گزارشی از فعالیت های فرهنگی تابستانی در سوئد

تابستان گرم 2013 در سوئد،با سه رویداد جالب توجه و مرتبط با ایران، برای ایرانیان مقیم این کشور جذابتر از هر سالی به پاییز رسیدو اینک به دنبال تابستان برنامه های پر شمار فرهنگی- هنری را پیش روی داریم.

آریا آرام نژاد خواننده ی جوان ایرانی روز شنبه 10 آگوست از راه تماس اسکایپی درجشنواره موسیقیway out westشرکت کرد. در این برنامه یکی از آثار پر طرفدار او در ایران با نام علی برخیز به زبان انگلیسی و با صدای جنی آبراهامسوندر بخش موسیقی اعتراضی اجرا شد.

همزمان با جشن های تابستانی گوتنبرگ که در نوع خود یکی از بزرگ ترین رویدادهای فرهنگی در کشور سوئد و اسکاندیناوی است،راجر واترز (Roger Waters)از گروه پینگ فلوید،کنسرت The Wall(دیوار) را در ورزشگاه Ullevi این شهر اجرا کرد. در این کنسرت تصاویر جانباختگان جنبش سبز سال 2009 ایران بر پرده ی بسیار بزرگ نصب شده به نمایش درآمد.(اجرای گوتنبرگ)

کانال دو رادیو سوئد،جشنواره سالانه یموسیقی خودرا به موسیقی سنتی (کلاسیک) ایران باعنوانPersisk Afton(شب ایرانی) اختصاص داد و با دعوت از دو گروه موسیقی با نام های “رومی”و”یوشیج” و پخش مستقیم این برنامه شبی به یادماندنی را رقم زد.

با شروع فصل پاییز رویداد های فرهنگی و هنری بسیاری در سوئد پیش روی علاقمندان قرار دارد. از جمله شاخص ترین این رویداد ها می توان به نمایشگاه بین المللی کتاب گوتنبرگاشاره کرد. این نمایشگاهبیست و نهمین دوره ی آن است و از 26 تا 29 سپتامبر در محل نمایشگاه های بین المللی این شهر برگزار خواهد شد.

نمایشگاه کتاب گوتنبرگ در حال حاضر بزرگترین نمایشگاه کتاب در  شمال اروپاست و نخستین بار در سال 1985 و با پنج هزار بازدیدکننده برگزار شده است. در سال 2008 آمار بازدیدکنندگان این نمایشگاه به بیش از یکصد هزار نفر رسید و هر سال بر این شمار افزوده می شود.

نامدار ناصر نویسنده و مترجم ایرانی مقیم سوئددر نخستین روز برپایی نمایشگاه کتاب گوتنبرگ سخنرانی خود را با عنوان “ادبیاتکلاسیکفارسی،چشمهایخشکنشدنی” ایراد خواهد کرد. او همچنین در این برنامه درغرفه انجمن نویسندگان سوئدبه زبان های فارسی و سوئدی “از رو کتاب خوانی” خواهد داشت. نامدار ناصر را میتوان یکی از پرکارترین مترجم های پارسی – سوئدی معرفی کرد.

رضاحاجی حسینی روزنامه نگار ایرانی ساکن سوئد هم سخنراني اي خواهد داشت با موضوع “سانسىوردر تئاترايران” .

نعیمه دوستدار،نسرين مدني و صديقه وسمقي در گفت وگويي با گلناز اسفندياري میزگردی باموضوع ايران برگزار خواهند کرد.

علاوه بر یک برنامه ی شعرخوانی توسط نعیمه دوستدار، برگردان مجموعه آثار او به زبان سوئدی هم در نمایشگاه کتاب گوتنبرگ برای نخستین بار ارایه خواهد شد.

جشنواره ی شعر گوتنبرگ، جشنواره ی فیلم یاری در استکهلم و اوپسالا و کنسرت های حسین علیزاده و محسن نامجو از دیگر برنامه های پاییز 2013 هستند.

