زیر و بم ماجرای تهیه واکسن کرونا برای ایرانیان بررسی شد
رییس مجلس ایران نگران رسیدن واکسن به کشورهای دیگر نه ایران
واکسن کرونا برای ایرانیان از کابوس تا سراب و رویا
چرا ایران ناچار است واکسن گران تر را بخرد؟
«اگر خیلی زود زده شود، ایمنی ایجاد شده از بین می‌رود و اگر هم دیر زده شود، ممکن است آلودگی قبل از ایمنی‌سازی رخ دهد.»
معنای ساده این جمله همان چیزی است که متخصصان به آن «زمان طلایی» تزریق واکسن می‌گویند. حالا در حالی وارد بهمن ماه می شویم که اخبار مربوط به واکسن کرونا هر روز بیشتر از قبل نگران کننده می شود که آیا ممکن است زمان طلایی تزریق برای ایرانیان ازبین برود یا خیر.
اگر تا پیش از این همواره حرف از تحریم تا مشکلات ارزی و گیر کردن پول در کشورهای همسایه، بود که به نگرانی ها از ورود به موقع واکسن به کشور دامن میزد، اما حالا بحران بزرگ تر سخنان مسولان نظام جمهوری اسلامی است که به نظر می رسد قصد ندارند به راحتی ، واکسن را به دست مردم برسند.
حالا دیگر به صورت رسمی یک سال از شیوع ویروس کرونا در جهان گذشته است. بسیاری، آغاز ژانویه 2020 در جهان را آغاز فراگیری و گسترش ویروس می دانند. هر چند برخی همچنان تاریخ آغاز شیوع این ویروس تخریب گر را حداقل 60 روز پیش از این تاریخ عنوان می کنند و در تمام این یک سال نه فقط دولت چین که حداقل چند دولت دیگر از جمله آمریکا را نیز به پنهان کاری متهم می کنند.
واکسنی برای پاندمی
از آغازین روزهای اعلام پاندمی شدن کرونا و شیوع جهانگیری آن ، شرکت های بزرگ دارویی در پی یافتن راهی برای مهار و کنترل آن بودند. از جستجو مسیر های مختلف درمان تا یافتن راهی برای سریع تر رسیدن به واکسن کرونا در دستور کار دولت ها و شرکت های بزرگ داروسازی جهان قرار گرفت.
در این میان اما خبرها هر روز ابعاد تازه ای به خود می گرفت. «آکسفورد» در انگلستان نخستین مرکز پژوهشی بود که مدعی شد به راهی برای رسیدن کرونا دست یافته است اما پس از مدتی این عنوان از همتایان دیگرش عقب ماند. در همان زمان در حالی که شرکت داروسازی مدرنا مدعی شد که به واکسن دست یافته است اما در نهایت محصول مشترک کمپانی بیونتک آلمان و فایزر آمریکا بود که موفق شد به اولین مجوز از سوی سازمان بهداشت جهانی دست پیدا کند.
جهان منهای ایران در پی واکسن کرونا
حالا و پس از گذشت حدود 50 روز از تایید حداقل دو واکسن در جهان ، کشورهای آسیایی یکی پس از دیگری واکسیناسیون را آغاز می‌کنند. در منطقه عربستان واکسن «فایزر» را وارد کرده و دیگر کشورها نیز واکسن چینی کرونا را تایید کرده‌اند. واکسیناسیون در انگلیس و آمریکا نیز ادامه دارد و به زودی دیگر کشورهای اروپایی نیز به آن می‌پیوندند.
در ایران اما اظهارنظرهای ضدونقیض مسئولان درباره خرید واکسن همچنان ادامه دارد. وزیربهداشت از «خبرهای خوش در روزهای آتی» صحبت می‌کند و در سوی دیگر علی مطهری خبر داده که سهم واکسن ایران از «کواکس» باطل شده است. آن هم به دلیل موانع انتقال ارز برای خرید واکسن.
برای ایران هیچ واکسنی تایید شده نیست!
