چاس فریمن سفیر سابق و متخصص امور خاورمیانه و چین در مصاحبه با فیگارو معتقد است بحران اخیر داعش می تواند به جابجایی مرزها منجر شود. وی در این مصاحبه سیاست خارجی باراک اوباما در قبال بحران عراق را واقع بینانه ارزیابی کرده است. وی معتقد است سیاست های فرانسه ، آمریکا و کشورهای عربی خلیج فارس باعث شده تا سنی های تندرو در سوریه میدان بگیرند و به سمت تشکیل خلافت اسلامی با محوریت بخشی هایی از سوریه ،عراق، لبنان حرکت کنند.
در مورد تحولات عراق تا کنون تحلیل های متفاوتی بیان شده و به دلیل دینامیسم تحولات اخیر تحلیل ها نیز متنوع و از خواستگاه های فکری و بینشی متفاوتی بیان می شوند. روزنامه لوریان لوژور لبنان تلاش کرده تحرک داعش را در راستای بر هم زدن قرارداد سایکس- پیکو ارزیابی کند. در سال 1916 قراردادی میان فرانسه و بریتانیا با موافقت روس ها منعقد شد که بر مبنای آن کشورهای جدید شکل گرفتند و خلافت عثمانی تکه تکه شد، این قرارداد هر چند با مخالفت ناسیونالیستها و اسلامگرایان مواجه شد اما از دل آن کشورهای جدیدی اعلام موجودیت کردند.
در گزارش این روزنامه لبنانی با اشاره به اینکه یکی از شعارهای جهادی های سوریه و عراق شکستن مرزهای سایکس -پیکو است به اظهارات کارشناسان غربی خاورمیانه در مورد تلاش داعش برای رسیدن به این هدف اشاره شده و از قول پیتر اسلاگلت نویسنده آثاری در مورد حاکمیت بریتانیایی ها و فرانسوی ها در منطقه شام آورده است:” در خاورمیانه مرزها تغییرات معنادری به خود ندیدند و بعد از نزدیک به یک قرن احتمالا این مرزها باقی خواهند ماند.”
رعد فهمی وزیر سابق عراق با شاره به مخالفت ناسیونالیست های عرب با بر هم زدن این مرزها گفته است:” ناسیونالیست های عرب برای وحدت و نابودی مرزهای ساختگی فراخوان دادند اما این فراخوان شکست سختی خورد زیرا رهبران عرب تنها قدرت خود را در کشورهای تحت سلطه شان تحکیم کردند.” در این گزارش تصریح شده هر چند جهادهای تحت تاثیر ایدئولوژی ناسیونالیست ها نیستند اما رویای احیای عصر طلایی خلافت (عثمانی) را دارند.برخی از کارشناسان خاورمیانه نیز معتقد هستند دیر یا زود مرزهای قرارداد سایکس-پیکو با تغییرات گسترده ای روبرو خواهد شد. تغییراتی که همراه با خشونت خواهد بود.
این گزارش درست چند روز قبل از اعلام خلافت اسلامی توسط ابوبکر بغدادی رهبر داعش منتشر شده است . دیروز رسانه های مختلف جهان به اعلام خلافت اسلامی از سوی ابوبکر البغدادی اشاره کردند. او مسلمانان جهان را به بیعت با خود فراخوانده است. در پیامی که از سوی سخنگوی البغدادی منتشر شده از مسلمانان خواسته شده دموکراسی ،ناسیونالیسم و سایر مکتب های دیگر را به عنوان آشغال های غرب دور بریزند.
تنش در عراق،لبنان،اردن و سعودی
روزنامه لبنانی در ادامه تحلیل خود از شرایط عراق با اشاره به اعلام خلافت اسلامی تاکید کرده این موضوع می تواند واکنش های مختلفی در کشورهای عربی و غربی برانگیزد و از سویی باعث عصبانیت شیعیان ایرانی و عراقی نیز شود. همچنین این موضوع باعث جری ترشدن نیروهای عراقی که تلاش می کنند مناطق فتح شده از سوی داعش را تصرف کنند خواهد شد.
روزنامه لوموند نیز در گزارشی به اعلام خلافت اسلامی از سوی ابوبکر البغدادی اشاره کرده است. طبق این گزارش داعش در مناطقی از خاورمیانه حضور علنی و مخفی دارد. به عقده چالز لیستر پژوهشگر موسسه بروکینگز دوحه، داعش در حالی حوزه عملیاتی اش در عراق و سوریه قرار گرفته ،در جنوب ترکیه مخفی شده و در لبنان نیز حضور دارد. داعش در مناطقی از اردن، غزه، شبه جزیره سینا، اندونزی، عربستان سعودی نیز حضور دارد. لیستر همچنین اعتقاد دارد داعش توانایی انجام عملیات هایی در اردن وعربستان سعودی، را دارد و می تواند میزان خشونت در عراق را نیز افزایش دهد. داعش همچنین می تواند خطری برای القاعده باشد که تا مدت ها رهبری جهانی جهادی ها را بر عهده داشته اما با ظهور داعش نفوذ القاعده نیز می تواند تحت تاثیر قرار بگیرد.
