دیوید ایگناتیوس سرمقاله نویس مشهور روزنامه واشنگتن پست در گزارشی ویژه از دیدار اختصاصی باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا و رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه در کره جنوبی و انتقال پیامی محرمانه به آیت الله خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی خبر داد. پیامی که در آن به رسمیت شناختن حق ایران در دستیابی به انرژی اتمی در قبال شرط هایی مورد توجه رسانه های داخلی و خارجی قرار گرفت. نه تنها رسانه های داخلی بلکه بسیاری از روزنامه های معتبر خارجی در گزارش های خود تاکید کردند اوباما حق ایران را در دستیابی به دانش هسته ای به رسمیت شناخته است هر چند که به مفاد این پیام اشاره ای نشده است. در مورد این پیام می توان چند نکته را مورد نظر قرار داد.
– پیام های اوباما برای نخستین بار نیست که به دست رهبر جمهوری اسلامی می رسد. رئیس جمهور آمریکا از نخستین دوره ریاست جمهوری خود تلاش کرد سیاست «دست گشاده» به سرانجام برسد. سیاستی که چندان در میان محافل سیاسی تاثیر گذار و لابی های قدرتمند در آمریکا مورد استقبال قرار نگرفت. از نخستین پیام محرمانه ای که اوباما برای آیت الله خامنه ای ارسال کرد تا آخرین پیامی که از طریق اردوغان برای وی فرستاده شد نزدیک به سه سال می گذرد و با توجه به این که در ماه های آخر نخستین دور ریاست جمهوری باراک اوباما قرار داریم می توان از آغاز و پایان سیاست «دست گشاده» سخن گفت . اگر نخستین پیام اوباما به آیت الله خامنه ای امیدوارانه بود بنا به دلایلی که در این نوشته می آید پیام آخر سرشار از ناامیدی و یا شاید آخرین بارقه های امید اوباما برای دستیابی به توافق با ایران باشد.
از نخستین پیام محرمانه ای که اوباما برای آیت الله خامنه ای ارسال کرد تا آخرین پیامی که از طریق اردوغان برای وی فرستاده شد نزدیک به سه سال می گذرد و با توجه به این که در ماه های آخر نخستین دور ریاست جمهوری باراک اوباما قرار داریم می توان از آغاز و پایان سیاست «دست گشاده» سخن گفت . اگر نخستین پیام اوباما به آیت الله خامنه ای امیدوارانه بود بنا به دلایلی که در این نوشته می آید پیام آخر سرشار از ناامیدی و یا شاید آخرین بارقه های امید اوباما برای دستیابی به توافق با ایران باشد.
– در پیام اخیر نکته ای موردتوجه رسانه ها قرار نگرفت و آن هم اشاره باراک اوباما به مذاکرات 13 آوریل و فرصتی استثنایی ایران برای حل و فصل پرونده هسته ای است. اوباما در این پیام به رهبر جمهوری اسلامی خاطر نشان کرده فرصت ایران رو به پایان است و این مذاکرات می تواند بهترین محمل برای دستیابی به توافق واشنگتن و تهران باشد. رئیس جمهور آمریکا بارها در سخنان اخیر خود تاکید کرده که زمان برای ایران نامحدود نیست و مقامات تهران باید هر چه زودتر در مورد پرونده هسته ای تصمیم بگیرند. اوباما قطعا به حل وفصل پرونده هسته ای ایران تمایل دارد و شاید اگر مقامات جمهوری اسلامی انعطافی در این مورد از خود خرج دهند رئیس جمهور آمریکا گام های محکم تری بردارد.
– این پیام می تواند به عنوان آخرین مرحله از تلاش های باراک اوباما تلقی شود زیرا شرایط داخلی و خارجی برای او و کابینه اش مدت هاست تغییر کرده و با نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده اوباما این احتمال وجود دارد او مجبور به اتخاذ تصمیم هایی شود که نه تنها با سیاست دست گشاده اش تناسبی نداشته باشند بلکه به نوعی سیاست های جنگ طلبانه دوران بوش را در ذهن مردم این کشور زنده کند. اوباما تمایلی برای رسیدن به این نقطه ندارد و به همین دلیل است تلاش خود را به کار بسته تا آخرین شانس خود برای گفت و گو با ایران را تا قبل از پایان دوره ریاست جمهوری اش بیازماید. این موفقیت یک طرفه نیست و نیازمند برداشتن گام های شجاعانه از سوی ایران است. در ایران نیز به نظر می رسد از این گام های شجاعانه چندان خبری نیست.
