“ما می خواهیم چشمان ناظر اجتماع باشیم”، این همان جمله کلیدی بود که در نخستین سال های هفتاد جمعی از دانشجویان جوان را گرد هم آورد تا با فعالیت اجتماعی خود عدم رضایت خود را از بحران های اجتماعی اعلام کنند. عدم رضایتی که در قالب نقدی سازنده شکل گرفت و کم کم هسته کوچک جوانان به تشکیل جمعیتی به نام “امام علی” اقدام کردند که امروز بعد از دو دهه به یکی از مطرح ترین سازمان های غیر دولتی در کشور تبدیل شده است. سازمانی که نه تنها در مبارزه با فقر و حاشیه نشینی که در مبارزه با کار کودکان،اعدام،اعتیاد،… فعاالیت های خود را در طول دو دهه گذشته استمرار داده و در حال حاضر در بسیاری از استانهای کشور شعبه دارد. به لطف رشد شبکه های اجتماعی، بسیاری از نهادهای غیر دولتی فعال در مبارزه با بحران های اجتماعی قادر هستند از طریق ایجاد صفحه در فیس بوک، انتشار ویدیو در یوتوب، ….به معرفی برنامه و اهداف خود بپردازند که جمعیت امام علی نیز از این قاعده مستثنی نیست.
نخستین جرقه: همنشینی با کودکان سرطانی
اما ماجرای جمعیت امام علی از ازمانی آغاز شد که تعدادی از دانشجویان، ساعتی از وقت خود را در کنار کودکان سرطانی می گذارندند. در نخستین سال های دهه هفتاد شمسی، آنها برای اینکه لحظاتی، بر لبان این کودکان خنده نقش ببندد در بیمارستان حضور می یافتند تا هم از بار غم آنها و خانواده هایشان بکاهند و هم با انجام مسئولیت اجتماعی شان به آرامش درونی برسند. این فعالیت کوچک و خَرد جرقه ای شد تا این دانشجویان جوان بر مبنای توصیه امام علی مبنی بر ضرورت مسئولیت افراد در برابر اجتماع در صدد اقدامی بزرگ تر و سازمان یافته تر بر آیند. در نتیجه پایه های ” جمعیت مستقل دانشجویی امام علی” شکل گرفت. آنچنانکه در سایت این سازمان غیر دولتی اطلاع رسانی شده، جمعیت امام علی (ع) در همان سالهای نخست، دفتر رسمی دانشگاهی خود را به عنوان نخستین سازمان دانشجویی فعال در زمینه کاهش آسیب های اجتماعی در دانشگاه صنعتی شریف تهران ایجاد کرد. این جمعیت در سال 1378 پس از ثبت رسمی در وزارت کشور، به عنوان یک سازمان مردم نهاد مستقل شناخته شد و سپس فعالیت خود را به دیگر دانشگاه های کشور گسترش داد. اعضای جمعیت در سال 1384 نخستین دفتر رسمی مردمی جمعیت را در جنوب شهر تهران و در محله مولوی افتتاح کردند و نام «خانه ایرانی» را بر آن نهادند تا نمادی باشد از قدمی بزرگ برای آبادانی ایران توسط دانشجویان ایرانی. پس از ده سال فعالیت مستمر اجتماعی، در سال 2010 میلادی، این جمعیت موفق به کسب مقام مشورتی در شورای امور اقتصادی اجتماعی سازمان ملل متحد ECOSOC شد.
شش هدف بزرگ
حالا این خانه ایرانی در بسیاری از استان ها کشور شعبه دارد جایی که همه کار می کند، از سرکشی به معتادان تا برگزاری شب یلدا در کنار کودکان کار. از تلاش برای لغو احکام اعدام تا رسیدگی به فقرای محله های حاشیه نشین تهران. همه این فعالیت ها در راستای شش هدف اصلی این سازمان غیر دولتی تدوین شده اند :1 – تحقيق ، پژوهش و ارائه راهكار پيرامون معضلات اجتماعي شامل كودكان بزهكار ، كودكان فراري ، کودکان خياباني و كار ، خانواده‌هاي محروم و بي‌بضاعت ، زنان سرپرست خانواده و مسائل پيش روي كودكان مبتلا به بیماری های صعب العلاج و خانواده‌هاي آنها براي دستيابي به استانداردهاي بالاتر زندگي .
