ملی مذهبی _ میرحسین موسوی از رهبران جنبش سبز که در حبس خانگی به سر می‌برد با انتشار بیانیه‌ای با ناکارا خواندن «اجرای بدون تنازل قانون اساسی» فعلی نوشت: «ایران و ایرانیان نیازمند و مهیای تحولی بنیادین‌اند، که خطوط اصلی‌‌اش را جنبش پاک «زن، زندگی، آزادی» ترسیم می‌کند.»
موسوی به عنوان یکی از دو نامزد معترض به نتایج اعلام شده انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ در پیامی که روز شنبه ۱۵ بهمن‌ماه منتشر شد، تاکید کرد که ”اجرای بدون تنازل قانون اساسی، که سیزده سال پیش بدان امید می‌رفت، دیگر کارساز نیست و باید گامی فراتر از آن گذاشت.”
نخست‌وزیر پیشین جمهوری اسلامی با اشاره به انواع بحران‌ها در ایران کنونی، از ساختار تناقض‌آلود و غیرقابل دوام کشور به عنوان ”بحرانِ بحران‌ها” نام برد و افزود: «این قدرت غیرپاسخگو و مسئولیت‌ناپذیر است که روزگار را بر ما تاریک می‌سازد و راه را بر بهروزی مردم رنج‌دیده می‌بندد.»
موسوی خواستار ”برگزاری همه‌پرسی آزاد و سالم در مورد ضرورت تغییر یا تدوین قانون اساسی جدید” شد و نوشت که در صورت موافقت مردم، یک مجلس موسسان شامل نمایندگان واقعی ملت از طریق انتخاباتی آزاد و منصفانه تشکیل شود.
برگزاری همه‌پرسی درباره متن مصوب مجلس موسسان با هدف استقرار یک نظام سیاسی مبتنی بر حاکمیت قانون و مطابق با موازین حقوق انسانی و برخاسته از اراده مردم، دیگر خواسته نخست‌وزیر سابق جمهوری اسلامی است.
موسوی در عین حال با اذعان به اینکه پیشنهادهایش، ابهاماتی دارد، رفع این ابهامات را نیازمند تأمل و همکاری دانست.
وی همچنین با اشاره به بحران‌های حال حاضر ایران افزود: «بحران اقتصادی (از گسترش فقر تا سقوط آزاد ارزش پول ملی و تورم کمرشکنی که بار سنگين آن قامت اکثر مردم را خم کرده است)، بحران مديريت و ناكارآمدی (از ناتوانی حاکميت برای اجرای برنامه‌ها و سياست‌ها تا فساد ساختاری و شبکه‌ای)، بحران سياست داخلی و خارجی، بحران زيست‌محيطی، بحران اجتماعی، بحران مشروعيت، بحران فرهنگی و رسانه‌ای و …. ولی بحرانِ بحران‌ها ساختار تناقض‌آلود و غیرقابل دوام نظام اساسی کشور است. این قدرت غيرپاسخگو و مسئوليت‌ناپذير است که روزگار را بر ما تاريک می‌سازد و راه را بر بهروزی مردم رنج‌ديده می‌بندد.»
او که از ۱۲ سال پیش همراه با همسرش، زهرا رهنورد، در حصر خانگی به‌سر می‌برد، شعار ”زن، زندگی، آزادی” را ”بذرهای آینده روشن” نامید که با خود تاریخی از تکاپو، تفکر، مبارزه و آرزو حمل می‌کنند و افزود که در این شعار، ”زن” از همه امیدبخش‌تر است.
میرحسین موسوی با اشاره به اینکه «اعتراضات مردم و حوادث خونبار ماه‌ها و سال‌های اخیر حقایق بزرگی را به ملت ایران ثابت کرده»، نوشته است که «لجاجت، اصرار بر روش‌های سرکوبگرانه به جای گفت‌وگو و اقناع، و خودداری از برداشتن کوچک‌ترین گامی در جهت احقاق حقوق مصرح شهروندان در قانون اساسی و مطالبات مردم سال‌به‌سال بر دوری حاکمان از مردم افزود و جامعه را از اصلاح در چارچوب ساختار موجود مأیوس کرد.»
او نوشته زایش دلهره‌آور فاصله‌های طبقاتی، اثرات سیاست‌های ماجراجویانه دشمن‌محور به جای دوستی و همکاری جهانی و منطقه‌ای، فساد گسترده در نهادهای پولی و مالی، خفقان گسترده فرهنگی، فقدان آزادی‌ها و سرکوب وحشیانه زنان و مردان و حتی کودکان نشان داده که «اجرای بدون تنازل قانون اساسی»، به عنوان شعاری که ۱۳ سال پیش بدان امید می‌رفت، دیگر کارساز نیست و باید گامی فراتر از آن گذاشت.