– اوباما در طول چند ماه اخیر بعد از وقفه ای که در پرونده هسته ای ایران به خاطر وقوع جنبش های موسوم به بهار عربی در منطقه رخ داد فعالیت خود را در پرونده ایران دو چندان کرده است و از سویی با اتخاذ سیاست های تحریمی علیه صنعت نفت و گاز ایران تلاش می کند رضایت خاطر اسرائیلی ها را که معتقد به اهمال واشنگتن در برابر ایران هستند جلب کند. به همین دلیل در طول چند ماه اخیر باراک اوباما در سخنرانی های خود بارها تاکید کرده است همه گزینه ها از جمله گزینه نظامی روی میز است. رصد سخنرانی های وی در طول این چند ماه نشان می دهد که باراک اوباما تلاش می کند جدیت خود را در استفاده از گزینه نظامی به طرف اسرائیلی و ایرانی القا کند. اما به نظر نمی رسد سیاست دست گشاده اش جواب دهد. واقعیت این است لابی اسرائیلی در ایالات متحده قدرتمند است. این لابی که در آیپک تبلور یافته است از رابطه نه چندان حسنه میان اسرائیل و آمریکا راضی نیست و خواستار قاطعیت رئیس جمهور آمریکا در برابر ایران است. به همین دلیل است که رئیس جمهور آمریکا در اجلاس این لابی تند ترین سخنان خود را در مورد ایران بیان می کند.
– اوباما از سوی مخالفان جمهوری خواه خود تحت فشار است. نامزدهای انتخاباتی حزب جمهوری خواه تلاش می کنند چهره ای ناتوان از رئیس جمهور ایالات متحده ترسیم کنند. این چهره سازی رئیس جمهوری را نشان می دهد که با سیاست اهمال کارانه خود زمینه را برای تولید بمب اتمی از سوی ایران فراهم کرد. در همان روزهای تبلیغات انتخاباتی ریاست جمهوری آمریکا در دوره پیش نیز جمهوری خواهان تلاش کردند با توجه به عدم تجربه اوباما در مسائل سیاست خارجی اینگونه وانمود کنند که ناتوانی سکاندار کاخ سفید در مسائل سیاست خارجی به منافع ملی ایالات متحده لطمه خواهد زد. تیم با تجربه ای که اطراف اوباما جمع شدند و بیشتر آنها نیز از تیم سیاست خارجی زمان بیل کلینتون بودند؛ این تبلیغات را خنثی کرد. اما اکنون جمهوری خواهان تلاش می کنند با بزرگ نمایی در مورد خطر ایران هسته ای سیاست خارجی منفعلانه و اهمال کارنه اوباما را در مورد ایران تبلیغ کنند تا به نوعی این گونه وانمود کنند تبلیغات پیشین درست بوده است. آنها به صراحت از ضرورت بمباران تاسیسات اتمی ایران و سازماندهی عملیات های مخفی سخن می گویند.
– اوباما خیلی بدشانس بود که دوران ریاست جمهوری اش با راست های افراطی اسرائیل همزمان شد. نتانیاهو برا ی خارج کردن رقبای خود از حزب کادیما دست دوستی به سوی راست های افراطی اسرائیل دراز کرد . اصلی ترین چهره این جریان سکان مهم ترین وزارتخانه یعنی امور خارجه اسرائیل را به دست گرفت. آویگدور لیبرمن آنچنان رفتارهای غیر متعارف از خود نشان داد که صدای اعتراض کشورهای اروپایی و آمریکا نیز علیه وی بلند شد به نحوی که نیکلا سارکوزی رئیس جمهور فرانسه از نتانیاهو درخواست کرده بود فردی را برای تامین منافع اسرائیل جایگزین لیبرمن کند. دولت افراط گرای اسرائیل تلاش می کند میان واقعیت خطر هولوکاست و برنامه هسته ای ایران شبیه سازی کند .مسئولان این دولت بارها از ضرورت حمله به تاسیسات اتمی ایرن سخن گفته اند و برای انجام چنین عملیاتی با تمام ملاحظات موجود تمایل شدیدی دارند.بنیامین نتانیاهو می خواهد از فرصت انتخاباتی ایالات متحده نهایت استفاده را ببرد و اوباما را وادار به کاری کند که نسبت به آن رضایت قلبی ندارد.