تاکنون هیچ یک از نهادهای مرتبط در ایران نیز به بررسی و تایید واکسن‌های خارجی نپرداخته‌اند. به این ترتیب عده‌ای معتقد هستند که چشم دولت به واکسن داخلی کرونا است. واکسنی که مدارک تحقیقات آن به سازمان بهداشت جهانی منتشر نشده اما به مرحله تست انسانی رفته است.
درحالی که بیشتر کشورهای همسایه واکسیناسیون کرونا را برای گروه‌های پرخطر و کادردرمان آغاز کرده‌اند در ایران هنوز برنامه مشخصی برای خرید واکسن و یا آغاز واکسیناسیون وجود ندارد. «مصطفی قانعی»، رییس کمیته علمی ستاد مبارزه با کرونا اما می گوید که:«تا پایان فصل بهار واکسیناسیون همگانی با واکسن داخلی انجام می شود.».
وعده های بی حاصل
این سخنان درحالی است که بر اساس ادعای وزارت بهداشت کرونا به طور متوسط روزانه جان بیش از 80 نفر را می گیرد و تعداد جان باختگان کرونا در کشور به حدود 57 هزار نفر رسیده است.
مصطفی قانعی اما درباره نتایج آزمایشات انسانی واکسن داخلی می گوید که:«نتایج تست انسانی واکسن داخلی کرونا تا اینجا مطلوب بوده و خوشبختانه هیچ عارضه ای نداشته است و پاسخ مناسب داده است.» رییس کمیته علمی ستاد مبارزه با کرونا با اشاره به آماده شدن سه واکسن برای تست انسانی گفت:«ایران در زمینه واکسیناسیون تجربه موفقی داشته و امیدواریم بتوانیم واکسیناسیون سراسری را انجام دهیم.»
قانعی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا تحقیقاتی درباره عدم اطمینان درباره واکسن آمریکایی و انگلیسی وجود دارد نیز گفته است که :«این مساله بر عهده ما نیست و مسوولیت ما در حمایت از تولید و شرکت های دانش بنیان است و مساله خرید واکسن یک بحث تجاری است که ما مسوولیتی درباره آن نداریم.» هرچند او پیش از این درباره عدم خرید واکسن فایزر گفته بود:«ایران هواپیما و امکانات حمل و نقل لازم مرتبط با واکسن آمریکایی فایزر را ندارد و اعلام کرده است که این واکسن را نمی‌خواهد.»
زخم نهایی با سخنرانی رهبر جمهوری اسلامی
اما آن چه طی روزهای اخیر موضوع واکسن را در شبکه های اجتماعی به صدر خبرها آورد و منجر به جنجال جدی شد سخنان آیت‌الله خامنه‌ای در سخنرانی تلویزیونی خود به مناسبت سالگرد ۱۹دی بود. او در این سخنرانی تلویزیونی خطاب به مردم و مسولان سخن گفت و در بخشی از سخنانش نیز گفت: «ورود واکسن آمریکایی و انگلیسی به کشور ممنوع است. این را من به مسئولین هم گفته‌ام، الان هم به طور عمومی می‌گویم. اگر آمریکایی‌ها توانسته بودند واکسن تولید کنند، این افتضاح کرونایی در کشور خودشان پیش نمی‌آمد. چند روز پیش در ظرف ۲۴ ساعت، اینها چهار هزار نفر تلفات داشتند. اینها اگر بلدند واکسن درست کنند، اگر کارخانه‌ی فایزرشان می‌تواند واکسن درست کند، چرا می‌خواهند به ما بدهند؟ خب خودشان مصرف کنند که این قدر مرده و کشته‌‌ی زیاد نداشته باشند. انگلیس هم همین جور. بنابر‌این، به اینها اعتماد نیست؛ من واقعاً اعتماد هم ندارم، نمیدانم، گاهی اوقات هست که اینها می‌خواهند واکسن را روی ملّت‌های دیگر امتحان کنند، ببینند اثر می‌کند یا نمی‌کند. بنابر‌این، از آمریکا و از انگلیس [واکسن تهیّه نشود]. البتّه به فرانسه هم من خوش‌بین نیستم، علّتش هم این است که سابقه‌ی آن خون‌های آلوده را اینها دارند. [البتّه] از جاهای دیگر اگر بخواهند واکسن تهیّه کنند -که جای مطمئنّی باشد- هیچ اشکالی ندارد»
این سخنان تنها در چند ساعت بعدی به جنجالی ترین و بی سابقه ترین واکنش کاربران در شبکه های اجتماعی منجر شد. شاید در یکی از عجیب ترین واکنش ها ، برای اولین بار تعداد زیادی از کاربران داحل کشور با نام و عنوان حقیقی نیز به این سخنان رهبر جمهوری اسلامی واکنش نشان دادند و تقریبا یک چالش بی سابقه در مقابل رهبر جمهوری اسلامی و بطن جامعه رقم خورد.
