ملی مذهبی – شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز پنجشنبه ۲۶ آبان (۱۷ نوامبر) در وین قطعنامه جدیدی را در محکومیت «عدم همکاری ایران» با این نهاد تصویب کرد.
به گزارش خبرگزاری فرانسه به نقل از منابع دیپلماتیک ۲۶ عضو از ۳۵ عضو این آژانس با متن ارائه شده توسط آمریکا و تروئیکای اروپا (بریتانیا، فرانسه و آلمان) موافقت کردند. تنها روسیه و چین به پیش‌نویس این قطعنامه رای مخالف دادند، پنج کشور نیز رای ممتنع دادند و دو عضو دیگر شورا غایب بودند.
دومین قطعنامه طی سال جاری
این دومین قطعنامه شورای حکام در سال جاری است که در آن از جمهوری اسلامی به خاطر عدم همکاری با آژانس برای رفع ابهام‌ها و پاسخ به پرسش‌های نهاد نظارتی سازمان ملل انتقاد می‌شود. در نشست فصلی قبلی هم قطعنامه مشابه ای تصویب شد که مانند این یکی فقط روسیه و چین به آن رای مخالف دادند.این دومین قطعنامه علیه ایران در سال جاری پس از ماه ژوئن است و دلیل هر دو هم از دید آژانس یکی است: عدم وجود پاسخ‌دهی «معتبر ایران بلحاظ فنی» در مورد آثار اورانیوم یافت شده در سه سایت اعلام‌نشده.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، آژانس به دلیل همکاری ناکافی ایران که مشکلی حل نشده باقی مانده است، عمیقا نگران است.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه تهران به جمع‌آوری نمونه‌ها و دسترسی بدون تاخیر به سایت‌ها و تجهیزات و نیز توضیحات در مورد وجود ذرات اورانیوم را «ضروری و فوری» خوانده است.
این قطعنامه شورای حکام در مرحله فعلی اهمیتی نمادین دارد اما ممکن است مقدمه‌ای باشد برای کشاندن اختلاف و ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد و احتمال اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران.
احتمال و گزینه کشاندن ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد توسط لورا اس.اچ هولگیت سفیر آمریکا در آژانس مطرح شده است. وی گفته است: «ایران باید بداند که اگر برای حل این مسائل همکاری نکند، شورا اقدامات بیشتری انجام خواهد داد».
وزارت امور خارجه ایران پیش از تصویب این قطعنامه پیش‌نویس چهار کشور آمریکا، بریتانیا، فرانسه و آلمان را محکوم کرده و مردود دانسته و اعلام کرده بود که پاسخ تهران در صورت تصویب این قطعنامه «قاطع و موثر» خواهد بود.
به گزارش ایسنا به نقل از ناصر کنعانی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران، چهار کشور غربی به عنوان پیشنهاددهندگان «این قطعنامه ضد ایرانی با سوء استفاده از شرایط اخیر، صرفا با انگیزه و هدف اعمال فشار سیاسی بر ایران، پیشنهاد تصویب این قطعنامه را به شورای حکام داده‌اند، اقدامی که تاثیر منفی بر روند حل و فصل فنی موضوعات مدنظر آژانس خواهد گذاشت.»آقای کنعانی در همین روز اعلام کرد که «هیچ دلیل موجه فنی یا فوریت پادمانی برای ارائه قطعنامه علیه ایران» وجود نداشته است.
واکنش تهران پس از تصویب قطعنامه جدید در شورای حکام
محسن نذیری، نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ساعاتی پس از تصویب قطعنامه جدید در شورای حکام گفت که این قطعنامه می‌تواند بر همکاری تهران با این آژانس تأثیر بگذارد.نماینده ایران در آژانس گفت که «اهداف سیاسی بانیان این قطعنامه ضد ایرانی محقق نخواهد شد، اما تصویب آن می تواند بر روند همکاری و تعاملات سازنده جمهوری اسلامی ایران با آژانس اثرگذار باشد.»
به گزارش خبرگزاری رویترز در قطعنامه تاکید شده که این یک مسئله “ضروری و فوری” است که جمهوری اسلامی هر چه سریع‌تر به پرسش‌های آژانس درباره منشاء موارد رادیواکتیو پاسخ دهد.