در همین حال چاس فریمن سفیر سابق و متخصص امور خاورمیانه و چین در مصاحبه با فیگارو معتقد است بحران اخیر داعش می تواند به جابجایی مرزها منجر شود. وی در این مصاحبه سیاست خارجی باراک اوباما در قبال بحران عراق را واقع بینانه ارزیابی کرده است. وی معتقد است سیاست های فرانسه ، آمریکا و کشورهای عربی خلیج فارس باعث شده تا سنی های تندرو در سوریه میدان بگیرند و به سمت تشکیل خلافت اسلامی با محوریت بخشی هایی از سوریه ،عراق، لبنان حرکت کنند.
وی با شاره به اینکه آمریکا در عراق دخالت نظامی مستقیم نخواهد کرد و راه حل این بحران سیاسی است و نه نظامی اظهار کرده در حال حرکت به سوی پایان مرزهای تعیین شده در پیمان سایکس- پیکو هستیم.
فریمن برای توجیه ایده خود به تقسیم عراق به سه منطقه خود مختار کردنشین که کردهای عراق و سوریه را در بر می گیرد ، خلافت اسلامی داعش در سوریه و عراق و دولت تحت تسلط شیعیان طرفدار ایران اشاره می کند. به اعتقاد او دولت لبنان نیز بر تمامیت ارضی این کشور احاطه کامل ندارد ، 9 میلیون سوری و صدها هزار عراقی آواره شده اند و منطقه با نوعی پاکسازی قومی روبروه شده است. وی ظهور دولت های کوچک در منطقه را پیش بینی می کند ، دولت هایی که به صورت مداوم در حال حرکت هستند و مشخص نیست چه زمانی در وضعیت ثبات قرار خواهند گرفت.
وی میان وقایع عراق و سوریه ارتباط برقرار می کند و می گوید اسد با کشاندن تظاهرات های مسالمت آمیز به خشونت اشتباه کرد و از آن سو نیز کشوهاری غربی، قطر و عربستان نیز با تاکید بر رفتن اسد راه مذاکره را بستند و در فضای جنگی سوریه نقش آفرینی کردند. فریمن تحولات اخیر عراق را با قدرت روز افزون قدرت های منطقه ای و کاهش توان و نفوذ ایالات متحده تفسیرمی کند.
ارزیابی مجله تایم آمریکا از تقسیم عراق
در حالی که نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل از تجزیه عراق و تشکیل کشور کردستان حمایت کرده دولت آمریکا بر یکپارچگی عراق تاکید کرده است. با این وجود چند روز پیش مجله تایم آمریکا از نقشه تقسیم عراق به سه قسمت خبر داده و نوشت: بر اساس این نقشه، قرار است شمال عراق در اختیار کُردها، شهرهای هم مرز سوریه در اختیار اهل تسنن و جنوب این کشور نیز در اختیار شیعیان قرار بگیرد.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، مجله تایم آمریکا در یک گزارش هشت صفحهای که قرار است سی ام ماه جاری میلادی (نهم تیرماه) منتشر شود، از نقشه تقسیم عراق به سه بخش پرده برداشته و نوشت: بر این اساس قرار است یک بخش در شمال عراق در اختیار کُردها قرار گرفته و بخش دوم به اهل تسنن اختصاص داشته که شهرهای هم مرز سوریه است و بخش دیگر نیز در جنوب که مساحت گسترده ای را شامل می شود، در اختیار شیعیان قرار میگیرد.
به نوشته این منبع، اما دولت جدید شیعه به جنوب عراق محدود نمیشود بلکه تا کویت ادامه مییابد و بخشهای مهم و حیاتی آن و نیز قسمتهایی از شمال شرقی عربستان را نیز شامل خواهد شد.
این مجله نقشههای دقیق و مفصلی را منتشر کرده که در آن مناطق تحت اختیار اهل تسنن، شیعیان و کردها نشان داده شده است.
در این نقشه، بغداد در حوزه اهل تسنن و کرکوک در اختیار کردها و در واقع مرز دولت سنی خواهد بود.
بر اساس این گزارش، مناطق کردنشین و نیز بخشی از مناطق سنینشین سوریه به دولت کرد عراق ملحق خواهد شد.
اما جوش ارنست، سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید چندی پیش اظهار داشت که تصمیم تشکیل دولت عراق، به عراقیها مربوط میشود و این مردم عراق هستند که درمورد نقشه دولت جدید تصمیم میگیرند.
به گفته وی، باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا ترجیح میدهد که سران سیاسی این کشور با یکدیگر در مورد یافتن راه حل سیاسی همکاری و تعامل داشته باشند.
ارنست همجنین در مورد پیشنهاد جو بایدن در سال 2006 مبنی بر تقسیم عراق به سه بخش سنی و شیعه و کرد، گفت: دولت آمریکا راه حل مستقیم برای مقابله با داعش را یکپارچه کردن کشور در خصوص دستور کار سیاسی که ضامن سهم تمام عراقیها در آینده باشد، میداند.