2 – ترويج انديشه‌ها و سیره عملی مولا علی (ع) و اولیای الهی و مصلحان اجتماعی در عشق به همنوعان و اجراي طرح‌هاي نمادين و فراگير در مراسم و مناسبت‌ها ی ملی و مذهبی در سراسر کشور و دیگر کشورها
3 – امدادرساني به نيازمندان از نظر مادي و معنوي و توانمندسازی ایشان
4 – ترويج فرهنگ خير و نوع‌دوستي و دگرخواهي به صورت فراگير در میان انسان ها
5 – امداد رسانی در هنگام حوادث غیر مترقبه از قبیل سیل ، زلزله و … در هر نقطه از جهان
6 – تعریف استانداردهای قابل قبول در ارتباط با نحوه ، میزان و مکان های خدمت رسانی به نیازمندان
فعالیت بر مبنای نُه اصل
این جمعیت در همین راستا نَه اصل برای خود تعریف کره است: ایمان به خدا، آزادی ادیان،برابری، حقوق بشر، صلح بین المللی،مبارزه با گرسنگی،حقوق کودکان،محیط زیست و امداد.
بر اساس این اهداف و اصول، فعالیت های جمعیت امام علی شکل گرفته است. فعالیت هایی که امروز گستره اش بسیار ی از استان ها را در برگرفته، و با توسعه هر شاخه مسائل متفاوت و مهم تری نیز مطرح شده است. یعنی در جریان عمل اجتماعی است که برخی از مسائل دیگر نیز طرح می شوند. به عنوان نمونه وقتی با پدیده فقر در استان های محروم مبارزه می شود مسئله اعتیاد کودکان نیز خود به خود مطرح می شود.با بررسی وضعیت کودکان آسیب دیده ازفقر مسائل مهم و تاثیرگذاری مانند اعتیاد و جنگ، خانواده ها و مناطق محروم، بانوان سرپرست خانوار، دختران بی پناه و فرار کرده از خانه، دختران آسیب دیده از تن فروشی اجباری، معضل کارتن خوابی و انواع فقر از اقتصادی تا اجتماعی و فرهنگی مشاهده می شود.
عمده اعضا دانشجو هستند
عمده اعضای جمعیت امام علی (ع) دانشجو هستند. بیش از 5000 دانشجودر طرح های مختلف این جمعیت فعالیت می کنند تا این سازمان مردم نهاد بزرگترین سازمان دانشجویی فعال در زمینه معضلات اجتماعی در کشور باشد. اکثریت اعضای این جمعیت در تهران از دانشگاه های تهران، شریف، امیر کبیر، خواجه نصیر الدین طوسی، علم و صنعت، شهید بهشتی، علامه طباطبایی، شهید عباسپور، آزاد تهران جنوب، آزاد تهران مرکز، آزاد شرق، آزاد غرب، آزاد مرکزی، آزاد علوم تحقیقات، پیام نور و … هستند. علاوه بر این جمعیت امام علی تلاش کرده از طریق شبکه ارتباطی اعضای خود همکاری بسیاری از خیرین را جلب کند.
این جمعیت که بر کار علمی و پژوهشی در مبارزه با بحران های اجتماعی تاکید می کند از فرصت شبکه های اجتماعی برای معرفی کارهای خود و ترغیب دیگران به مشارکت در روند مبارزه با بحران هایی که سراسر ایران را فرا گرفته استفاده کرده و با تهیه تصاویر، ویدیوها و کلیپ هایی همراه با شعر و موسیقی و آموزه های ملی و دینی تلاش کرده است در طول سال های اخیر پیام خود را به مخاطبانش منتقل کند. پیامی که بر مبنای شش هدف اصلی و نه اصل بنیادین این سازمان تهیه شده است.
شام عیاران، در کنار معتادان و کارتن خواب ها
در این کلیپ اعضای جمعیت در آبان 1393 به محلات فقیر نشین جنوب تهران رفته اند تا شب عاشورا را در کنار معتادان و کارتن خواب ها و در محلاتی پر خطر که معمولا از چشم رسانه ها غایب هستند سپری کنند. اعضای این جمعیت در قالب طرح شام عیاران با هدف اعلام بیزاری از وجود اعتیاد فراگیر در جامعه و امدادرسانی به آسیب دیدگان اعتیاد و خانواده های آنان، خواستار مبارزه جدی برای ریشه کنی اعتیاد شدند.
آنچنانکه در تصاویر قابل مشاهده شده است دانشجویان جوان در قالب جمعیتی متشکل و سازماندهی شده بر عزم خود در مبارزه با اعتیاد تاکید کردند و مبارزه با اعتیاد را مصداق عملی حسینی دانستند. جایی که دانشجویان در حرکتی هماهنگ، آیاتی قرآنی را قرائت کردند و با سر دادن شعار ” رسم عیاری به پا می کنم اعتیادم را رهایش می کنم” جلوه هایی از آموزه های ملی و دینی را نمایش دادند و این آموزه ها را با عمل اجتماعی پیوند دادند. در این ویدیو همانطور که مشاهده می شود افراد شرکت کننده از خدا می خواهند اعتیاد را از این سرزمین ریشه کن کند و این دیار را پر از مهر و محبت کند. دعاهایی که نشات گرفته از نه اصل اعلام شده از سوی این سازمان است.
