بحران آب در مناطق مرکزی، شرق و جنوب کشور جدی شده است/ مهاجرت 50 میلیون ایرانی تا 25 سال آینده برای آب
ملی مذهبی

در روزهای اخیر دو اظهارنظر از سوی دو مقام مسول جمهوری اسلامی بار دیگر توجه ها را به موضوع آب و بحران جدی این ماده حیاتی در ایران و آن چه که پیش روی کشور است، جلب کرد.

*ریيس سازمان محیط زیست: جنگ آب از استان‌ها به روستاها رسیده است
عیسی کلانتری، رییس سازمان محیط زیست اخیرا  و با اشاره به گسترش بحران منابع آب در ایران گفته است که: «جنگ آب بین استان ها شروع شده است» و این جنگ «از استان به استان در حال رسیدن از روستا به روستا است».
عیسی کلانتری که روز دوشنبه ۲۷ اردیبهشت در یک نشست علمی مرتبط با سیاست‌های محیط زیست در ایران سخنرانی می‌کرد، از استان‌های «اصفهان، چهار محال بختیاری، یزد، خوزستان و لرستان» به عنوان مناطقی نام برده که جنگ آب دارند.
عیسی کلانتری در سخنرانی خود در روز 27 اردیبهشت سال جاری همچنین گفته است از بین رودخانه‌های کشور، تنها دو رودخانه کارون و سفید رود زنده هستند و به مقصد می‌رسند و سالانه «۲۰ میلیارد متر مکعب» آب از منابع طبیعی و آب های زیر زمینی اضافه برداشت» می‌شود. او پیش‌بینی کرده است که تا سال ۱۴۲۰ در زمین‌های اطراف کوه‌های زاگرس و جنوب البرز تا دریاهای جنوب و مرزهای شرقی «اثری از کشاورزی نخواهد بود» و طبیعت ایران «قربانی سیاست های کلان کشور شده است».

رئیس سازمان محیط زیست ایران با انتقاد از سیاست‌هایی چون خودکفایی که منجر به غارت و تجاوز به منابع می‌شود، گفته است: «کشور در حال محو شدن است» و «مسئولین ۴۰ سال اخیر» باید بابت ویران کردن طبیعت پاسخگو باشند.
عیسی کلانتری هم چنین معتقد است که اگر وضع فعلی مصرف آب در بخش کشاورزی ادامه داشته باشد در کمتر از ٢٥‌سال دیگر شرق و جنوب کشور کاملا خالی از سکنه خواهد شد.

مشاور معاون اول رئیس‌جمهوری در امور آب، کشاورزی و محیط‌زیست هشدار داده است که اگر فکری برای بحران آب نکنیم، ٢٥‌سال دیگر، باید ٥٠‌میلیون ایرانی از کشور مهاجرت کنند و مهاجرت تبعات وحشتناکی دارد تا جایی که شاید چیزی به نام ایران دیگر وجود نداشته باشد.

اکنون به نظر می رسد که اگر همه جامعه از مقامات بالا گرفته تا مردم، وارد مسله آب نشوند کاری از چیت‌چیان یا حتی تمامی دولت ساخته نیست.
کلانتری هم چنین برای بار چندم اعلام کرده است که: مصرف اصلی آب ما در بخش کشاورزی است، اما هنوز مسولان نظام قایل به این نیستند که در این کشور به‌خصوص از جنوب البرز و شرق زاگرس تا مرزهای شرقی و جنوبی بحران آب داریم. سرانه باقیمانده آب این نواحی کمتر از ٨٠٠ متر مکعب است یعنی ما درون بحرانیم نه در مرز بحران.

این سخنان کلانتری در حالی گفته می شود که برآوردهای علمی نشان می‌دهند که حدود ۸۵ درصد از منابع آبی که در منطقه خاورمیانه مورد استفاده قرار می‌گیرند، در بخش کشاورزی به مصرف می‌رسند. به این ترتیب، واضح است که دست‌کم در این منطقه از جهان، میان برداشت از منابع آب و امنیت غذایی، درهم‌تنیدگیِ گسترده‌ای وجود دارد.

این شرایط البته در حالی است که در میان کشورهای منطقه، وضعیت بحران آب در ایران، در زمره بدترین‌ کشورها قرار دارد و حالا دوباره به یک نگرانیِ فوری بدل شده است.
در دو سال اخیر، میزان بارندگی‌ها در سراسر کشور اندکی از میانگین بلندمدت بالاتر بود. از آن سو، سیلاب‌هایِ بهار ۱۳۹۸ (که به گفته حسن روحانی، رییس‌جمهور، حدود ۵۰۰ میلیارد مترمکعب بارش در کشور را به دنبال داشت) این توهم را ایجاد کرد که «ترسالی» برگشته است.

بنا بر اظهار نظرات عیسی کلانتری، وقتی سفره‌های زیرزمینی خشک می‌شود، طبقات خاک نشست می‌کند و محل ذخیره آب از بین می‌رود. از این‌رو اگر بارندگی ١٠ برابر قبل هم شود، باز آب روی سطح زمین جاری می‌شود و نمی‌تواند به داخل خاک نفوذ کند. مساله نگران کننده این است  که مسولان هنوز بحران را درک نکرده‌اند و برنامه ششمی که ارایه شده است دلیل محکمی برای این ادعاست.

