درست روز بعد از انتخابات پارلمانی اسرائیل بود که بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل کابینه امنیتی و فرماندهان نظامی و اطلاعاتی را به جلسه‌ای محرمانه فراخواند تا در مورد آخرین وضعیت سوریه رایزنی کند. جلسه‌ای که حتی بسیاری از نزدیکان نخست‌وزیر از ماهیت آن اطلاعی نداشتند. این فراخوان یک روز بعد از این انتخابات حساس که اقتدار سابق نخست‌وزیر نتانیاهو را لرزان و موضع چپ میانه را تقویت کرد، سئوالات فراوانی را در سطح محافل سیاسی و رسانه‌ای مطرح کرد. حمله روز چهارشنبه هواپیماهای اسرائیل به یک مرکز تحقیقاتی و نظامی در سوریه نشان داد که تل‌آویو قصد دارد در بحران سوریه ازحالت انفعال خارج شود و چه بسا این حمله به آن جلسه محرمانه مرتبط باشد. این حمله بلافاصله از سوی دولت سوریه تایید شد و روسیه و ایران نیز آن را محکوم کردند. مقامات روسی از این اقدام اسرائیل ابراز نگرانی کردند و ایران نیز تلاش کرد میان این حمله و ریشه های قیام مردم سوریه علیه بشار اسد پیوندهایی برقرار کند.
جمهوری اسلامی از همان آغاز تلاش کرد اعتراض‌های مردم سوریه که در ابتدا جنبه مسالت‌آمیز داشتند را به اسرائیل و غرب ارتباط دهد و هدف ناآرامی در سوریه را تلاش برای انهدام محور مقاومت و محروم کردن ایران از متحد استراتژیکش ارزیابی کند. بر مبنای همین ارزیابی است که مقامات ایران همچنان معتقد هستند حمله به سوریه حمله به ایران است.
اما در مورد این ادعا تا کنون از سوی برخی از تحلیلگران نظرات مختلفی ابراز شده است. عده ای معتقد هستند که اصولا اسرائیل از ابتدا علاقه ای به عمیق شدن بحران سوریه و کنار رفتن اسد نداشته است. زیرا مقامات اسرائیل نسبت به قدرت گرفتن مسلمانان سنی وابسته به اخوان المسلمین و نفوذ سلفی ها در این کشور بیمناک هستند.انها ار فقدان الترناتیو مناسب در سوریه هراس دارند و بیم آن دارند پروزه اخوان المسلمین سازی خاورمیانه یکی از حلقه های خود را این بار در دمشق بیاید. در نتیجه از همان ابتدا مقامات اسرائیل به رغم برخی از اظهارات ضد سوری خود چندان با بحران سوریه فعالانه برخورد نکردند و حتی گفته می‌شود اسرائیلی‌ها در این مورد هشدارهایی به کشورهای غربی داده اند. زیرا این تحلیل وجود دارد حکومت های بسته با ساختار دیکتاتوری مانند حکومت اسد دلخواه اسرائیلی ها در منطقه خاورمیانه است. زیرا این کشورها نه به توان توسعه دست می یابند تا در مقام رقیب اسرائیل مطرح شوند و نه به خاطر ملاحظات سیاسی و ژئوپلتیک حاضر به تقبل ریسک درگیری با اسرائیل و غرب هستند. حتی برخی معتقد هستند این وضعیت فرسایشی که سوریه را درگیر خود کرده و توان این کشور را تا سالیان طولانی مستهلک خواهد کرد دلخواه تل اویو است.
اروپایی ها بی خبر و آمریکایی ها مطلع
حمله بی سرو صدای اسرائیل به سوریه در سکوت خبری کامل انجام شد تا جایی که مسئولان اتحادیه اروپا و وزیر خارجه بریتانیا و آلمان از وجود این حمله ابراز بی اطلاعی کردند و موضع خود را به دریافت اطلاعات بیشتر از این رویداد موکول کردند.