او با اشاره به وجود بحران‌های به‌هم‌پیوسته در کشور شامل بحران اقتصادی، بحران مدیریت و ناکارآمدی، بحران سیاست داخلی و خارجی، بحران زیست‌محیطی، بحران اجتماعی، بحران مشروعیت، بحران فرهنگی و رسانه‌ای، بحرانِ بحران‌ها را ساختار تناقض‌آلود و غیرقابل دوام نظام اساسی کشور خوانده است.
در سالگرد انقلاب اسلامی سال ۵۷ میرحسین موسوی در بیانیه خود تاکید کرده همان حقی که شالوده انقلاب سال ۱۳۵۷ و قانون اساسی فعلی قرار گرفت، برای نسل‌های بعدی نیز محرز است تا «اگر تصمیم پیشینیان منجر به گره‌های کور در زندگی جامعه شد، یا ابزار سوء استفاده قدرت‌طلبان بود، بتوانند جهت عبور از بحران‌ها و گشودن مسیر به سمت آزادی، عدالت، مردم‌سالاری و توسعه دست به تجدیدنظرهای اساسی بزنند و به منظور حفظ امنیت عمومی و پیشگیری از خشونت خواستار تغییر نظم موجود یا تدوین میثاقی اساساً تازه شوند؛ میثاقی که پیش‌نویس آن از سوی نمایندگان منتخب مردم، از هر قومیتی و با هر گرایش سیاسی و عقیدتی تهیه شود و در یک همه‌پرسی آزاد به تأیید ملت برسد.»
میرحسین موسوی در ادامه این بیانیه طرحی را «برای نجات ایران» ارائه کرد که بر سه اصل مبتنی است:
۱- برگزاری همه‌پرسی آزاد و سالم در مورد ضرورت تغییر یا تدوین قانون اساسی جدید.
۲- در صورت پاسخ مثبت مردم، تشکیل مجلس مؤسسان مرکب از نمایندگان واقعی ملت از طریق انتخاباتی آزاد و منصفانه.
۳- همه‌پرسی درباره متن مصوب آن مجلس به منظور استقرار نظامی مبتنی بر حاکمیت قانون و مطابق باموازین حقوق انسانی و برخاسته از اراده مردم.
وی اما اجرای این طرح را دچار ابهاماتی دانست و افزود: «این پیشنهاد با ابهاماتی همراه است. کمترینش آنکه چه کسی قرار است آن را بپذیرد یا به اجرا بگذارد. از آن بالاتر چه باید کرد تا چهل سال بعد از نو به همین نقطه باز نگردیم و از سوی آیندگان سرزنش نشویم. از آن مبرم‌تر، چگونه به توانایی‌مان برای عبور از این مرحله ایمان بیاوریم. مثلاً نگاه کنیم که نفس طرح یک سامان نو چگونه بنای قدرت خودکامه را به لرزه در می‌آورد و او را به واکنش وا خواهد داشت. زیرا مأوای اقتدار مردم‌اند. اقتدار در سلاح و سرکوب نیست، بلکه در همراهی ملت است، همان ملتی که اگر نگاهش متوجه و علاقمند به نظمی جدید باشد ساختار پیشین، بخواهد یا نخواهد فرو می‌ریزد.»
موسوی در ادامه پیشنهاد «برگزاری همه‌پرسی آزاد و سالم در مورد ضرورت تغییر یا تدوین قانون اساسی جدید» را داده که در صورت پاسخ مثبت مردم، به تشکیل مجلس مؤسسان مرکب از نمایندگان واقعی ملت از طریق انتخاباتی آزاد و منصفانه شود.
بر مبنای پیشنهاد موسوی، باید همه‌پرسی دیگری درباره متن مصوب قانون اساسی مجلس به منظور استقرار نظامی مبتنی بر حاکمیت قانون و مطابق باموازین حقوق انسانی و برخاسته از اراده مردم صورت گیرد.
میرحسین موسوی، مهرماه گدشته همرمان با شروع اعتراضات، در بیانیه‌ای از نیروهای مسلح خواسته در سمت ملت بایستند.
میرحسین موسوی در بیانیه‌ای که از زندان خانگی منتشر کرد با اشاره به قتل حکومتی مهسا امینی به عنوان دختری که «با مرگ دلخراش خود، تاریخ را در زمین و آسمان ورق می‌زند»، «خون مظلومان را از قهر جباران قدرتمندتر، و روز مظلومان از زور ستمکاران پیروزمندتر» خوانده، و دین آنها را از دین اجبار و اکراه ماشین گشتی‌ها، روشنایی‌بخش‌تر دانست.
او خطاب به نیروهای مسلح نوشت:«امروز که زنان و مردان ملت ما به یاد و نشان او و صدها مطالبه فراموش‌شده دیگر به‌پاخاسته‌اند هیچکس حق ندارد با دستور آمران، چون عاملی چشم‌بسته، در مقابل آحاد ملت خود بایستد و عهد و پیمان خود را با ملت خویش از یاد ببرد.»
