بازی دولت ایران با نان؛ تکذیب دولت و سردرگمی مردم و ارز ترجیحی که نیست / بازی روانی دولت ایران با نان شهروندان
قرار است طرح یارانه نان از این هفته در برخی از استان‌ها آغاز شود. اما هنوز جزئیات پرداخت یارانه نان مشخص نیست. اینکه میزان یارانه نان چقدر است و سهم نان خانوار‌ها چگونه تعیین می‌شود.
در حالی کە لیست کالاهایی کە با افزایش قیمت مواجه بودەاند روز به روز، در ایران بلند بالاتر می‌شود، سخنگوی دولت گفتە کە قیمت نان سنتی افزایش نمی‌یابد. با این حال منتقدان دولت ابراهیم رئیسی را به نبود شفافیت متهم می‌کنند.
در ادامه واکنش‌ها بە افزایش قیمت نان و انتقادها به نحوە توزیع آرد سهمیه، علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت ابراهیم رئیسی، در یک گفت‌وگوی تلویزیونی اعلام کردە کە قیمت آرد فقط برای صنف نانوایی‌های فانتزی و صنعتی افزایش یافته است.
اگر چه قبلا هم برخی مسئولان، از جمله احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد وعده داده بود کە بهای نان سنتی تا پایان امسال افزایش نخواهد یافت، اما با این وجود افزایش قیمت نان به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های این روزهای مردم ایران تبدیل شده است. در روزهای گذشتە قیمت نان‌های فانتزی و صنعتی سه برابر افزایش یافت.
سه روز پس از جنجال‌های شکل گرفته بر سر رشد قیمت عجیب آرد برای نانوایی‌های آزادپز، حالا جزییات تازه‌ای از برنامه‌های جبرانی دولت در حوزه یارانه نان منتشر شده است. توجیه اصلی این اقدام آن بوده که با توجه به حجم گسترده تخلف در حوزه توزیع آرد طی سال‌های گذشته تصمیم دولت بر آن شد تا یارانه نان که تا پیش از این به گندم تعلق می‌گرفت مستقیما به نانوایان پرداخت شود. بر این اساس طی چند روز گذشته نانوایی‌های استان زنجان به صورت پایلوت به کارتخوان‌های هوشمند تجهیز شدند و قرار بر این است تا به ازای تعداد نان‌های فروخته شده یارانه نان به نانوا تعلق گیرد و هیچ تغییری در حجم و قیمت نان خریداری شده نیز صورت نگیرد.
آن‌طور که مشخص شده، دولت به ازای هر فرد ۲۵۰ گرم در روز نان در نظر گرفته است. گفته می‌شود که مازاد بر این نیاز باید به صورت آزاد پرداخت شود. در واقع فرد خریدار نان، تا ۲۵۰ گرم در روز را با قیمت یارانه‌ای دریافت می‌کند و بقیه را باید به قیمت آزاد حساب کند. مسوولان بانک مرکزی اعلام کرده‌اند خرید توسط کارت‌های بانکی انجام خواهد شد و بعد از مشخص شدن نواقص کار در استان زنجان این طرح در سایر استان‌ها اجرایی خواهد شد. در این راستا مهران محرمیان، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی روز گذشته اعلام کرده نیازی به کارت جدید و افتتاح حساب مجدد برای خرید یارانه‌ای نیست.
افزایش قیمت خرید تضمینی گندم از کشاورزان، حذف ارز دولتی (دلار ۴۲۰۰ تومانی) و بحران کمبود مواد غذایی ناشی از تجاوز نظامی روسیه به اوکراین از مهم‌ترین علت‌های گرانی نان عنوان می‌شوند.
حسین راغفر، اقتصاددان در گفت‌وگو با خبر آنلاین از سیاست‌های دولت برای حذف ارز ترجیحی و حذف یارانه نان انتقاد کردە و مسئلە قیمت ارز را از دلایل اصلی نابسامانی بازار ایران عنوان کردە است.
به گفتە راغفر افزایش قیمت ارز از سال ۱۳۷۲ تاکنون همواره برای تامین کسری بودجه‌ها و تامین بی‌انضباطی‌های مالی دولت‌ها” صورت گرفته است و همه این‌ها در جهت تامین منافع «الیگارشی» بوده است.
توزیع آرد سهمیه و تنظیم قیمت نان یکی از چالش‌های همیشگی دولت‌های مختلف در ایران بودە است. این عکس مربوط به سال ١٣٧٤ است، بعد از افزایش قیمت نان، نانوایی‌ها با صف‌های طولانی مشتریان روبرو شدند.
