جنبش چیست ؟ چه ویژگی هایی دارد؟ چرا حرکت های اعتراضی معلمان را جنبش مینامیم؟اعتراض ها گاهی شکل جمعی پیدا نمی کند. مثلا برای اعتراض به حجاب اجباری اغلب زنان و دختران دسته جمعی اعتراض نمی کنند اما با سر نکردن حجاب یا کنار زدن روسرس در هر فرصتی سعی می کنند اعتراض خودشان را نشان دهند، این رفتارها اعتراضی است ولی جنبش نیست . در مثالی دیگر دستفروشان با وجود برخورد ماموران شهرداری و ممنوعیت پهن کردن بساط شان در معابر عمومی یا کنار پیاده روها، بدون هماهنگی جمعی اما به شکل مشابه به این محدودیت ها اعتراض می کنند و به فعالیت شغلی شان کنار پیاده روها ادامه می دهند. این تلاش آنها به ابتکار آصف بیات ” ناجنبش” نام نهاده شده است.
ناجنبش برایند رفتارهای یکسان تعداد کثیری از مردم عادی اند که کنش های پراکنده، أمایکسان شان تغییرات گسترده ای به وجود می آورد، حتی اگر این رفتارها تابع هیچ ایدئولوژی یا رهبری و سازماندهی مشخصی نباشد. ناجنبش عمل محور است، نه ایدئولوژی محور. ناجنبش ها به نحو چشم گیری خاموش اند و بی سر و صدا، زیرا مطالبات آنها به طور فردی مطرح می شوند و نه با هدایت گروه های خاص، در حالی که در جنبش های اجتماعی رهبران معمولا افرادی را برای فشار آوردن بر مقامات برای دست یابی به مطالباتشان بسیج می کنند، در ناجنبش ها، فعالان به رغم تحریم های دولت، مستقیما برای آنچه می خواهند وارد عمل می شوند، لذا سیاست آنها اعتراض نیست، بلکه سیاست عمل است، سیاست چاره اندیشی از رهگذر کنش های مستقیم و ناهمگون. بر خلاف جنبش های اجتماعی که در آنها فعالان معمولا در گیر رفتار های خارق العاده معطوف به بسیج و اعتراض می شوند که معمول زندگی روزمره نیستند، ناجنبش ها را کنش هایی شکل می دهند که در کردارهای معمول زندگی روزانه ادغام شده اند .
▪️ این رفتارها را گروه هایی از مردم در حواشی سیاست انجام نمی دهند، بلکه رفتارهای معمول زندگی روزمره است که همچنان پراکنده باقی می مانند. به تعبیر دیگر، قدرت ناجنبش ها در قدرت بی شماری و تکثیر آنها است؛ زیرا تأثیر چشم گیر بر هنجارها و قواعد در جامعه می گذارند. وقتی تعداد بسیاری از مردم مشابه هم عمل می کنند، منجر به طبیعی شدن و شروع شدن رفتارهایی می شوند که پیش تر نامشروع بوده اند. رفتار بی شماران ممکن است فضاهای قدرت را در جامعه به تسخیر معترضان در آورد تا توانند در آن رشد کنند، متحد شوند، و به نیروی اجتماعی موثری در فضای عمومی مبدل شوند. کنش های اعتراضی معلمان ناجنبش نیست زیرا با برنامه و هماهنگی از پیش تعیین شده وارد عمل جمعی می شوند.
شورش هم شکل دیگری از اعتراض جمعی است. تجمع ناگهانی یک جمع برای مدتی کوتاه از چند ساعت تا چند روز. هر شورش میتواند مقدمه شکل گیری یک جنبش باشد اما هر شورشی جنبش نیست. جنبش چند ویژگی دارد و هرکنش اعتراضی که این ویژگی ها را داشته باشد می توان نام جنبش را بر آن نهاد . از دید آلن تورن جنبش اجتماعی برپایه سه اصل «هویت جنبش»، «موضوع مبارزه» و «چشم انداز یا مدل اجتماعی جنبش» تعریف میشود. هویت شناخت اشاره دارد به اینکه جنبش سخنگوی چه کسانی است؟ تردیدی د راینکه جنبش معلمان سخنگوی جامعه معلمان ایران است وجود ندارد. موضوع مبارزه در جنبش ها بسیار اهمیت دارد و به معنای آن است که چه کسانی یا نیروهایی پیش روی جنبش هستند و مانع تحقق اهداف و خواستهای آن میباشند. امروز همه ما به خوبی از ماهیت ساختاری که در برابر جنبش معلمان قرار دارد اطلاع داریم. آیا جنبش معلمان چشم انداز دارد؟ جنبش معلمان برای تحقق چه شرایط یا وضعیتی کنش جمعی میکند؟ تقریبا همه معلمان در پی تحقق نظام آموزشی علمی تر، به روز تر، کارآمدتر، عادلانه تر و دمکراتیک تری هستند. بنا براین با وجود حضور افراد با دیدگاههای متفاوت درون جنبش همه آنها بر این جهت گیری صحه میگذارند. بنا براین جنبش معلمان چشم انداز نیز دارد.
چارلز تیلی برای هر جنبش اجتماعی چهار ویژگی شامل ارزشمندی ، وحدت، تعداد و تعهد را قایل شده است. ارزشمندي اشاره دارد به اینکه جنبش ها با اشخاص و گروههای اجتماعی خوش نام مثل افراد مرجع، مادران یا خانواده های زندانیان سیاسی ارتباط و پیوند دارند. جنبش معلمان از پشتیبانی جمع کثیری از افراد صاحب نام و مرجع برخوردار اس.ت جنبش ها از وحدت برخوردارند یعنی نمادها و نشانه های مشترکی دارند که نمود جنبش به شمار می روند. نشان ها، آوازها و سروده ها ، عکس ها و شعارها نمودهای وحدت هستند. جنبش معلمان در گردهمایی های متعدد نشان داده که از حمایت جمع کثیری از معلمان برخوردار است. تعداد به این ویژگی جنبش ها اشاره دارد. مقاومت، از خود گذشتگی ، کمک و همیاری یکی از ویژگیهایی است که به تداوم جنبش معلمان منجر شده است و این نشانه برخورداری آن از ویژگی تعهد است. از همین رو است که با قطعیت می توان جنبش معلمان را در دریف جنبش های اجتماعی امروز ایران قرار داد.( ادامه دارد )