این موضع گیری ها در حالی صورت گرفته است که مقامات اسرائیل و امریکا محتاطانه با این موضوع برخورد کرده اند و از اظهار نظر شفاف در این مورد خودداری کرده اند. روزنامه نیویورک تایمز روز پنج شنبه خبر داد مقامات اسرائیلی همتایان غربی خود را پیش از آغاز حمله مطلع کرده اند. وزیر دارایی اسرائیل که از اعضای کمیته امنیتی این رژیم محسوب می شود در مصاحبه با رادیو دولتی اسرائیل با ابراز بی اطلاعی از این حمله گفت من این موضوع را از رسانه های اسرائیلی شنیده ام. یکی از نمایندگان نزدیک به نتانیاهو که مشاورت وی را نیز بر عهده دارد در مورد این حمله گفت به صورت کلی اسرائیل این حمله را نه تایید و نه رد می کند. روزنامه جروزالم پست هدف این حمله را مرکز تحقیقاتی دولت سوریه اعلام کرده و خبر داده اسرائیل از سال ها پیش این مرکز را تحت نظر داشته است. مقامات اسرائیلی معتقد هستند دمشق از این مرکز برای انتقال تسلیحات به سازمان های تروریستی استفاده می کرده است.
مطبوعات لبنانی و فصل تازه در بحران سوریه
این در حالی است که روزنامه های لبنانی در مورد این حمله تفسیرهای مختلفی را ارائه کرده اند. به اعتقاد لبنانی ها این حمله می تواند برگ نوینی از بحران سوریه را ورق بزند. روزنامه الاخبار نزدیک به حزب الله لبنان در این مورد نوشته است در آستانه دومین سالگرد بحران سوریه اسرائیل تصمیم گرفته رژیم اسد را نابود کند.
الاخبار هدف این حمله را یک مرکز تحقیقاتی دانسته و به نقل از خبرگزاری فرانسه گزارش داده بنا به گفته ساکنان نزدیک به این مرکز پژوهشی این موشک ها به 15 کیلومتری شمال غربی دمشق اصابت کرده اند. تعداد موشک های اصابت شده به این مرکز تحقیقاتی شش فروند بوده و دو نفر کشته و پنج نفر نیز زخمی شده اند. به گزارش الاخبار اسرائیل از طریق این حمله خواسته است پیام خود را در وهله نخست به رژیم اسد و بازیگران محور مقاومت و حامیان خارجی شان و در وهله دوم به کشورهای غربی بدهد که همچنان در مورد استفاده از زور علیه دمشق تردید دارند.الاخبار اضافه کرده اسرائیل با این حمله به رژیم اسد هشدار داده از خط قرمز های تعیین شده از جمله ارسال تسلیحات شیمیایی برای حزب الله عبور نکند. السفیر نیز با طرح این پرسش که این حمله چه تبعاتی بر بحران سوریه و وضعیت منطقه بر جای خواهد گذاشت آن را دخالت آشکار در امور داخلی سوریه عنوان کرده که می تواند برگ جدیدی از بحران سوریه را ورق بزند. این تفسیر از سوی روزنامه های وابسته به حزب الله در حالی ارائه شده که این گروه شیعی با صدور بیانیه ای ضمن محکوم کردن حمله هوایی اسرائیل به سوریه تاکید کرده تل آویو در حال آماده شدن برای جنگی بزرگ است.
روزنامه النهار نزدیک به اتحاد 14 مارس نیز این پرسش را مطرح کرده ایا رژیم اسد واقعا از خط قرمزهای تعیین شده عبور کرده است؟ این روزنامه انتقال سلاح شیمیایی به لبنان را رد کرده است.
نگرانی اسرائیل یا شگرد نتانیاهو؟
اسرائیل از سویی نگران است تسلیحات شیمیایی اسد به دست حزب الله لبنان برسد و این موضوع را خطری واقعی برای خود می داند . به همین دلیل از آغاز این بحران از احتمال دستیابی گروه های نزدیک به رژیم اسد به این تسلیحات ابراز نگرانی کرده بود. نفوذ جهادی ها در بحران سوریه و میدان داری برخی از گروه های سلفی در صف اپوزیسیون این کشور بیشتر از گذشته به نگرانی های تل آویو دامن زده است. به خصوص اینکه جبهه النصره یکی از مهم ترین گروه های اسلامگرای قدرتمند در صف اپوزیسیون هم اکنون در حال نبرد با نظامان سوریه برای تصرف یکی از مراکز تسلیحات شیمیایی در شهر حلب است شهری که در آن جنگ سختی میان ارتش اسد و مخالفانش جریان دارد.