افزایش قیمت آرد برای جلوگیری از قاچاق
جواد ساداتی‌نژاد، وزیر جهاد کشاورزی هم با تاکید بر افزایش نیافتن قیمت آرد سهمیه برای نانوایی‌های سنتی گفتە کە علت افزایش قیمت آرد برای صنف نانوایی‌های فانتزی و صنعتی “جلوگیری از قاچاق آرد و گندم” به کشورهای همسایه است. محمد مخبر معاون اول رئیس جمهوری ایران هم بر این نکته تاکید کردە است.
حسین راغفر در واکنش به سخنان این مسئولان گفتە است: «می‌گویند سالانه ما ۲ میلیون تن قاچاق آرد از کشور داریم، معنای دیگر آن این است که کشور را قاچاقچی‌ها اداره می‌کنند.»
به نظر او، هر زمان که قرار است افزایش قیمتی اتفاق بیفتد، دولت‌ها شروع به آمارسازی می‌کنند و یکی از این آمارها، قاچاق است.
ورود آرد یارانه‌ایی به بازار سیاه
محمد جواد کرمی، رئیس اتحادیه نان‌های فانتزی به نحوە اجرای آزادسازی آرد واکنش نشان دادە است و گفتە کە این شیوه آزادسازی باعث خواهد شد کە نانوایی‌های سنتی، سهمیه آرد خود را در بازار سیاه به نانوایان فانتزی بفروشند.او در این بارە گفتە است: «نانوایان فانتزی یک کیسه آرد را ۶۴٠ هزار تومان خریداری می‌کنند، این در حالی‌است که نانوایان سنتی همان کیسه آرد را ٣٨ هزار تومان می‌خرند. اینجا این پرسش مطرح است که آیا این امکان وجود دارد یک کیسه آرد ٣٨ هزار تومانی، ۴٠٠ هزار تومان به نانوایی فانتزی فروخته شود؟ بدون تردید پاسخ مثبت است.»
سید محمدرضا مرتضوی، رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی آردسازان ایران در واکنش به اخبار ضد و نقیضی که در مورد پرداخت یارانه آرد طی روزهای گذشته در رسانه‌ها منتشر شد به «اعتماد» گفت: متاسفانه برخی افراد در این مدت با حدس و گمان در مورد نحوه پرداخت یارانه آرد با رسانه‌ها و مطبوعات مصاحبه کرده‌اند و یک روز گفته شد این یارانه به حساب سرپرستان خانوار واریز می‌شود و روز بعد گفتند به حساب نانوا‌ها واریز می‌شود. اما هنوز نهاد اصلی این طرح که سازمان برنامه و بودجه است واکنشی در این خصوص نداشته، این در حالی است که آقای مسعود میرکاظمی باید در این خصوص شفاف‌سازی کند و در مورد اصلاح سیستم آرد و نان و تغییر قیمت گندم در ایران و دنیا صحبت کند.
رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی آردسازان ایران با اشاره به اجرای طرح آزمایشی پرداخت یارانه آرد در استان زنجان نیز گفت: فرآیند ارایه یارانه آرد، به نانوایان تغییر پیدا خواهد کرد و بر مبنای فروش نان، یارانه آرد به نام حساب نانوایان واریز خواهد شد. تعدادی دستگاه پوز به نانوایی‌های زنجان داده شده و زمانی که خریدار کارت بانکی خود را برای خرید نان می‌کشد قیمت نان همانند گذشته محاسبه می‌شود، اما مابقی آن از سوی دولت به حساب نانوا واریز می‌شود.
بر اساس طرح هدفمندسازی یارانه نان، قرار است سهمیه آدر کلیه نانوایی‌ها حذف شود و آنها آرد را با قیمت آزاد تهیه کنند و سپس دولت مابه‌التفاوت یارانه آرد را به نانوا بدهد. اما حالا وزیر اقتصاد گفته در مناطق عشایری و بعضی روستاها مانند گذشته سهمیه آرد به نانوایی‌ها داده می‌شود.
در روزهای گذشته کاربران ایرانی در فضای مجازی به افزایش قیمت نان‌های فانتزی و صنعتی واکنش‌های زیادی داشتەاند. همچنین شماری از کارشناسان اقتصادی نسبت بە عواقب افزایش قیمت نان و بروز احتمالی شورش به دولت هشدار دادەاند.