کدام کشورها برای دولت ایران باقی ماند؟
عملا با دستور ممنوعیت واردات واکسن آمریکا و انگلیس،توسط رهبر جمهوری اسلامی ، کشورهای چین، هند و روسیه به تنها گزینه های ایران برای خرید واکسن کرونا تبدیل شدند.
پیش از این سخنگوی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت ایران گفته بود تامین واکسن برای مردم از چهار طریق دنبال می‌شود:«خرید مستقیم از یک کشور خارجی تولیدکننده، خرید از سبد کوواکس سازمان بهداشت جهانی، تولید مشترک با یک شرکت خارجی و در نهایت تولید واکسن ساخت ایران.» بر اساس توضیحات کیانوش جهانپور، احتمالا اولین محموله‌ای که به ایران خواهد رسید، واکسنی است که به طور مستقیم از یک کشور خارجی خریداری شود و آخرین مرحله هم استفاده از واکسن ساخت ایران است. هرچند از میان این چهار راهی که ایران برای خرید واکسن اعلام کرده، هیچ کدام زمان‌بندی دقیقی برای شروع ندارد.
سخنگوی سازمان غذا و دارو که مسول تایید واکسن در ایران است، دو شرط را برای تایید واکسن و خرید آن از یک کشور خارجی اعلام کرده است؛ واکسنی که تاییدیه بین‌المللی یا تایید سازمان غذا و داروی کشور مبدا را داشته باشد، و در کشور مبدا هم واکسیناسیون با آن شروع شده باشد.
محمود واعظی، رییس‌دفتر رییس‌جمهور ایران، اعلام کرد که ایران خرید واکسن از هند، روسیه و چین را در دستور کار دارد. او گفته بود:«با چین در حال توافق برای خرید حدود ۴ میلیون دوز هستیم که خرید این واکسن حدود دو ماه طول می‌کشد. با هند و روسیه نیز صحبت‌هایی انجام داده‌ایم که تعداد آن به میزانی که آنها برای فروش تعیین کرده‌اند، بستگی دارد.»
قیمت واکسن روسیه و چین چقدر است؟
براساس داده‌های منتشر شده از سوی مرکز کنترل و پیشگیری از امراض چین، قیمت هر دوز واکسن بالقوه کرونابه نام «کرونا وک» متعلق به شرکت سینوواک بیوتک ۲۹.۷۵ دلار (۲۰۰ یوان) است و واکسیناسیون علیه کرونا به دو مرحله تزریق نیاز دارد که مجموع بهای واکسن به ۶۰ دلار می‌رسد.
هم چنین روسیه اعلام کرده است که قیمت واکسن کرونا ساخت این کشور به نام «اسپوتنیک وی» چند برابر ارزانتر از دو واکسن آمریکایی کرونا خواهد بود. قیمت واکسن روسی با واکسن های آمریکایی کرونا به نام های فایزر و مادرنا مقایسه شده است. همچنین سازمان جهانی بهداشت می‌گوید در حال رایزنی با نهاد روسی سازنده واکسن کرونا برای قرار دادن این واکسن در فهرست «محصولات مورد استفاده در شرایط اضطراری» است. براساس داده های سازمان بهداشت چهانی تاکنون 50 کشور در جهان در مرحله انحام آزمایشات برای ساخت واکسن کرونا قرار گرفته اند.