-اوباما اما از طرف ایران نیز مشکل دارد. مقامات آمریکایی اعتقاد دارند ساختار قدرت در ایران پیچیده است و صداهای مختلفی از آن به گوش می رسد. تلاش های احمدی نژاد و تیمش برای برقراری رابطه با آمریکا و رسیدن به توافق هسته ای از طریق فرمول تبادل سوخت شکست خورد. ایالات متحده به خوبی می داند طرف اصلی این بازی رهبر جمهوری اسلامی است. اما به نظر می رسد مقامات ایرانی معتقدند ایالات متحده در شریط حمله به ایران نیست و باید قاطعانه بر آرا خود از جمله تداوم غنی سازی اورانیوم تاکید کرد و از سوی دیگر سیاست مذاکره با اولویت خرید زمان را ادامه داد. این سیاست بر این مبنا استوار است تا زمانی که خطر جدی نشده است و تحریم فلج کننده یا جنگ تحقق نیافته باید در برابر غرب سرسختی کرد. شاید در صورت جدی شدن خطر مقامات جمهوری اسلامی به احکام ثانویه متوسل شوند و بقای نظام را بر ادامه برنامه هسته ای ترجیح دهند. اما آنچه که تا کنون مشخص است سیاست انعطاف ناپذیر ایران در قبال پرونده هسته ای است. ایران همچنان به سیاست خرید زمان معتقد است. این سیاست نیز برای اوباما دردسر های بزرگی ایجاد کرده است. با انتشار هر گونه خبری از پیشرفت های هسته ای ایران و یا هرگونه مواضع سرسختانه تهران صدای تندروها ی اسرائیل و آمریکا نیز بلند تر می شود. به نظر می رسد جمهوری اسلامی تمایل دارد این پرونده همچنان کش دار شود تا از این طریق، مقوله های مرتبط با دموکراسی خواهی و حقوق بشر زیر سایه بسیج بخشی ازمردم برای انرژی اتمی به حاشیه رود.
آنچه که تا کنون مشخص است سیاست انعطاف ناپذیر ایران در قبال پرونده هسته ای است. ایران همچنان به سیاست خرید زمان معتقد است. این سیاست نیز برای اوباما دردسر های بزرگی ایجاد کرده است. با انتشار هر گونه خبری از پیشرفت های هسته ای ایران و یا هرگونه مواضع سرسختانه تهران صدای تندروها ی اسرائیل و آمریکا نیز بلند تر می شود. به نظر می رسد جمهوری اسلامی تمایل دارد این پرونده همچنان کش دار شود تا از این طریق، مقوله های مرتبط با دموکراسی خواهی و حقوق بشر زیر سایه بسیج بخشی ازمردم برای انرژی اتمی به حاشیه رود.
اوباما تا مدتی دیگر باید درپویش تبلیغاتی انتخاباتی خود حاضر شود. سیاست های تحریم او در قبال ایران تاثیرگذار بوده اما این سیاست نه مقامات اسرائیل را راضی می کند و نه مخالفان تندروی اش را. در زمان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری آمریکا کاندیداها بر نتایج ملموس و عینی تاکید می کنند. مخالفان وی مدعی خواهند شد ایران به رغم تحریم ها برنامه هسته ای اش را ادامه داده است.امنیت اسرائیل در معرض خطر جدی است. اوباما می تواند در برابر این انتقادات به تاثیر تحریم ها بر اقتصاد ایران تکیه کند. رئیس جمهور آمریکا به خوبی می داند چنانچه در برابر خواسته راست های افراطی در امریکا و اسرائیل مقاومت کند باید با موج سنگین تبلیغاتی علیه خود مبارزه کند. چنانچه تحت تاثیر فشار راست افراطی به درگیری با ایران تن دهد باید رسما شکست سیاست دست گشاده را اعلام کند. از طرف دیگر نیز برای موفقیت دست گشاده شانس زیادی وجود ندارد . چرا که در آن سوی میدان بازی رهبر جمهوری اسلامی اعتقاد دارد زیر دست اوباما دستی چدنی پنهان شده است. به همین دلایل است که باید گفت راست های اسرائیل ، آمریکا و ایران اوباما را در بن بستی بزرگ گرفتار کرده اند.
رئیس جمهور آمریکا به خوبی می داند چنانچه در برابر خواسته راست های افراطی در امریکا و اسرائیل مقاومت کند باید با موج سنگین تبلیغاتی علیه خود مبارزه کند. چنانچه تحت تاثیر فشار راست افراطی به درگیری با ایران تن دهد باید رسما شکست سیاست دست گشاده را اعلام کند. از طرف دیگر نیز برای موفقیت دست گشاده شانس زیادی وجود ندارد . چرا که در آن سوی میدان بازی رهبر جمهوری اسلامی اعتقاد دارد زیر دست اوباما دستی چدنی پنهان شده است. به همین دلایل است که باید گفت راست های اسرائیل ، آمریکا و ایران اوباما را در بن بستی بزرگ گرفتار کرده اند.
