تاراج جان مردم بر سر دوراهی واکسن
در پس پرده تولید و واردات واکسن کرونا چه خبر است ؟
هزینه تولید واکسن داخلی کرونا به اندازه کل فروش نفت ایران در سال 1399 است / چطور نمی توان واکسن کرونا را وارد کرد اما شرکت دارویی برکت توانسته تمام مواد اولیه را از کشورهای مختلف وارد کند؟
کرونا هم چنان در ایران تاخت و تاز می کند و در حالی که بسیاری از کشورهای جهان در وضعیت اعلام پایان آن هستند، حالا ایران درگیر موج پنجم و خیزش تازه کرونا در کشور است.
این شرایط در حالی است که تا تاریخ 10 تیرماه سال جاری ، ۴ میلیون و ۴۴۲ هزار و ۴۱۹ نفر دُز اول واکسن کرونا و یک میلیون و ۷۰۷ هزار و ۶۳۴ نفر نیز دُز دوم را تزریق کرده اند و مجموع واکسن های تزریق شده در کشور به ۶ میلیون و ۱۵۰ هزار و ۵۳ دُز رسید. هم چنین در حال حاضر ۶۳ شهر کشور در وضعیت قرمز، ۱۸۴ شهر در وضعیت نارنجی، ۲۰۱ شهر در وضعیت زرد قرار دارند.
این آمار نگران کننده نشان می دهد که تاکنون کمتر از 5 درصد کشور واکسن کرونا تزریق کرده اند و وضعیت از آن چه بازتاب داده می شود حتی بسیار اسفبارتر است.
* رکورد بدترین رفتار با شهروندان برای تزریق واکسن در اختیار وزارت بهداشت ایران
اما روند تزریق واکسن در هفته های اخیر آن قدر ناگوار و تلخ بوده که به نظر می رسد مسولان وزارت بهداشت هیچ توجه ای به روند رخ داده و توهین به شهروندان ندارند.روند تزریق واکسن کرونا کند است و افراد باید ساعت‌ها در صف انتظار بمانند. این انتظار گاهی به ۱۲ ساعت هم می‌رسد و برخی باید شب را در صف بخوابند.
روند واردات واکسن به قدری غیرکارآمد است که سالمندان مجبورند شب در صف بخوابند و حتی شغل های کاذبی نیز در همین رابطه به وجود آمده است.
* صف های طولانی واکسن کرونا و کسب و کارهای کاذب
صف‌های طولانی تزریق واکسن کرونا کسب‌وکار جدیدی ایجاد کرده است. افرادی هستند که جای سالمندان و خانواده آنها در صف می‌ایستند و برای ایستادن در صف واکسن پول می‌گیرند؛ حدودا ساعتی ۱۰۰ هزار تومان. یکی از افرادی که جای مردم در صف می‌ماند در همین باره می‌گوید که برای یکی از مشتری‌ها دو سه روز پیش در شمال شرق تهران نوبت گرفتم. یکبار ساعت یک شب رفتم و اسم نوشتم. یکبار هم صبح ساعت ۶ رفتم آنجا و کمی منتظر ماندم و مدارک را دادم و کارها را آماده کردم. اما وقتی مشتری برای زدن واکسن آمد، گفتند ما در این مرکز این واکسن را نمی‌زنیم و مجبور شدم بروم به مرکزی در شمال تهران و دوباره نوبت بگیرم.
شنیده ها حکایت از آن دارد که ارقام برای ماندن در صف در ازای 8 ساعت حدود یک میلیون تومان و حتی بیشتر است.
*واردات برای نهادهای خاص
حالا و با این شرایط که روند واردات واکسن به قدری کند است که سالمندان مجبورند شب در صف بخوابند و کار به فروش نوبت نیز رسیده است، خبر رسیده است که یکی از شرکت‌های تابعه وزارت بهداشت توانسته برای اعضای سازمان نظام مهندسی ساختمان دو میلیون دز واکسن اسپوتنیک بخرد و به زودی آن را وارد می کند.
روز سه شنبه 8 تیرماه یکی از اعضای سازمان نظام مهندسی ساختمان قم پیامکی را برای تجارت‌نیوز ارسال کرد که در آن گفته شده بود اعضای سازمان نظام مهندسی و خانواده آن ها می‌توانند با پرداخت ۳۵۰ هزار تومان برای هر دز، واکسن بزنند.
ساعتی بعد اما چندین تصویر دیگر از پیامک های مشابه سازمان نظام مهندسی سر از شبکه های اجتماعی در آورد که در آن ها نیز قید شده بود که اعضای سازمان نظام مهندسی و خانواده آنان می توانند با پرداخت 350 هزار تومان برای هر دز، واکسن کرونا را دریافت کنند.