جنبش مقاومت بر روی میز من:  شعرامروزایران

جشنواره ی شعر گوتنبرگ از 6 تا 9 سپتامبر با عنوان “جنبش مقاومت بر روی میز من: شعرامروزایران” و تمرکز بر شعر زن معاصر ایران برگزار خواهد شد. در این جشنواره بیش از 20 شاعر ، نویسنده و مترجم ایرانی و سوئدی آثار خود را ارایه خواهند کرد.

به استناد گفتار منتشر شده در سایت جشنواره، در آوریل 2013 شش شاعر سوئدی برای دیدار با شش شاعر ایرانی به تهران رفته و تصمیم گرفتندبا وجود کاستی هایی در زبان مشترک، اشعار شاعران ایرانی را ترجمه کنند. شاعران سوئدی در یادداشت خود این کار را ” تمرینی در ترجمه ناپذیری” نامیده اند. این یادداشت در مجله یKritiker (کریتیکر)منتشر و همزمان با جشنواره ارایه خواهد شد.

همچنین در این جشنواره، کارگاه آموزشی ترجمه ی شعربرگزار خواهد شد. این کارگاه با پشتیبانی مجله ی Ponton (پونتون) و تامین بخشی از هزینه های سفر و اقامت علاقمندانی برگزار خواهد شد که در شهر های دیگر زندگی می کنند.

سه گفتگوی تخصصی دو جانبه با شرکت شاعران و نویسندگان حاضر در این جشنواره، پیرامون “شعر و تبعید”، ” هویت شاعر در تبعید” و “فضای عمومی ادبیات در ایران امروز” به زبان های سوئدی ، انگلیسی و فارسی برگزارخواهد شد.

پخش دو فیلم کوتاه، ساخته ی مهرانه آتشی با نام های “گلستان” و “ورود-خروج”باحضور “راکسی فرهت” و “آهنگ باشی” دو فیلم ساز زن و نیزپخش موسیقی از دیگر بخش های جشنواره ی 2013 است.

همچنین در این جشنواره “آیدا منوچهری” خواننده ی اپرای ساکن ایتالیا دو اجرای ویژه از آثار خود که برای این جشنواره ساخته شده اند،ارایه خواهد کرد.

جشنواره ی فیلم یاری در اوپسالا و استکهلم

سیزدهمین دوره ی جشنواره ی فیلم یاری دراوپسالاواستکهلم امسال با تمرکز بر زندگی زنان در ایران و آثار زنان فیلم ساز ایرانی از 27 تا 29 سپتامبر برگزار خواهد شد. در این دوره 6 فیلم کوتاه، 8 فیلم بلند و 4 فیلم مستند به نمایش در خواهد آمد.

این جشنواره همچون سال های گذشته هم زمان در دو شهر استکهلم پایتخت سوئد و اوپسالا از شهرهای دانشگاهی معتبر سوئدبرگزار خواهد شد.

فیلم “ هیس! دخترهافریادنمیزنند”ساخته ی پوراندرخشنده و دوفیلم “ آشنایی با لیلا”و “پله آخر” با بازیگری لیلا حاتمی از جمله آثار بلند سینمایی هستند که برای نخستین بار در کشور سوئد به نمایش در خواهند آمد.

حسین علیزاده و گروه “هم آوایان”

گروه “هم‌آوایان” باسرپرستی استاد “حسین علیزاده” روزشنبه (۲۸ سپتامبر) درسالنKonsertHusetشهرگوتنبرگ، میهمان مشتاقان موسیقی سنتی ساکن غرب سوئد، نروژ و دانمارک خواهد بود.

این اجرا با آواز محمد معتمدی و راحله برزگری و با نوازندگی استاد حسین علیزاده (تار،سه‌تار،شورانگیز)، پژمان حدادی (تنبک، دایره)، بهنام سامانی (دف، دمام، کوزه)،علی بوستان (سه‌تار)،سیامک جهانگیری (نی)، پریچهر خواجه (قانون)، سینا جهان‌آبادی (کمانچه) و نیما علیزاده (رباب) به روی صحنه خواهد رفت.