مجبوریم به خاطر دستور واکسن گران تر بخریم
این در حالی است که ارزان ترین واکسن را باید واکسن «آکسفورد» دانست که قیمت آن حدود 4 دلار پیش بینی شده است و حتی گفته می شود که با هزینه حمل و نقل و هزینه تزریق نیز از 10 دلار عبور نخواهد کرد.
قیمت واکسن های بیونتک_فایزر نیز در هر دوز حدود 20 دلار پیش بینی شده است که در نهایت چون برای هر فرد دو دوز لازم است حدود 40 دلار برای هر نفر هزینه خواهد داشت.
هزینه واکسن مدرنا نیز بین 35 تا 45 دلار تا کنون ارزیابی شده است.
نکته مهم این است که در حالی که قیمت های واکسن های آلمانی ، انگلیسی و آمریکایی قطعا بسیار مناسب تر است و تقریبا تمام مراحل پروسه شناخت آنان نیز به طور کامل بررسی و ارزیابی شده است اما دستور عجیب آیت الله خامنه ای عملا دولت و ملت ایران را وادار خواهد کرد که واکسن گران تر را تهیه و خریداری کنند.
سرگیجه مردم ایران و تزریق واکسن در جهان
در همین شرایط و در حالی که مردم ایران همچنان درگیر این هستند که آیا واکسن به آن ها خواهد رسید یا خیر ؛ واکسیناسیون سراسری در اروپا با در اولویت قرار گرفتن پرستاران خانگی در فرانسه، بیمارستان‌ها در لهستان و سالمندان اروپایی و خدمه آنها در خانه سالمندان آغاز شده است.
به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، در اسپانیا یک زن ۹۶ ساله اولین نفری بود که در یک خانه سالمندان در نزدیکی مادرید واکسن کرونا را دریافت کرد. در ایتالیا نیز که اولین کشور اروپایی با آمار قابل توجه مبتلایان به کووید-۱۹ است، یک پرستار ۲۹ ساله واکسن ویروس کرونای فایزر-بایون تک را دریافت کرد.این پرستار پس از تزریق واکسن کرونا گفت: «واکسیناسیون آغازی برای پایان دادن به این پاندمی ترسناک است. این لحظه تاریخی و هیجان انگیزی بود. این منطقه با ۴۵۰ میلیون نفر جمعیت در تلاش است تا خود را به ایالات متحده و انگلیس که پیش از این واکسیناسیون را با استفاده از تزریق واکسن فایزر آغاز کرده‌اند، برساند.»
اتحادیه اروپا پیشتاز دریافت واکسن
اتحادیه اروپا قرار است ۵/ ۱۲ میلیون دز واکسن را تا پایان سال‌جاری میلادی دریافت کند که این مقدار برای واکسیناسیون ۲۵/ ۶ میلیون نفر برای تزریق طی دو مرحله کافی است. شرکت‌های داروسازی در تلاشند تقاضای جهانی برای تامین واکسن را برآورده کنند و قصد دارند سال آینده ۳/ ۱ میلیارد تزریق انجام دهند. اتحادیه اروپا علاوه بر شرکت داروسازی فایزر با شرکت‌های دیگری از جمله مدرنا و آسترازنکا هم بستن قراردادهایی برای تامین بیش از دو میلیارد دز واکسن را تضمین کرده و قرار است همه بزرگسالان در سال ۲۰۲۱ در برابر بیماری واکسینه شوند. اورسلا فون‌درلاین، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا گفت: «ما برای عبور از یک سال سخت، برگ تازه‌ای را گشوده‌ایم.»او در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «واکسن کووید-۱۹ به تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا تحویل شد.»