*واکسن های سازمان نظام مهندسی از کجا می آید؟
کمی بعد از انتشار این پیامک ها بود که نامهای از «احمد خرم»، رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور منتشر شده که نشان می‌دهد تزریق واکسن فقط محدود به استان قم نبوده و اعضای سازمان نظام مهندسی کل استانها می‌توانند واکسن بگیرند.در این نامه، احمد خرم آمده است که: «یک شرکت دارای مجوز قرار است دو میلیون واکسن کرونا اسپوتنیک روسیه وارد کند. او خواسته کلیه سازمان‌های نظام مهندسی ساختمان استانها تا پایان وقت اداری روز ۱۴ تیرماه تعداد دز مورد نیاز خود را اعلام کنند.» او تاکید کرده کلیه مراحل واردات و تزریق واکسن با نظارت وزارت بهداشت انجام می‌شود.
اما دو میلیون دز واکسن وارداتی این سازمان قرار است از کجا تامین شود؛ سهمیه عمومی مردم یا جای دیگر؟ کمیل صرامی، مدیر روابط عمومی سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور به تجارت‌نیوز گفته است که:«این دو میلیون دز واکسن قرار است از طریق یکی از شرکت‌های سابقه‌دار تابعه وزارت بهداشت وارد شود.» شرکتی که صرامی نام او را نمی‌گوید.اما او تاکید می‌کند که واردات دو میلیون دز واکسن قطعی است و برآورد اولیه این است که قیمت هر دز واکسن برای اعضا حدود ۳۵۰ هزار تومان باشد.
*چطور سازمان نظام مهندسی واکسن وارد می کند و دولت نمی تواند ؟
دراین میان اما سوال مهمی هم چنان وجود دارد و آن این است که چگونه هلال احمر و وزارت بهداشت و درمان بارها گفته اند که به دلیل تحریم‌ها امکان واردات واکسن را ندارند و تاخیر در واردات به همین دلیل است. اما حالا این مسول سازمان نظام مهندسی می‌گوید یک شرکت وابسته به وزارت بهداشت قرار است واکسن کرونا وارد کند و هر دز آن هم حدودا ۳۵۰ هزار تومان است.
واکسیناسیون عمومی و همگانی هر چقدر سرعت بگیرد به نفع جامعه است و می تواند مشکلات کمتری را به وجود آورد اما سوال این است که چطور در حالی که وزارت بهداشت و هلال احمر و دولت ادعا می کنند از تامین و واردات واکسن ناتوان هستند به این شکل شرکت های وابسته می توانند مدعی واردات واکسن شوند؟حتی گفته شد ایران قرار بود ۱۶ میلیون دز واکسن از کواکس بخرد اما تحریم و مشکلات مربوط به نقل و انتقال پول مانع این کار شده است. اما حالا گفته می‌شود یکی از شرکت‌های تابعه وزارت بهداشت به تنهایی و برای سازمان نظام مهندسی قرار است دو میلیون دز واکسن وارد کند.
*تناقض گویی ها درباره واکسن و واردات آن
سوالی که اکنون وجود دارد این است که مشکل واردات واکسن به ایران چیست؟ ناصر ریاحی، رییس اتحادیه واردکنندگان دارو پیش از این گفته بود کل پول لازم برای واکسیناسیون کل کشور حدود ۲ میلیارد دلار است و ایران این پول را ندارد.
دولت می‌گوید منابع مالی وجود دارد اما به دلیل تحریم‌ها نمی‌توان دارو وارد کرد و منتظرند که واکسن تولید داخل به ثمر بنشیند و مردم را واکسینه کنند.
اما جالب این است که شرکت برکت در نامهای که درباره ساخت واکسن کرونا در سایت کدال منتشر کرده نوشته تجهیزات و مواد اولیه مورد نیاز برای ساخت واکسن کرونای داخل را وارد کرده است. یعنی برای واردات مواد اولیه و تجهیزات هم منابع مالی هست و تحریم نیز نیست. اما برای خرید واکسن ماجرا بر عکس است.
*هزینه واکسن تولید داخل معادل فروش نفت ایران در سال 1399
این ضدونقیض گویی ها نیز در حالی جامعه را سردرگم کرده است که 6 ماه از آغاز واکسیناسیون در جهان می‌گذرد و طبق آمار تنها ۴٫۸ درصد جمعیت ایران دز اول واکسن را زده‌اند. در این میان مقامات مسول نیز می‌گویند به چند دلیل واکسن وارد نمی‌کنند و یکی از اصلی ترین دلایل آن نیز این است که ساخت واکسن داخلی ارزان‌تر از واکسن وارداتی است و دوم این که کانال نقل و انتقال مالی بسته و ایران تحریم است.