بنابر این گزارش لحن قطعنامه جدید به مراتب از قطعنامه قبلی صریح‌تر و قاطعانه‌تر است و می‌تواند یک بحران دیپلماتیک و ارجاع پرونده جمهوری اسلامی به شورای امنیت سازمان ملل را در پی داشته باشد.
ایالات متحده در بیانیه‌ای که پیش از رای‌گیری درباره قطعنامه پیشنهادی منتشر شد تاکید کرده که جمهوری اسلامی باید به تمام همکاری‌های ضروری با آژانس تن دهد و از دادن “وعده‌های توخالی” اجتناب کند.در این بیانیه تاکید شده که اگر جمهوری اسلامی آماده همکاری‌های ضروری برای رفع ابهام‌های آژانس نباشد اقدام‌های دیگری در دستور کار قرار می‌گیرند که می‌تواند شامل ارجاع پرونده به شورای امنیت باشد.
ایران در واکنش به قطعنامه قبلی شورای حکام سطح همکاری‌های خود با بازرسان آژانس را کاهش داد و ۲۷ دوربین نظارتی این نهاد در تاسیسات هسته‌ای خود را از مدار خارج کرد.جمهوری اسلامی پس از مدت‌ها که ادعا می‌کرد پاسخ‌های قانع کننده به آژانس داده و مختومه شدن پرونده پرسش‌ها را شرط بازگشت به مذاکرات متوقف شده احیای برجام عنوان می‌کرد چندی پیش از این موضع عقب نشینی کرد و هیئتی را برای مذاکره به وین فرستاد.در ادامه این روند قرار بود هیئتی از آژانس تا پایان ماه نوامبر در سفر به تهران برای رفع نگرانی‌ها و ابهام‌های این نهاد با مقام‌های جمهوری اسلامی مذاکره کند.
هشدار گروسی درباره لغو مذاکره با آژانس
روز گذشته محمد اسلامی، در جمع خبرنگاران با اشاره به احتمال تصویب قطعنامه پیشنهادی چهار کشور غربی سودمندی و نتیجه‌بخش بودن سفر هیئت آژانس به تهران را زیر سوال بد و به طور تلویحی از احتمال لغو آن سخن گفت.رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در واکنش به این اظهارات ابراز امیدواری کرد که مذاکرات فنی در زمان پیش‌بینی شده در تهران انجام شود و هشدار داد که لغو این نشست فقط اوضاع را وخیم‌تر می‌کند.
جمهوری اسلامی از اردیبهشت ۱۳۹۸ و یک سال پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای اجرای تعهدات خود مطابق این توافق و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را کاهش داد و این کار را ادامه می‌دهد.با شتاب گرفتن برنامه‌های هسته‌ای ایران ذخایر اورانیوم غنی‌شده این کشور مطابق تازه‌ترین گزارش آژانس به حدود ۱۸ برابر حد مجاز تعیین شده در برجام رسیده که مقدار زیادی از آن اورانیوم با غنای پنج، ۲۰ و ۶۰ درصد است.
بدتر شدن اوضاع و منتفی شدن احیای برجام؟
که مذاکرات برای احیای برجام آمریکا به طور غیرمستقیم در آن مشارکت دارد فروردین سال پیش آغاز و اسفند ماه بدون نتیجه متوقف شد. در این فاصله تمام تلاش‌ها برای حل اختلاف‌هایی که به طور عمده میان آمریکا و ایران باقی مانده به نتیجه‌ای نرسیده است.
تا مدتی پیش توقف مذاکرات احیای برجام یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کشورهای غربی در رابطه با جمهوری اسلامی بود اما تداوم اعتراضات و مسئله استفاده روسیه از پهپادهای ساخت ایران در جنگ اوکراین و روسیه اوضاع را دگرگون کرده است.رابرت مالی، مامور ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران به تازگی اعلام کرده که به دلیل سرکوب خشونت‌بار معترضان و فروش پهپاد به روسیه تمرکز واشنگتن دیگر بر احیای برجام نیست.سه کشور اروپایی طرف توافق در بیانیه مشترکی که روز پنجشنبه منتشر کردند وضعیت کنونی را خطرناک توصیف کرده و هشدار داده‌اند که اگر ایران درباره بازگشت به پایبندی کامل به تعهدات برجامی تصمیم نگیرد شرایط در آینده نزدیک فقط بدتر خواهد شد.
