پلاسکو 54 ساله چه ربطی به متروپل تمام نشده دارد؟
دوم خرداد نخستین سال از سده پانزدهم خورشیدی نه با خاطره پای صندوق رای آمدن مردم و نه با به استقبال رفتن برای مناسبت آزادی خرمشهر که با حادثه ریزش یک ساختمان نوساز در تاریخ ایران ثبت شد. نیم‌ساعتی بیشتر از ظهر دوم خرداد ۱۴۰۱ نگذشته بود که بخش تجاری برج دوقلوی «متروپل» شهر آبادان فروریخت. از ساعت ۱۳ و ۴۵ دقیقه که ایسنا نخستین خبر درباره وقوع این حادثه منتشر کرد تا ۱۷ و ۴۵ دقیقه تعداد فوت‌شدگان این حادثه به ۵ نفر رسید و احتمال گرفتار شدن ۸۰ نفر هم زیر آوار داده شد؛ بنابراین نمی‌توان از تعداد حادثه‌دیدگان و قربانیان به درستی آماری ارائه کرد. این در حالی است که از همان ساعات اولیه جمعیت هلال‌احمر اعلام کرد تیم‌های‌ارزیاب و سگ‌های زنده‌یاب خود را به منطقه فرستاده است.
برج متروپل ۱۰ طبقه دو یال داشت. یکی از آن‌ها اداری است که چندی قبل تحویل خریداران داده شده بود و بخش دیگر که فروریخت تجاری بود. قرار بود واحد‌های بخش تجاری به زودی به خریداری تحویل شود. بنا بر گفته‌های اهالی آبادان زیر محلی که ساختمان بر آن آوار شده دستکم دو واحد پرتردد قرار داشته؛ یکی آزمایشگاه حقیقت‌پور و دیگری یک کافه یا قهوه‌خانه. خودرو‌های عبوری و پارک شده در محل را هم لحاظ کنید.
این برج ۱۰ طبقه در خیابان امیری در منطقه پرتردد شهر و در نزدیکی بازار معروف «ته‌لنجی‌ها» در فضایی حدود ۶هزارمترمربع قرار دارد. مردم از همان لحظه‌های اول وقوع حادثه در آنجا تجمع کردند. به گزارش پیام ما ، با انتشار خبر و مطلع شدن سایر شهروندانی که احتمال می‌دادند عزیزانشان در این محدوده بوده‌اند بر جمعیت حاضر در محل افزوده شد و همین کار امدادرسانی و آواربرداری را به شدت سخت کرد. در همین حال خبرگزاری مهر در گزارش خود به شعار «عزا، عزا است امروز» جمعی از مردم آبادان اشاره کرد.
خاطره پلاسکو ، اولین خاطره جمعی سقوط
شاید برجسته‌ترین خاطره جمعی متعلق به آتش‌سوزی و ریزش ساختمان پلاسکوی تهران باشد. ساختمانی که روزگاری شاعری در توصیف بلند بودن آن نوشته بود، «سوزن‌ها که از پلاسکو سقوط می‌کنند، ته گرد می‌شوند.» پلاسکو سال ۹۵ اول آتش گرفت و بعد از حدود سه ساعت فروریخت. آن حادثه ۲۳۵ نفر را مصدوم کرد و حدود ۲۰ نفر را مفقود. آواربرداری از پلاسکو هشت روز طول کشید، آتش و ریزش ساختمان به واحد‌های تجاری حدود ۱۵ هزار میلیارد ریال خسارت وارد کرد و ۳ هزار کارگر نیز بیکار شدند.
اقبال شاکری، عضو سابق شورای شهر تهران یک سال بعد از حادثه پلاسکو، علت ریزش آن را شرح داد: «طبق استانداردها یک ساختمان با اسکلت فلزی تنها یک ساعت و ۳۰ دقیقه در برابر آتش دوام می‌آورد و بعد از آن فلز شروع به تغییر حالت می‌کند و از آنجایی که آتش نهان و آشکار در پلاسکو زیاد بود و این ساختمان اسکلت فلزی بیش از حد استاندارد در حریق گرفتار بوده پس از مدتی فرو می‌ریزد و بر اساس آخرین گزارش، تیم فنی هم اعلام کردند که، چون حریق در این ساختمان از حد استاندارد گذشته بود فروریزش قطعی بوده است و ریزش طبقات بر روی یکدیگر نیز سبب شد که به طور کل این ساختمان فرو بریزد».