کنسرت گروه هم آوایان را انجمن فرهنگی هنری زابل در گوتنبرگ سوئد برنامه ریزی کرده است.

نوای نو نامجو در خانه ی موسیقی گوتنبرگ

محسن نامجو، نوازنده و خواننده نو آور ایرانی برای نخستین بار در استکهلم و گوتنبرگ کنسرت خود را برای علاقمندان اجرا خواهد کرد. وی جمعه 11 و یکشنبه 13 اکتبر امسالکنسرت خود را در این شهرها اجرا خواهد کرد.

نامجو اگر در موسیقی “نو آور” است در برنامه ریزی هم “هوشمند” است، چرا که برخلاف تراکم و تداخل بسیار آزاردهنده ی برنامه های ماه سپتامبر که در این گزارش آمد، کنسرت نامجو در هفته ی دوم اکتبر اجرا خواهد شد و تداخلی با برنامه ای با موضوع ایران ندارد.

سایت رسمی خانه موسیقی گوتنبرگ او را بابدیلن ایرانی خطاب کرده و مینویسد:” محسن نامجو خواننده، ترانه سرا و نوازنده ی سه تار است. او در سبک خود ترکیبی از متون بسیار شخصی با شعر کلاسیک و مدرن فارسی، همراه با صدایی الهام گرفته از بلوز، راکو موسیقی ایرانی و خارجی ارایه می کند”.

کنسرت محسن نامجو با همکار تئاتر ملی سوئد به روی صحنه خواهد رفت.

تلطیف فضای سنگین رسانه ای علیه ایران

جشنواره ها، کنسرت ها و رویدادهای فرهنگی و هنری از این دست در کنار اخبار پرشمار موفقیت هایشگفت جامعه ی دانشگاهی ایرانی در سوئدبدون شک در تلطیف فضای سنگین رسانه ای ایجاد شده در این کشور موثر است.

اگر چه اخبار موفقیت های علمی ایرانیان مقیم سوئد در رسانه های عمومی این کشور بازتابی ندارد اما به نوبه ی خود و با انتشار در منابع دانشگاهی و هرچند بدون ذکر ملیت باز هم نقش به سزایی در این تعادل ایفا کرده است تا جایی که به مناسبت دومین جشن تیرگان در استکهلم، وزیر همپیوستگی سوئد “اریک اولن هاگ” از حزب لیبرال مردم، پیامی ویدیویی خطاب به ایرانیان مقیم سوئد منتشر کرد و در آن از ایرانیان تحصیل‌کرده‌ای که در ساختن جامعه مرفه امروز سوئد نقش داشته‌ و دارند، قدردانی کرد.

به باور برخی در چند ماه گذشته فضای رسانه ایبسیار سیاه و منفی جدای ای اخبار سیاسی علیه جامعه ی ایرانی در سوئد احساس میشود. آغاز این فضا را می توان به نمایش مستند”انقلاب ربوده شده ی من” در جریان سی و ششمین جشنواره ی فیلم گوتنبرگ نسبت داد. این مستند گونه ی بلند که با تبلیغات فراوان در سوئد اکران شد، همچون همه ی آثار ناهیدسروستانی (پرشون)از دایره ی انصاف خارج و سوگیری مشهودی در آن به چشم می آید.

کارگردان درفیلم”انقلاب ربوده شده ی من”تمام روایتی که از دوران حکومت پهلوی نمایش داده محدود است به یک جمله و نمایی بسیار کوتاه از چند خودروی نظامی در خیابان! ناهید پرشون در نمایش دشواری‌های پس از انقلاب ۵٧ به نوعی حکومت پهلوی را تبرئه می‌کند و با تاکید بر سطحی‌ترین لایه های آزادی در جامعه‌ی پیش از انقلاب  57از انصاف ضروری یک مستند دور می‌شود.

