ملی مذهبی _ با گذشت تنها چند هفته از آغاز سال جدید، بحران آب در تهران به مرحلهای رسیده که برخی کارشناسان از آن با عنوان «بزرگرین تهدید زیستمحیطی برای بقا و امنیت پایتخت» یاد میکنند. بارشهای سال آبی ۱۴۰۳–۱۴۰۴ کاهش بیسابقهای داشته و سدهای اصلی تهران، در وضعیت اضطراری قرار دارند.
به گزارش خبرگزاری «تسنیم»، وابسته به سپاه، آمارهای رسمی، از کاهش میزان ورودی آب به سدهای پنجگانه تهران تا پایان فروردین نسبت به سال قبل خبر میدهند و برخی سدها نیز به کمتر از نصف ظرفیت خود رسیدهاند. در واکنش به این شرایط، دولت و شهرداری تهران طرح حفر ۵۰ تا ۷۰ حلقه چاه عمیق را در دستور کار قرار دادهاند؛ اقدامی که به گفته متخصصان محیطزیست، میتواند بهمثابه «تیر خلاص» بر پایداری تهران باشد.
«علی بیتاللهی»، مشاور رییس سازمان محیطزیست، با انتقاد شدید از این رویکرد گفت: «مشکل اصلی در مدیریت منابع آب ایران، تمرکز بر تامین بیپایان است؛ نه مدیریت مصرف. تا زمانی که سیاستگذاران بهجای مهار تقاضا، مدام به دنبال راهحلهای موقت باشند، نهتنها بحران حل نمیشود، بلکه گستردهتر خواهد شد.»
او هشدار داد که افت سطح آبهای زیرزمینی، عامل اصلی فرونشست گسترده زمین در تهران است و این پدیده اکنون به مناطق صنعتی و حیاتی چون یافتآباد، جنوبغرب استان و حتی تا قزوین سرایت کرده است. به گفته او، «سه میلیون نفر در پهنه فرونشستی تهران زندگی میکنند و حفر چاههای جدید، خطر را مستقیما به خانههای مردم میبرد.»
در کنار حفر چاه، پیشنهادهای پرهزینه و غیرعملی مانند انتقال آب از خلیج فارس یا دریای خزر نیز از سوی مسوولان مطرح شده است. این طرحها که نیازمند میلیاردها تومان سرمایهگذاری، زیرساختهای عظیم و هزینههای زیستمحیطی جبرانناپذیر هستند، از نگاه کارشناسان فاقد توجیه پدافندی و پایداری هستند.
بیتاللهی همچنین اشاره میکند که تمرکز جمعیت در شعاع ۱۰۰ کیلومتری تهران –نزدیک به ۱۵ میلیون نفر– فشار بیسابقهای بر منابع آبی و غذایی وارد کرده است. او گفت: «برای تولید یک کیلو گوشت، ۱۵ هزار لیتر آب مصرف میشود. این یعنی تامین معیشت جمعیت انبوه اطراف تهران، به قیمت تخریب منابع آبی کل منطقه تمام میشود.»
درحالیکه بسیاری از کشورهای بحرانزده دنیا با الگوهایی مانند «مهاجرت معکوس»، «کاهش تمرکز جمعیتی» و «اصلاح مصرف» به مقابله با بحرانهای زیستمحیطی رفتهاند، حکومت ایران همچنان بر مسیر توسعهنایافتگی و بهرهکشی بیوقفه از طبیعت پافشاری میکند. بیتاللهی هشدار داد: «اگر این روند ادامه یابد، ساختار زیرزمینی پایتخت فرو خواهد نشست؛ و دیگر امکان بازگشت وجود نخواهد داشت.»
او در پایان گفت: «تهران ممکن است این تابستان را با بحران بیآبی، فرونشست و فروپاشی زیرساختها پشت سر بگذارد، اما مسوولان، زمانی پاسخگو این فاجعه خواهند بود که دیگر کار از کار گذشته است.»