از مجلس ایران نگران برای فلسطین
اما در ایران اوضاع به گونه دیگری پیش می رود. در حالی که دولت ایران هنوز هیچ تصمیم مشخصی برای خرید واکسن ندارند و در حالی که بنا بر خبرها واکسیناسیون در فلسطین علیه کرونا از «ماه آینده » آغاز می‌شود ، اما رییس مجلس شورای اسلامی ایجاد ممنوعیت و تحریم ارسال واکسن برای اسرا و زندانیان فلسطینی را از سوی صهیونیست‌ها را محکوم کرده است. این در حالی است که بر اساس خبرهای منتشر شده مقامات تشکیلات خودگردان فلسطین روز دوشنبه ۱۵ دی اعلام کردند که با دریافت نخستین محموله‌های واکسن مقابله با ویروس کرونا، از ماه آینده واکسیناسیون فلسطینی‌ها را آغاز خواهند کرد و در حالی که در برابر مردم ایران برای رسیدن به واکسن همچنان هیچ دورنمایی وجود ندارد ، محمد باقر قالیباف درباره زندانیان فلسطینی ابراز نگرانی کرده است.
ابراز نگرانی که بار دیگر با واکنش شدید و جدی در شبکه های اجتماعی مواجه شده است.
مسیره کره جنوبی ، مسیر واکسن برای ایران می شود؟
از سویی دیگر در ایران و در حالی که بارها وعده هایی برای تهیه واکسن داده شده بود و حتی گفته بودند که 16 میلیون دز واکسن از طریق سازوکار کواکس تهیه خواهد شد اما عملا همه چیز رها شده است و خبری از هیچ نوع تهیه واکسن یا اطلاعات تکمیلی ارایه نمی شود.
در این میان کره جنوبی نیز از فرصت تهیه واکسن بهره می برد. یک مقام در وزارت خارجه کره جنوبی گفت که سئول و تهران در حال گفت‌وگو درباره استفاده از پول‌های بلوکه شده برای پرداخت هزینه واکسن هستند.سئول اکنون مدعی است که شاید این پول‌ها برای خرید واکسن «کووید۱۹» استفاده شود.
یک مقام وزارت خارجه کره جنوبی امروز (سه‌شنبه) گفت سئول و تهران در حال گفت‌وگو درباره استفاده از پول‌های بلوکه‌شده ایران برای خرید واکسن کرونا از طریق برنامه جهانی «کوواکس» هستند.
بر اساس این گزارش، مقام مذکور – که نامش فاش نشد – توضیح داد: «ما تاییدیه ویژه‌ای از سوی وزارت خزانه‌داری امریکا برای این کار دریافت کردیم و در حال برنامه‌ریزی برای پرداخت از طریق تسهیلات کوواکس بودیم… اما ایران هنوز به دلیل نگرانی از بلوکه شدن پول‌هایش در جریان تبدیل به دلار برای خرید واکسن، تصمیمی نگرفته است.»ماه گذشته، اتاق بازرگانی ایران رقم این پول که در دو بانک کره جنوبی نگهداری می‌شوند را ۸ میلیارد و ۵۰۰ هزار دلار اعلام کرده بود. مقام‌های ایران پیشتر گفته‌اند سئول علاوه بر خودداری از آزادسازی این منابع مالی بابت نگهداری آنها پول هم مطالبه کرده است.
به نظر می رسد با شرایط به وجود آمده و بی توجهی کامل مسولان دولتی و مقام های رسمی ایران به جان و زندگی و سرنوشت مردم ، تنها راه باقی مانده برای رسیدن حداقل 30 درصد جامعه به واکسن مسیری باشد که کره جنوبی در حال طی کردن است. استفاده از پول های بلوکه شده ایران برای تهیه واکسن و البته آن هم در حالی که واکسن ها به دست مردم برسد و دوباره مسیری به سوی کشورهای همسایه پیدا نکند.
