ملی مذهبی _ در بحبوحه افزایش تنش‌ها بر سر مالکیت میدان گازی آرش، ایران قاطعانه بیانیه اخیر شورای همکاری خلیج فارس را رد کرد. در این بیانیه میدان گازی آرش، دارایی انحصاری عربستان سعودی و کویت اعلام شده است.
ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه ایران روز دوشنبه در بیانیه‌ای بر تعهد تهران به گفتگوهای دیپلماتیک و فنی برای حل مناقشه جاری بر سر میدان گازی آرش تاکید کرد.
سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز دوشنبه ۱۴ اسفندماه در واکنش به بیانیه مشترک کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس گفت ایران “مواضع اصولی خود را مبتنی بر قوانین بین‌الملل بارها اعلام کرده و طرح ادعاهای بی‌اساس هیچ حقوقی را برای مدعی ایجاد نخواهد کرد.”ناصر کنعانی ضمن تاکید بر اهمیت استمرار “مذاکرات سازنده فنی و حقوقی” میان ایران و کویت، خواستار آن شد که “از بیان چنین مسائلی در رسانه‌ها پرهیز شود” چراکه به گفته او “طرح چنین موضوعاتی در رسانه‌ها هیچ کمکی به حل مشکلات نمی‌کند.”
اشاره کنعانی به بیانیه مشترک کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس است که روز یکشنبه ۱۳ اسفندماه منتشر شد.
این کشورها در بیانیه خود، با تاکید بر اینکه فقط دو کشور کویت و عربستان به صورت مشترک و انحصاری مالک ذخایر میدان گازی “الدرّه” هستند، افزودند “کشور دیگری سهمی از این میدان گازی ندارد.”
او در نشست خبری هفتگی خود با رسانه‌ها در خصوص ادعاهای مطرح شده درباره میدان گازی آرش و بیانیه شورای همکاری خلیج فارس گفت: «ما در این ارتباط مواضع خودمان را مبتنی بر قواعد حقوقی اعلام کردیم. طرح ادعاهای بی‌اساس هیچ حقوقی را برای مدعی ایجاد نخواهد کرد.»
کنعانی همچنین ادامه داد: «ما در ارتباط با این موضوع بر اساس مذاکرات دوجانبه با دولت کویت و همواره بر همکاری سازنده و در گفتگوها بر تداوم مذاکرات حقوقی و فنی تاکید کردیم. نگاه ما در مناسبات با همسایگان نگاه مبتنی بر ایجاد فضای مثبت و حل و فصل موضوعات مورد اختلاف است.»
به این ترتیب ایران در پاسخ به موضع شورای همکاری خلیج فارس خواستار راه حل دیپلماتیک برای این مناقشه شده است. اما علیرغم لفاظی‌های تند، رویکرد ایران حاکی از تمایل به مشارکت در مذاکرات سازنده با همسایگانش در خلیج فارس با هدف جلوگیری از تشدید بیشتر و رسیدن به توافقی دوجانبه سودمند است.
اختلاف بر سر میدان گازی آرش از کجا شروع شد؟
مناقشات پیرامون میدان گازی آرش یا دورا، منبع مهم گاز طبیعی واقع در خلیج فارس، پس از اعلامیه شورای همکاری خلیج فارس تشدید شده است. این بیانیه مبتنی بر توافق قبلی کویت و عربستان سعودی در سال ۲۰۲۲ است که ایران، به طور مداوم آن را «غیرقانونی» خوانده است.
ادعاهای تهران در مورد میدان گازی آرش، مدت‌ها محل مناقشه بوده و بیانیه اخیر شورای همکاری خلیج فارس، وضعیت آن را پیچیده‌تر کرده است. موضع این شورا نه تنها ادعاهای تهران را رد می‌کند، بلکه بر اتحاد و همکاری کشورهای عضو در زمینه منابع انرژی منطقه هم تاکید دارد.
مناقشه بر سر میدان گازی آرش، ثبات منطقه‌ای را تهدید می‌کند؟
مناقشه جاری بر سر میدان گازی آرش، نه تنها پیچیدگی ادعاهای ارضی در خلیج فارس را برجسته می‌کند، بلکه نگرانی‌هایی را در مورد پیامدهای گسترده‌تر برای ثبات منطقه و امنیت انرژی ایجاد می‌کند.
از آنجایی که کشورهای منطقه برای کنترل منابع طبیعیِ باارزش با یکدیگر رقابت می‌کنند، پتانسیل درگیری افزایش خواهد یافت. از همین رو تلاش‌های دیپلماتیک برای حل و فصل دوستانه چنین اختلافاتی اهمیت دارد.
میدان گازی “الدرّه” که در ایران، میدان “آرش” نامیده می‌شود، در شمال خلیج فارس قرار دارد و بیش از شصت سال پیش کشف شد. ایران حدود سه دهه پیش مذاکراتی را با کویت برای تعیین مرزهای دریایی آغاز کرد که نیمه‌تمام ماند و پس از آن نیز به رغم اصرار کویت و عربستان از ادامه آن طفره رفت.
در ماه‌های گذشته موضوع مالکیت این میدان گازی به مناقشه‌ای دامنه‌دار میان جمهوری اسلامی با کشورهای حاشیه خلیج فارس بویژه کویت و عربستان تبدیل شده است.
در یکی از جدیدترین موارد در این خصوص، مردادماه گذشته عربستان و کویت در بیانیه‌ای مشترک مدعی شدند “حق بهره‌برداری” از این میدان “به طور انحصاری به آنها تعلق دارد.”
این بیانیه خشم جمهوری اسلامی را در پی داشت و وزیر نفت در دولت ابراهیم رئیسی تهدید کرده بود که ایران، “تضییع حقوق خود را تحمل نمی‌کند.”
کویت با کمک شرکت چندملیتی “شل”، مستقر در بریتانیا، عملیات لرزه‌نگاری برای مشخص کردن شکل و فرم مخزن گازی را انجام داده و بر اساس آن اعلام کرده است که این میدان به صورت کامل در آب‌های سرزمینی این کشور و عربستان قرار دارد.
در مقابل اما مقامات جمهوری اسلامی با خودداری از دعوت از شرکت‌های بین‌المللی برای انجام عملیات لرزه‌نگاری، مدعی هستند که شرکت نفت فلات‌قاره ایران عملیات لرزه‌نگاری در این میدان را قبلا انجام داده است و ۴۰ درصد مخزن در آب‌های ایران قرار دارد.
دو کشور عربستان و کویت سال گذشته توافق‌نامه‌ای را برای توسعه میدان آرش امضا کردند. این اقدام با واکنش شدید جمهوری اسلامی روبرو شد و تهران این توافق‌نامه را “غیرقانونی” خواند.
مقام‌های کویت تخمین زده‌اند که بهره‌برداری از میدان آرش تا اواخر دهه میلادی جاری به انجام خواهد رسید.