دیگر فیلم این کارگردان که از تلویزیون سراسری سوئد پخش شد “ملکهومن” نام دارد.این فیلم هم که اتفاق نظر منتقدان را در تلاش برای تبرئه ی حکومت محمدرضا پهلوی جلب کرد، به گفتگویناهیدپرشون فیلمبافرحدیباملکهسابقایران، اختصاص دارد. کارگردان که خود در دو فیلم اخیر راوی و پرسشگر است مدعی است در زمان حکومت پهلوی و انقلاب 57 جوانی با تفکرات کمونیستی و مخالف رژیم بود. دو زن مخالف سال های نه چندان دور اینک هر دو از کشور رانده شده اند و برای گفتگو روی در روی هم نشسته اند.

دیگر ویدئوهای ناهید پرشون با جانبداری کامل و نگاه منفی به ایران، که به شکل تقریبا پی در پی پخش شدند نیز مباحث زیادی به دنبال داشتند از جمله آخرین اثر او به نام ” من و همسرانم” واکنش های گسترده ای مخالفان در جامعه ی ایرانی مقیم سوئد را برانگیخت. تاجایی که یادداشتی انتقادی در بخش مناظره ی سایت تلویزیون سوئد هم منتشر شد.

مستند” من و همسرانم” موضوع زندگی یک دامدار روستایی در سروستان فارس با 4 همسر دائم،20 فرزند و یک زن صیغه ای را ضمن بزرگنمایی فقر معیشتی،بهداشتی و فرهنگی این خانواده و تعمیم آن به جامعه ی ایراناز تلویزیون سراسری سوئد در چند نوبت به نمایش گذاشت.

پیش از این در فاصله ی کوتاهی مستند دیگری با نام ” خودفروشی در پس حجاب” که روایتی کاملن جانب دارانه است از تلویزیون سراسری سوئد برای بار چندم پخش شد. تمرکز فیلم ساز بر تعمیم دادن مشکلات موجود به کل جامعه چنان در آثار ناهید سروستانی مشهود است که نیازی به اثبات آن نیست.

همچنین در شگفتی تمام بیننده با توصل مستند ساز به دروغ و فریب سوژه و منابع خود در فیلم مواجه است.در دقایقی از فیلم شاهد هستیم،سوژه بر خاموش کردن دوربین اصرار دارد و کارگردان و تصویربردار علی رغم مطمئن ساختن او از خاموش بودن دوربین، تصاویر و صدا سوژه را با وضوح ضبط و بدون استفاده از تکنیک های رایج در حفظ امنیت سوژه در نسخه ی منتشر شده آنها را به کار گرفته است. امری که هم به جهت حقوقی قابل پیگیری است و هم به جهت اخلاقی غیر قابل قبول.

این فیلمسازپرکار تلویزیون سراسری سوئد که اعتبار و جوایز مادی و معنوی چشمگیری در قبال این فیلم ها به دست آورده در گفتگو با روزنامه های سوئد ضمن اظهار شرمساری از ایرانی بودن در پاسخ به پرسش خبرنگاران در مورد آمار فحشا در ایران این آمار را غیر قابل اندازه گیری می داند و بر فراگیری آن تاکید میکند!

نمایش ویدئوهایی با موضوع صیغه، اعدام، سنگسار و… آنگونه که بیان شد به امری رایج و متداول در تلویزیون سوئد بدل شده تا جایی که تهیه ی مجموعه ی تلویزیونی 6 قسمتی ساخته شده برای نوجوانان با نام Attending Iranرا هم این فضا تحت الشعاع قرار داد و در این مجموعه اگر چه بسیار متعادل تر و حرفه ای تر ساخته شده هم رگه هایی از این تمرکز می توان دید.

فرشید فاریابی / گوتنبرگ سوئد

سایت ملی – مذهبی محلی برای بیان دیدگاه های گوناگون است.