هیات ویژه گزارش ملی بررسی حادثه پلاسکو، دو ماه بعد از این حادثه برای عدم تکرار حوادث مشابه گزارشی منتشر کرد. گزارشی با چند درس و توصیه برای ساختمان‌های مشابه دیگر. نیاز به نصب آسانسور دسترسی آتش‌نشانی در ساختمان‌های بلند، نیاز به تامین ناحیه‌بندی آتش و لزوم رفع ضعف‌های تاسیساتی موجود در ساختمان‌ها به عنوان عامل زمینه‌ساز برای افزایش ریسک حریق، تکمیل و توسعه استانداردها، آیین‌نامه‌ها و مدارک فنی پشتیبان مقررات ملی ساختمان و تهیه و تکمیل مقررات ایمنی برای ساختمان‌های موجود و ضرورت تکمیل مباحث ۲ و ۲۲ مقررات ملی ساختمان از جمله این توصیه‌ها بود.
4 سال پس از پلاسکو ، این بار کلینیک سینامهر
۴ سال بعد از پلاسکو، اینبار آتش به جان ساختمان دیگری در تهران افتاد. کلینیک سینامهر شمیران در خیابان شریعتی تهران آتش گرفت و ۱۹ نفر را کشت. کلینیک درمانی سینا مهر شمیران، ساختمانی ناامن بود، گزارش مجلس نشان می‌داد که آغاز حادثه ناشی از اتصالی برق کولر موجود در سقف کاذب پارکینک مجموعه اعلام شده که منجر به آتش‌سوزی کولر و فروریختن سقف کاذب شده است.
در اثر این ریزش مواد الکلی و اشتعال‌زای موجود در زیر آن محل آتش گرفته و نهایتاً به دو تا از کپسول‌های اکسیژن سرایت کرده و منجر به انفجار آن‌ها شد. بعد از این حادثه چند کمیته برای بررسی ساختمان‌های ناایمن در تهران تشکیل شدند. بررسی‌های سایت خبری اکو ایران نشان می‌دهد که پایتخت حدود ۱۲۹ ساختمان پرخطر دارد و منطقه ۱۲ رکورددار بیشترین ساختمان پرخطر در تهران است. ۳۹ پاساژ و سرای تجاری، ۲۵ مجتمع اداری و تجاری، ۱۸ سازمان دولتی و خصوصی، ۸ بیمارستان، ۳ دانشگاه و یک پارک هم در این لیست به چشم می‌خورد.
ریزش و اتش سوزی ساختمان از مشهد تا تبریز و مازندران
ریزش ساختمان‌های بزرگ و ناامن تنها مختص تهران نیست، سال ۹۵ برج سلمان مشهد نیز فروریخت. برج سلمان با زیربنای ۶۳ هزار مترمربع در ۱۸ طبقه احداث شده است. رئیس مرکز تحقیقات وزارت راه، مسکن و شهرسازی در آن زمان درباره طعمه حریق شدن این ساختمان گفت: آتش گرفتن نما و ورود آن به موتورخانه از طریق پنجره‌های آن بنا، به اظهار مسئول تاسیسات ساختمان باعث شده بود که کابل‌های برق دچار سوختگی شود و سیستم پمپاژ آب مربوط به شبکه بارنده خودکار برج در همان زمان ابتدایی حریق بعد از مدتی فعالیت خاموش شد و عملا سیستم اطفای حریق برج از کار افتاد.
وقوع آتش‌سوزی هولناک در ایل گلی تبریز در سال ۹۹ هم در کنار تمام این حوادث پی در پی تنها یک پرسش به ذهن متبادر می‌کند، آن هم اینکه چرا نتایج گزارش ملی پلاسکو به داد ساختمان‌های بعدی نرسید؟ حالا با وقوع حادثه برج «متروپل» در آبادان آن هم در شرایطی که دقیقا نمی‌دانیم چه تعداد از هم‌وطنانمان در آن قربانی شده‌اند پرسش این است که از حادثه پلاسکو و درس‌های آن که در گزارش ملی پلاسکو منتشر شد چه عبرتی گرفته‌ایم؟
درسی که از پلاسکو نگرفتیم و متروپلی که فروریخت
کاش توجه کنیم که وقتی ساختمان پلاسکو پس از ۳ ساعت تحمل حریق فروریخت ۵۴ سال سن داشت. چه بسا اگر مولفه‌های ایمنی در آن رعایت شده بود و کاربری‌های دیگری نیافته بود چنین سرنوشتی نمی‌یافت. اما برخلاف آنچه «حبیب‌الله القانیان» سازنده نخستین برج بلند تهران رقم زده بود برج «متروپل» در آبادان حتی نتوانست به افتتاح برسد چه رسد به آنکه بتواند سن و سالی به هم بزند. برای مردم آبادان عجیب است سازه‌ای که توسط یک سازنده سابقه‌دار ساخته شده چگونه این‌چنین بر سر مردم فرو ریخته است.
