سامارانی تحلیل گر مسائل خاورمیانه به بازی پیچیده روس ها در این مورد هم اشاره می کند. به اعتقاد وی حضور نظامی روسها و اراده شان برای مبارزه با داعش زمینه همکاری مشترک با آمریکایی ها را فراهم و از سوی دیگر طرح مسکو برای مشارکت رژیم اسد در ائتلاف جدید علیه دولت اسلامی را عملی خواهد کرد.
بعد از گفت و گوها میان رژیم اسد و اپوزیسیون معتدل سوریه، مسکو اخیرا ملاقات های دیپلماتیک خود را با طرفین مناقشه سوریه یعنی آمریکا و عربستان سعودی، افزایش داده است. اواخر ژوئن، پوتین رئیس جمهور روسیه ایده ائتلاف سراسری شامل ترکیه، عراق،عربستان سعودی و همچنین ارتش بشار اسد را برای جنگ با داعش مطرح کرد. به رغم امتناع ریاض از شرکت در این ائتلاف، مسکو برای یافتن راه حل این بحران از طریق رایزنی با میانجی گران اصرار دارد. اخیرا نیز پوتین از آمادگی اسد برای ائتلاف با اپوزیسیون میانه رو خبر داده است. اینکه مسکو دنبال چیست؟ و میدان مانورش در چه حدی است؟ پرسشی است که برخی از تحلیلگران با تردید و ابهام به آن پاسخ می دهند. در این مورد دو تحلیل یکی از نیکلای کوزهانف پژوهشگر مرکز کارنژی مسکو در مورد انگیزه روسیه از افزایش رایزنی ها و آنتونی سامارانی تحلیل گر مسائل خاورمیانه در روزنامه لوریان لوژور لبنان می تواند تا حدودی ابهام ها در مورد انگیزه روس ها از افزایش تحرکات خود در پرونده بحرانی سوریه را برطرف کند. کوزهانف در مورد بحران سوریه می گوید با این رایزنی ها موضع روسیه در قبال سوریه تغییر نیافته است. به اعتقاد او منافع مسکو و دیگر قدرت های خارجی حاضر در این مناقشه قطعا پایان جنگ سوریه است. اما این مسئله برای مسکو متفاوت است. روس ها از طرفی تلاش می کنند مقامات سوری را به میز مذاکرات بکشانند. بعد هم آنها موضوع مبارزه با جهادی های داعش را مطرح می کنند.
روسیه نه سناریوی لیبی را می خواهد و نه سرنوشت قذافی برای اسد را
به اعتقاد کوزهانف، تا کنون نشانه ای مبنی بر اینکه مسکو بخواهد اسد را تنها بگذارد دیده نشده اما مقامات روس می گویند آنها از هر تصمیمی که مردم سوریه در مورد سرنوشت اسد بگیرند حمایت خواهند کرد. این موضع به این معنی است که مقامات کرملین قصد ندارند حمایت از رژیم سوریه را متوقف کنند و اگر طرحی هم در مورد اسد داشته باشند تضمیمن های لازم را در مورد آینده بعد از اسد می خواهند. همچنین آنها تضمین هایی می خواهند که بر اساس آن داعش نابود شود. این دو محور مهم و اساسی برای روس هاست. آنها نه می خواهند سناریوهای عراق و لیبی تکرار شود و نه اینکه بشار اسد به همان سرنوشت قذافی و صدام حسین دچار شود.
کوزهانف در ادامه در مورد شایعاتی درباره روابط نه چندان دوستانه میان پوتین و اسد هم می گوید:” هیچ نشانه ای برای تایید این شایعات ندارم. اما برخی از سیاستمداران در مسکو معتقدند که رهبری روسیه به صورت جدی از اسد ناامید شده است. روس ها می خواهند همه طرف های معتبر در این درگیری را به میز مذاکرات بکشانند اما آنها می دانند که بشار اسد نمی خواهد مذاکره کند.”
شایعاتی که واقعیت شدند!
از طرف دیگر آنتونی سامارانی تحلیل گر مسائل خاورمیانه در روزنامه لوریان لوژور لبنان در گزارشی توضیح داده چرا روس ها حضور نظامی در سوریه را تقویت کرده اند. وی توضیح داده ابتدا حضور نظامی روس ها در حد شایعه بوده، شایعاتی که روز به روز تشدید شده اند و اکنون به واقعیت نزدیک شده اند. دو مسئول آمریکایی به خبرگزاری رویترز خبر داده اند که این حضور جدی است، هفت تانک تی 90 روسی در لاذقیه مستقر شده اند. یک باند فرود هواپیما در این منطقه ساخته شده است. ساخت پادگان، انجام مانورهای کشتی های روس در ساحل سوریه،انتقال و تحویل تجهیزات نظامی، استقرار برج مراقبت، پرواز هواپیماهای شناسایی بر فراز خاک لاذقیه، استقرار تانک ها و هواپیماها و حداقل یک واحد توپخانه از جمله شواهدی هستند که به اعتقاد سامارانی حضور روس ها در سوریه را تقویت کرده اند. به علاوه اینکه سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه تایید کرده که هواپیماهای روس نه تنها کمک های انسان دوستانه بلکه تجهیزات نظامی در چارچوب قراردادهای موجود امضا شده میان سوریه و روسیه را منتقل می کنند. هر چند که روس ها هر گونه مشارکت نیروی زمینی خود را در نبرد سوریه تکذیب کرده اند اما حضور کارشناسان خود را مخفی نکرده اند.