نگرانی از حضور گروه های تندرو در جنگ سوریه بی مورد نیست. به موازات سرکوب تظاهرات های مسالمت آمیز از سوی رژیم اسد و کشتار مردم بی دفاع گروه های مسلح مخالف نیز میدان بازی به دست آوردند و در صحنه جنگ سوریه فضای حیاتی برای خود یافتند. به گونه ای که کشتارو آدم ربایی و حمله به غیر نظامیان تنها جنایت اسد و ارتش محسوب نمی شود بلکه برخی از گروه های مخالف او نیز به خاطر این اقدام از سوی گروه های حقوق بشری و کشورهای غربی محکوم شده اند. حتی تشکیل ائتلاف ملی سوریه و به رسمیت شناخته شدن این ائتلاف از سوی کشورهای غربی و عربی نتوانسته است از بار این نگرانی کم کند. با این وجود برخی معتقدند نگرانی اسرائیل از انتقال تسلیحات شیمیایی از سوریه به لبنان یا دسترسی این گروه های تندرو به این تسلیحات بی مورد است و آن را در راستای برنامه های تبلیغاتی نتانیاهو برای ایجاد فضای ترس وگفتمان امنیتی ارزیابی می کنند. به خصوص اینکه او در آستانه تشکیل دولت جدید نیاز دارد فضای ترس را یک بار دیگر به جامعه اسرائیل تزریق کند تا فضا برای تشکیل یک دولت با رویکرد امنیتی بیشتر فراهم شود. به گونه ای که روزنامه معاریو اسرائیل خبر داده برخی از مقامات دیپلماتیک با انتقاد از اعلام علنی نگرانی از انتقال تسلیحات شیمیایی به خاک لبنان این اظهارات را از سوی نتانیاهو منفی ارزیابی کرده اند.
نگرانی اخضر ابراهیمی و پیشنهاد مخالفین برای مذاکره
اخضر ابراهیمی نماینده سازمان ملل در بحران سوریه با پیچیده تر شدن اوضاع در سوریه از فروپاشی این کشور ابراز نگرانی کرد و گفت سوریه به سرعت در حال متلاشی شدن است. او مسئول این وضعیت را شورای امنیت اعلام کرد که راهبرد مشخص و هماهنگی را از اغاز در برابر این بحران اتخاذ نکرده است. این در حالی است که مخالفان اسد نیز که پیش از این شرط هر مذاکره ای را برکناری وی از قدرت می دانستند اعلام کرده اند حاضرند با شرط هایی در مصر ترکیه یا تونس با نمایندگان دولت مذاکره کنند. احمد خطیب آزادی 160 هزار مخالف سوری را از زندان های اسد و اجازه بازگشت به سوری های ترک وطن کرده را به عنوان دو شرط خود برای انجام مذاکره با دولت اعلام کرده است. هر چند این اظهارات رئیس شورای ائتلاف ملی سوریه با مخالفت هایی در گروه های اپوزیسیون مواجه شد اما نشان از پیچیده تر شدن اوضاع سوریه و فقدان چشم انداز روشن اینده دارد.
شاید کمتر تحلیل گر مسائل سیاسی این حد از پیچیدگی بحران سوریه را پیش بینی می کرد. این بحران در صورت ورود اسرائیل به میدان بازی می تواند پیچیده تر از گذشته نیز شود. امروز یکی از مقامات سوریه اعلام کرد دمشق به حمله اسرائیل پاسخ مناسب را خواهد داد. باید دید آیا دولت اسد حاضر است به ریسک درگیری با اسرائیل تن دهد؟ در صورت این درگیری تحولات سوریه به چه سمت و سویی خواهد رفت؟موضع کشورهای منطقه در قبال آن چه خواهد بود؟ آیا احتمال بروز یک جنگ در مقیاسی گسترده تر وجود خواهد داشت؟ پاسخ به این سئوالات دشوار است زیرا بحران سوریه پیچیدگی خاصی دارد و همین پیچیدگی پرونده سوریه را از بهار عربی در سایر کشورهای منطقه متمایز می کند.
سایت ملی – مذهبی محلی برای بیان دیدگاه های گوناگون است.