کوچه گردان عاشق
در این ویدیو به معرفی طرحی به نام “کوچه گردان عاشق” پرداخته شده است. یکی از مسئولان این سازمان دانشجویی در این ویدیو وظیفه سازمان های غیر دولتی را مبارزه با فقر و فساد و فحشا می داند . وی تاکید می کند بهشت برین ما نجات حتی یک کودک در مانده است. یکی دیگر از مسئولان این سازمان در همایشی که به این منظور برگزار شده تاکید می کند:” ملکوت آسمان و زمین کودکان هستند. قرآن شما کودکان هستند. پیامبر در سلام به کودکان پیشدستی می کرد.”
در این ویدیو که مربوط به دوسال پیش است. دانشجویان دست در دست هم در حالی که آیه های قرآنی می خوانند رهسپار محله های فقیر نشین شده اند تا در کوچه های پر از فقر و محرومیت، هدایای خود را نصیب کودکان این سرزمین کنند. در این طرح برای تعداد زیادی از فقرا و نیازمندان مواد غذایی یک ماه شان فراهم شده است. دراین ویدیو علاوه بر اینکه بر برخی از مفاهیم بنیادین این جمعیت از جمله لزوم عمل اجتماعی برای ساختن خانه ایرانی، کمک به دیگری به عنوان مصداق عمل دینی تاکید شده، برخی از روش های جذب کمک از خیرین نیز توضیح داده شده است.
“فاطیما” طرحی برای مقابله با بحران دختران فراری
در این ویدیو نیز طرح “فاطیما” برای مبارزه با فرار دختران و زنان از خانه توضیح داده شده است. علاوه بر اینکه رنج های این افراد برای درگیر شدن مستقیم مخاطب با رنج های دختران فراری از جمله بی کسی ، بیماری، … توضیح داده شده بر استفاده از روش های تخصصی برای مبارزه با این معضل نیز تاکید شده است.
کتاب خوانی صحبت خوبان
در این ویدیو نیز اعضای این جمعیت به معرفی طرح کتاب خوانی صحبت خوبان پرداخته اند که طبق این طرح اعضای این جمعیت میان کودکان حاضر می شوند و برای آنها کتاب خوانی می کنند و به داستان و قصه هایشان گوش می دهند.
“خانه علم دروازه غار تهران”، خانه امن کودکان کار
در این ویدیو که تاریخ آن به بهار 92 بر می گردد نیز گوشه هایی از فعالیت های فرهنگی کودکان خیابان و کار در خانه امن مشاهده می شود. در این کلیپ، کودکان کار، تحت حمایت “خانه علم دروازه غار تهران” از حضورشان در این خانه صحبت می کنند.
بنا بر توضیحاتی که در مورد این ویدیو منتشر شده در ابتدای این کلیپ کودکان در کارگاه نقاشی “خانه علم” در حال نقاشی روی کیف های دوستدار محیط زیست هستند، فعالیتی کارآفرینانه که جمعیت امام علی با همکاری سازمان UNDP برای خروج این کودکان از چرخه کار در محیط های پرخطر ایجاد کرده است.
این کیف ها که به عنوان جایگزین کیسه های نایلونی یکبار مصرف شناخته می شوند، توسط بانوان سرپرست خانوار تحت پوشش جمعیت امام علی دوخته شده و در خانه علم دروازه غار تعدادی از کودکانی که قبلا مجبور بودند به چهارراه های پرخطر شهر بروند، با نقاشی روی این کیف ها در ساعاتی از روز برای خود درآمد کسب می کنند. از سوی دیگر حضور این کودکان در این فعالیت کارآفرینانه اجتماعی و فرهنگی، سبب شده است تا بخش عمده ای از زمان خود را نیز در طول روز در این خانه به آموزش و بهره گیری از دیگر خدمات امدادی خانه علم بگذرانند.
طبق توضیح این سازمان غیر دولتی، این مرکز یکی از خانه های ایرانی امدادی جمعیت امام علی در محله های محروم جنوب شهر تهران است. همه افرادی هم که در این خانه فعالیت می کنند، داوطلب هستند و بخشی از وقت خود را برای حضور در کنار این کودکان اختصاص داده اند. تمامی هزینه های خانه های ایرانی جمعیت امام علی نیز تنها از طریق کمک های مردمی تامین می شود.
جمعیت امام علی علاوه بر این اقدامات تلاش کرده “خانه های ایرانی” را در محلات خطرناک توسعه دهد و در آخرین مورد قرار است خانه ایرانی در پاکدشت افتتاح شود. این جمعیت همچنین با توجه ویژه به نگاه علمی، سمینارهای تخصصی را نیز در مورد آسیب های اجتماعی برگزار می کند که قرار است سمینار “اعتیاد کودکان کار در محله های معضل خیز” در روزهای 26 و 27 بهمن در دانشگاه تهران برگزار شود.