تغییر توازن قوا در سوریه: نقشه جدید روس ها
سامارانی اشاره می کند که بعد از تلاش ها برای یافتن راه حل نبرد سوریه، روس ها با ورود مستقیم به میدان سوریه در صدد تغییر رادیکال توازن قوا در این کشور بر آمده اند. سامارانی با اشاره به نگرانی غربی ها از بازی جدید روس ها معتقد است پوتین با این راهبرد وحشتناک خود یک بار دیگر همه را شگفت زده کرده و بازی خود را به همه تحمیل کرده است. این تحلیل گر مسائل خاورمیانه سپس تلاش کرده میان سفر چند ماه پیش سردار قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس جمهوری اسلامی ایران به مسکو و سیاست جدید روس ها ارتباط برقرار کند. سفری که گفته می شود در ماه اوت انجام شده و برخی از رسانه های عربی و غربی از جمله السفیر به آن اشاره کرده بودند. این سفر از آنجا مهم بود که سلیمانی در لیست تحریم های اتخاذ شده غرب علیه ایران قرار دارد و همین موضوع باعث شد مقامات آمریکایی نگرانی خود را ابراز کنند. هر چند مقامات تهران و مسکو این سفر را تکذیب کرده اند اما سامارانی معتقد است استقرار نیروهای روس با هماهنگی ایرانی ها صورت گرفته است.
لاذقیه: تحرک روس ها در نقطه سرنوشت اسد
این در حالی است که تهران اخیرا طرح صلحی را برای حل بحران سوریه پیشنهاد کرده و حمایت دو متحد اصلی سوریه به نظر می رسد در چارچوب اراده این دو کشور برای تقویت یا حداقل محافظت از موضع رژیم سوریه در این بحران باشد. اما چرا لاذقیه؟ به اعتقاد سامارانی انتخاب لاذقیه به این دلیل است که این منطقه علوی نشین است و به شدت برای رژیم سوریه و متحدانش استراتژیک است. منطقه ای که با حملات جیش الفتح، ائتلاف شورشی های تحت رهبری جبهه النصره شاخه القاعده سوریه و گروه سلفی احرار الشام شکننده و لرزان شده است. ” نزاویسیمائیا گازت” روزنامه روسی نیز گزارش داده است مسکو با ساخت یک پایگاه جدید در “جبله” واقع در جنوب لاذقیه موافقت کرده است. این روزنامه روس در مورد اهمیت جبله می نویسد:” این منطقه می تواند شرایط مناسبی را برای تجمیع مهم نیروهای نظامی و استقرار تجهیزات و تسلیحات نظامی فراهم کند.”
کریدور استراتژیک ایران کجاست؟
سامارانی در ادامه به اظهار نظر “مایکل ویس” سرمقاله نویس “دیلی بست” اشاره می کند که می گوید استقرار سربازان روس و مشارکت آنها در نبردهای “زبادانی” تعجب برانگیز نیست زیرا این منطقه نیر “کریدور استراتژیک” ایرانی هاست. علاوه بر تامین امنیت مناطق علوی نشین، روس ها به نظر می رسد تلاش می کنند بیشتر از گذشته در نبرد علیه دولت اسلامی مشارکت کنند، این در حالی است که جهادی های روس بیشترین تعداد جهادی های اروپا را نمایندگی می کنند. تعداد آنها به 2000 هزار نفر می رسد.
مسکو به دنبال تفاهم با واشنگتن؟
اما سامارانی به بازی پیچیده روس ها در این مورد هم اشاره می کند. به اعتقاد وی حضور نظامی روسها و اراده شان برای مبارزه با داعش زمینه همکاری مشترک با آمریکایی ها را فراهم و از سوی دیگر طرح مسکو برای مشارکت رژیم اسد در ائتلاف جدید علیه دولت اسلامی را عملی خواهد کرد. به ویژه اینکه کرملین شنبه تاکید کرده برای مبارزه با دولت اسلامی هیچ آلترناتیوی برای رژیم اسد وجود ندارد.
آقای پوتین مانند اوکراین برنده است
اما نتیجه گیری سامارانی از این داده ها چیست؟ او پرونده سوریه را با اوکراین مقایسه می کند و تاکید می کند موضع پوتین در این پرونده هم برتر است. زیرا رقبایش موضع مشخصی ندارند و هیچ کدام نیز نیتی برای دخالت در این منطقه ندارند. از این منظر می توان گفت آقای پوتین بازی را پیشاپیش برده است.