اما بررسی برخی آمارها تردید جدی در این ادعاها ایجاد می‌کند. برای مثال یکی از اصلی ترین سوالات مطرح شده مساله هزینه های ساخت واکسن حتی در تولید انبوه آن است.
اکنون 6 واکسن در ایران در حال ساخت است و یکی از این واکسن ها نیز طبق وعده های تکراری مسولان قرار است به زودی وارد فاز تولید انبوه شود. بر اساس وعده ها ، این شرکت قرار است تا پایان شهریور ۵۰ میلیون دز واکسن تولید کند. با توجه به صحبت رئیس سازمان غذا و دارو، قیمت تولید این واکسن در داخل ٢٠٠ هزار تومان است. این یعنی هزینه تولید ۵۰ میلیون دز واکسن داخلی ۱۰ هزار میلیارد تومان خواهد شد. این رقم درست معادل درآمد فروش نفت ایران در سال ۹۹است.
با این ارقام به نظر می رسد ساخت واکسن داخلی برای برخی از شرکت‌های خاص داروسازی مانند آن است که آن ها چاه نفت پیدا کرده باشند.
*هزینه واردات واکسن چقدر است ؟
هزینه واکسن‌های خارجی متفاوت است. ناصر ریاحی، رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو به تجارت‌نیوز گفته بود قیمت واکسن اسپوتنیک یا آسترازکا حدو ۵ دلار است.
با این عدد، هزینه واردات ۵۰ میلیون دز واکسن کرونا، ۲۵۰ میلیون دلار می‌شود. معاون وزیر بهداشت گفته مبنای محاسبه ارز واکسن، ارز نیمایی است. پس معادل ریالی واردات واکسن خارجی به ایران حدود ۵ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان می‌شود. تقریبا نصف هزینه ساخت واکسن داخلی.
در شرایطی که دولت در تنگنای مالی قرار دارد مشخص نیست چرا باید در این ماجرا دو برابر هزینه کند تا بتواند واکسن بسازد. اما هزینه ساخت واکسن فقط یک سوی این ماجراست. مساله این است که ایران برای ساخت واکسن داخلی زمان زیادی را از دست داده است. تعداد جانباختگان کرونا در ایران به ۸۴ هزار نفر رسیده. ایران چهار پیک را پشت سر گذاشته و پیک پنجم هم در راه است.
مقامات می‌گویند تحریم مانع واردات واکسن شده و کانال نقل و انتقال مالی بسته است و برای همین ایران مجبور است واکسن بسازد. اما مساله این است که گروه دارویی برکت نامهای را در سایت کدال بارگذاری کرده که در آن تاکید شده «مواد اولیه لازم برای ساخت واکسن و تجهیزات لازم را از هند، چین و برخی از کشورهای اروپایی وارد کرده است.»
اما چرا واردات مواد اولیه و تجهیزات ساخت واکسن تحریم نیست؟ آیا فقط برای واردات واکسن کانال مالی نقل و انتقال پول بسته است؟ سال گذشته نیز ایران قرار بود ۱۶ میلیون ۸۰۰ هزار دز واکسن از کوواکس بخرد .اما حسن روحانی گفت به دلیل تحریم‌ها انتقال پول به تاخیر افتاده و کوواکس ایران را در انتهای صف تحویل واکسن قرار داده است. اگرچه همان زمان کوواکس اعلام کرد که مجوز واردات واکسن از طرف اوفک به ایران داده شده و ایران خودش در واردات واکسن تعلل کرده است.
حالا به نظر می رسد سوال مهم و اصلی این است که آیا مجموع موارد مطرح شده باعث شده است که این درآمد ۱۰ هزار میلیارد تومانی شرکت‌های ساخت واکسن مانع واردات واکسن شود؟
حالا و در شرایط فعلی و در حالی که استان های جنوبی کشور از جمله سیستان و بلوچستان هر روز بیشتر از قبل درگیر همه گیری کرونا می شوند و ده ها ایرانی در طول شبانه روز قربانی حمله همه جانبه ویروس شده اند، به نظر می رسد هر روز و هر ساعتی که از دست می رود تنها یک مفهوم دارد، بی ارزش شدن و بی اهمیت بودن جان شهروندان ایرانی برای مسولان کشور. زمان هر تعللی اکنون گذشته است و به نظر می رسد صبر ایرانیان نیز با توجه به روند بسیار رو به رشد و خوب واکسیانسیون در کشورهای همسایه نیز رو به پایان است. زمان تصمیم و عمل فوری رسیده است و باید مقامات مسول هر چه سریع تر برای شرایط فعلی گسترش ویروس چاره ای بیاندیشند.