حسین عبدالباقی و برادرانش را آبادانی‌ها خوب می‌شناسند. بهتر است آن فیلم‌ها و ویدیو‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی در وصف او منتشر شده را کنار بگذاریم و از اهالی آبادان به ویژه آن‌هایی که در این سال‌ها با او کار کرده‌اد بپرسیم. ساختمان‌هایی که او ساخته به سبب تراکم قابل توجهی که داشته حجم زیادی از خدمات جانبی و سیستم‌های مختلف نیاز داشته و برای همین کم نیستند افرادی که در آبادان او را می‌شناسند. او پیشتر ساختمان «الماس جنوب»، «شهرک خودرویی» و «الماس اروند» را هم ساخته بود. برادر دیگر حسین ساختمان دبستان را در آبادان ساخته است.
حسین عبدالباقی که گفته می‌شود متولد ۱۳۶۰ است دوران جنگ را در اصفهان سپری کرده و به گفته آبادانی‌ها کارش را از سطح پایین و پله‌پله آغاز کرده است. با این حال گفته می‌شود مجوز ساخت «متروپل» ۶ طبقه بوده، ولی برخلاف مجوز ۱۰ طبقه ساخته شده است. چیزی که باید شهرداری آبادان و سازمان نظام مهندسی این شهر درباره آن پاسخ دهند.
آبادانی‌ها به «پیام‌ما» تاکید کردند که او در میان برادرانش سرعت عمل بیشتری در ساخت و ساز داشت و عموما تیم‌های مختلفی از جمله مهندسان سازه، مهندسان نقشه، وکلا و مهندسان استحکام بنا با او همکاری می‌کردند. او قرار بود در جوار شهرک خودرویی «آبادان مال» را بسازد، اما از آنجا که دیگر این شهر کشش اقتصادی این حجم از سازه و استقرار واحد‌های تجاری را نداشت با وجود تخصیص زمین متوقف ماند. با این حال مردم به «پیام ما» تاکید کردند در فاصله سال ۱۳۹۷ تاکنون به چشم ناظران غیرمتخصص هم سازه متروپل را نامناسب و غیرمستحکم می‌دانستند.
پس از ریزش متروپل تاکنون فیلم‌ها و پست‌های مختلفی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که مدعی بود پیشتر به سازنده متروپل تذکر داده شده بود. از جمله یکی از این هشدار‌ها مربوط به سازمان آتش‌نشانی این شهر در ۲۸ آبان بوده است، اما صحت این اطلاعات را نمی‌توان تا تأیید خود آن نهاد‌ها مورد استناد قرارداد.
در همین حال ایسنا گزارش داد احمد وحیدی در این تماس تلفنی از صادق خلیلیان خواست، با به کارگیری همه ظرفیت‌ها و امکانات، برای نجات افرادی که احتمالا در پارکینگ و طبقه همکف این ساختمان گرفتار شده‌اند، تسریع شود.
او همچنین به سازمان مدیریت بحران و سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور دستور داد همه امکانات خود را در این زمینه به کار گیرند و در اسرع وقت نسبت به بررسی کارشناسانه این حادثه اقدام کنند. علاوه بر این، وزیر کشور خواستار معرفی مسببان و متخلفان این حادثه به دستگاه قضایی شد.
حال خبرها حکایت از افزایش کشته ها تاکنون حداقل به 15 تن دارد و با افزایش تعداد کشته ها باید از خود پرسید مسول این فاجعه کیست؟ شهرداری ها نه فقط در آبادان که در کل کشور چرا بی نظارت رها شده اند؟ چطور جان آدمیان این همه بی اهمیت است و آبادان زیبا از سینما رکس تا برج متروپل چقدر دیگر قرار است رنج ببینید.