کلانتری هم چنین می‌گوید که ابتدا باید ٣٠‌میلیارد مترمکعب از مصرف آب را با عزمی قاطع کاهش دهیم، بعد هم روی افزایش بهره‌وری سرمایه‌گذاری کنیم. این ٣٠‌میلیارد باید طی امسال و ‌سال آینده در بخش کشاورزی که ٩٥‌درصد آب کشور را در اختیار دارد، اعمال شود.یعنی حق‌ آب از کشاورزان خریده شود.
هم چنین اکنون ظرفیت کل مخازن سدهای کشور ۵۰.۵ میلیارد متر مکعب و درصد پرشدگی سدها در حال حاضر ۵۸ درصد است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲۴ درصد کاهش یافته است.
رئیس سازمان محیط زیست ایران نیز با اشاره به گسترش بحران منابع آب در ایران گفت: «جنگ آب بین استان ها شروع شده است» و این جنگ «از استان به استان در حال رسیدن از روستا به روستا است».

*وزیر نیرو از بحران آب آشامیدنی می گوید
هم چنین در روزهای اخیر وزیر نیرو نیز اخیرا گفته است که «نگران تامین آب آشامیدنی هستیم.».
اردکانیان در ادامه نیز گفته« تابستان ۱۴۰۰ خشک‌ترین سال‌‌ در پنج دهه اخیر خواهد بود.»وی هم چنین در ادامه سخنانش نیز اشاره کرده که :«نگران اوج بار و تامین آب آشامیدنی هستیم که امید است ‌همه دستگاه‌های دولتی و اجرایی ‌در صرفه‌جویی مصرف انرژی اهتمام ورزند.»
آب یکی از بزرگترین چالش های قرن حاضر است که می تواند سرمنشاء بسیاری از تحولات مثبت و منفی جهان قرار گیرد. 5/97 درصد آب کره زمین در دریاها و دریاچه ها است که آب شور را تشکیل می دهد. 5/2 درصد باقیمانده آب شیرینی است که در زمین وجود دارد که از آن 3/0 درصد آب رودخانه ها، 8/30 درصد آب های زیرزمینی و 9/68 درصد یخچال ها و پوشش دائمی برف کوه ها است . بنابراین بین توان تأمین آب و شدت تقاضا در جهان خلایی وجود دارد که بحران آفرین است.
حالا و در شرایطی که آب به یکی از اصلی ترین بحران های بیش از 100 کشور در جهان تبدیل شده است ، در ماه‌های اخیر برخی مسولان دولت ایران با اعلام کاهش بارندگی در سال ۹۹ و تداوم این وضعیت در سال جاری، درباره خشکسالی هشدار داده و می‌گویند وضعیت آب روستاها در مناطق مختلف ایران با بحران بیشتری مواجه است.
بحران آب در ایران به دلیل متفاوت بودن اقلیم و عدم توازن در بارندگی‌ها در تمام استان‌های کشور یکسان نیست؛ به‌گونه‌ای‌که شرایط آبی برخی استان‌ها مساعد و شرایط برخی دیگر وخیم است.
در حال حاضر 3 سد کشور واقع در استان‌های اصفهان، فارس و خراسان رضوی وضع بحرانی دارند؛ به‌ طوری‌که در ‌سال آبی جاری ورودی آب سد زاینده‌رود در استان اصفهان با کاهش ۵۰‌درصدی و سدهای درودزن در فارس و سد دوستی در خراسان رضوی با کاهش ۲۵‌درصدی روبه‌رو است.

همچنین می‌توان گفت كه میزان ورودی آب در سد کرخه حوزه خلیج‌فارس که در گذشته بحرانی‌ترین سد بود، امسال به دلیل افزایش بارندگی‌ها و توزیع نامناسب آن ۵۰۰‌درصد افزایش داشته است.

این موضوع در حالی رخ می‌دهد که معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اصفهان می‌گوید كه کمبود آب در حوضه زاینده‌رود نزدیک به یک‌میلیارد مترمکعب در‌ سال است. به گفته علی بصیرپور در حال حاضر ذخیره آب در مخزن سد زاینده‌رود حدود ٢٠٠‌میلیون مترمکعب است و بیش از یک‌میلیارد مترمکعب حجم سد خالی است؛ حجم سد زاینده‌رود نسبت به زمان مشابه در ‌سال گذشته حدود ٥٠‌درصد کاهش داشته است.

مساله بحران آب در ایران حالا به یکی از بدترین شرایط خود نزدیک شده است. بحرانی که به نظر می رسد هنوز آن چنان که باید و شاید ورد توجه مسولان قرار نگرفته است.بحرانی که شاید در دو دهه آینده می تواند به یکی از اصلی ترین مشکلات پیش روی کشور تبدیل شود. هر چند سیاستمداران ایرانی هنوز درگیر بازی های عرصه قدرت و انتخابات هستند اما مساله خطرناک این است که آب یعنی حیات و زیست ایران. شاید روزی این حسرت جدی باقی بماند که برای رسیدن به قدرت در سرزمینی که بحران آب در آن جدی است، از کنار اصلی ترین مشکل آن سرزمین بدون توجه گذشته اند.
حال اما باید منتظر ماند و دید آیا در روزهای آتی بحران آب و محیط زیست و راهکار برای آن، سهمی از دیالوگ ها و سخنان کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری خواهد یافت ، یا خیر؟