان با تلاش‌های دولت جو بایدن برای نزدیکی عربستان و اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائيل اعلام کرد که در حال ساخت خط آهن جدیدی است که این کشور را به عربستان متصل می‌کند.
جلسه هفتگی کابینه اسرائیل در حالی آغاز می‌شود که این کشور هفت ماه است در بحران به سر می‌برد و اقتصادش با خطر روبروست. همچنین متحدان غربی اسرائیل نسبت به آینده دموکراسی در این کشور به شدت نگران هستند.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائيل به جای پرداختن به این بحران‌ها جلسه هفتگی کابینه را روز یک‌شنبه ۳۰ ژوئیه با خبر “پروژه اسرائیل” آغاز کرد که به گفته او، زمان سفر با قطار در سراسر کشور به مقصد مراکز تجاری و دولتی را به دوساعت یا کمتر کاهش می‌دهد.
به گفته نتانیاهو، این خط آهن جدید، متروپل تل‌آویو را به مناطق دورافتاده این کشور متصل می‌کند و در آینده قرار است تا عربستان سعودی امتداد پیدا کند. هزینه ساخت این خط آهن ۲۷ میلیارد دلار برآورد شده است.
نخست‌وزیر اسرائیل سپس در تلویزیون گفت: «می‌خواهم این نکته را هم اضافه کنم که در آینده ما قادر به انتقال کالا توسط خط آهن از ایلات [بندری در ساحل دریای سرخ در جنوب اسرائیل] به سواحل مدیترانه‌ای‌مان هستیم و همینطور قادر خواهیم بود اسرائیل را با خط آهن به عربستان سعودی و سایر کشورهای شبه‌جزیره عربستان متصل کنیم. ما در حال کار برروی این پروژه هستیم.»
این خبر پس از سفر هفته گذشته مقامات ارشد آمریکایی به عربستان سعودی و صحبت از امکان برقراری رابطه میان اسرائیل و عربستان اعلام می‌شود.
یک نماینده مجلس قانون‌گذاری اسرائيل گفته است برقراری هرگونه رابطه با عربستان نمی‌تواند فورا آغاز شود. این در حالی است که هفته گذشته جو بایدن، رییس‌جمهور آمریکا پیش‌بینی کرد که امکان برقراری رابطه بین این دو قدرت خاورمیانه وجود دارد.
یولی ادل‌اشتاین، ریییس کمیته روابط خارجی و امور دفاعی مجلس اسرائیل و عضو بلندپایه حزب لیکود (حزب نتانیاهو) به رادیو ارتش اسرائیل گفته است: «من فکر نمی‌کنم به این زودی گفت‌وگو برای انجام یک توافق شکل بگیرد.»
دو سفر سالیوان به عربستان در کمتر از سه ماه
روزنامه نیویورک تایمز در گزارش مفصلی سفرهای اخیر مقامات آمریکایی به عربستان را تحلیل کرده است. به نوشته این روزنامه، بایدن در روزهای اخیر مشاور امنیت ملی خود، جیک سالیوان را برای دومین بار در عرض کمتر از سه ماه به عربستان سعودی فرستاد. این سفرها به منظور بررسی امکان برقراری رابطه میان دو قدرت خاورمیانه؛ عربستان سعودی و اسرائیل و تغییر وضعیت این منطقه استراتژیک است.
نتیجه خاصی از این سفرها در رسانه‌ها خبری نشد اما واقعیت این است که سفر دوم سالیوان پس از ماه مه به عربستان سعودی نشان‌دهنده این موضوع است که دولت بایدن چشم‌انداز مشخصی برای برقراری رابطه میان اسرائیل و عربستان می‌بیند.
موانع نزدیکی عربستان و اسرائیل
در کنار سایر موانع بر سر راه برقراری رابطه میان این دو کشور، موضوع بسته امنیتی دوجانبه میان عربستان و ایالات متحده نیز وجود دارد که در آن برنامه غیرنظامی اتمی عربستان تضمین شده با این چشم‌انداز که این کشور عربی بتواند در داخل اورانیوم را غنی‌سازی کند. این یک موضوع جدید است که در گذشته وجود نداشت.
خلاصه‌ای از ملاقات سالیوان با مقامات عربستان که در قالب بیانیه‌ای از سوی کاخ سفید منتشر شد، نشانه‌های کمی از پیشرفت در مذاکرات در جریان سفر سالیوان دارد.
جیک سالیوان در جریان این سفر به جده نیز رفته است. در بیانیه کاخ سفید دلیل این سفر “گفت‌وگوهای دوجانبه و موضوعات منطقه‌ای، شامل ابتکار برای به دست آوردن یک دیدگاه مشترک برای صلح، امنیت، رفاه و ثبات در خاورمیانه و در کل دنیا” عنوان شده است.
اما به گزارش نیویورک تایمز، مقامات ایالات متحده که در جده بوده‌اند روز پنجشنبه به طور خصوصی به همکاران‌شان گفته‌اند که تعاملات به خوبی پیش رفته و ابراز خوش‌بینی محتاطانه‌ای کردند که با ادامه گفت‌وگوهای دیپلمات‌های حاضر در میدان، پیشرفت‌هایی حاصل شود.
درخواست‌های عربستان
نیویورک تایمز در ادامه این گزارش به افزایش درخواست‌های عربستان برای عادی‌سازی رابطه با اسرائیل پرداخته است. از جمله اینکه در کنار درخواست‌های پیشین، این کشور عربی خواهان پیمانی در حد و اندازه ناتو با آمریکاست که در اثر آن هرگونه حمله به این کشور، حمله به آمریکا تلقی شود.
این موضوع خط قرمز سیاست‌گذارانی در ایالات متحده است که نمی‌خواهند با کشوری غیردموکراتیک و پادشاهی پیمان دفاعی ببندند.
این گروه از سیاستمداران آمریکایی همچنین مدافع برنامه غیرنظامی اتمی عربستان هستند، هر چند اسرائیل و ایالات متحده از مدت‌ها پیش، از اتمی شدن بیشتر منطقه هراس دارند.
مسئله سرزمین‌های فلسطینی
به گفته یک مقام دفاعی اسرائیل که به شرط ناشناس ماندن در این باره با نیویورک تایمز صحبت کرده، به مقامات اسرائیل گفته شده که ملک سلمان، پادشاه عربستان که اختیارات زیادی را به پسرش و ولیعهد این کشور، محمد بن سلمان واگذار کرده، در مذاکرات مداخله کرده تا اصرار کند که هرگونه توافقی در این باره باید شامل حرکت واضح اسرائیل به سمت فلسطینی‌ها باشد.
به گفته این مقام اسرائیلی، سعودی‌ها تنها با یک وعده از سوی نتانیاهو برای عدم الحاق کرانه باختری به اسرائیل راضی نمی‌شوند، چیزی که البته در دولت کنونی هیچ چشم‌اندازی ندارد. به جای آن، آنها می‌خواهند اقدامات عملی مشخص را ببینند.
در مقابل آمریکا نیز درخواست‌هایی دارد و از جمله در تلاش برای فشار به سعودی‌هاست تا از پایان دائمی جنگ در یمن اطمینان حاصل کرده و آتش‌بس موقتی را که سال گذشته برقرار شد، تثبیت کند.
این کشور همچنین خواهان ارائه کمک‌های جدید گسترده عربستان به موسسات فلسطینی در کرانه باختری است و نیز خواهان محدود کردن روابط جدید عربستان با چین است که سال گذشته میزبان مذاکراتی بود که روابط دیپلماتیک بین عربستان سعودی و ایران را احیا کرد.
