خرید خانه در ترکیه؛ سودای اقامت یا نجات سرمایه!
آیا ترکیه به مسیر گرجستان خواهد رفت و رفتار تفلیس با سرمایه گذاران ایرانی را تکرار می کند؟
ملی مذهبی
ترکیه به خارجیانی که تا ۲۵۰ هزار دلار مسکن خریداری می‌کنند تابعیت اعطا می‌کند. خرید خانه در ترکیه سالانه حدود ۲۶ درصد افزایش یافته و رکورد ۶۳۰۰ واحد را اکنون شکسته است. ایرانیان در رتبه اول خریداران مسکن در ترکیه هستند.
تعداد ایرانیانی که برای اخذ شهروندی در ترکیه ملک خریداری کرده‌اند در قیاس با سال گذشته به دو و نیم برابر رسیده است. ترکیه بعد از سقوط لیر در سال گذشته شرط اخذ شهروندی با خرید ملک را از یک میلیون به ۲۵۰ هزار دلار کاهش داد.
طبق آمار دولتی ترکیه دو هزار و هفتصد نفر از بازرگانان و سرمایه‌گذاران کشورهای مختلف، از جمله ایران از ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۸ تاکنون برای اخذ شهروندی ترکیه اقدام کرده که ۹۸۱ تن از آنان شهروندی ترکیه را اخذ کردند.
بیش از یک چهارم این افراد ایرانی بوده‌اند. ۱۴۳ عراقی، ۹۷ یمنی، ۹۴ افغان، ۵۹ سوری، ۵۸ فلسطینی، ۵۷ اردنی، ۴۵ مصری، ۲۱ چینی، ۱۶ آذربایجانی، ۶ آمریکایی هم موفق به دریافت شهروندی ترکیه شدند.طبق این آمار ایرانیان در صدر خریداران املاک در ترکیه قرار گرفته‌اند.
هم چنین بر اساس داده‌های منتشر شده از سوی سازمان آمار ترکیه (TÜİK) از ژانویه تا سپتامبر ۲۰۲۱، در ۹ ماهه نخست سال برای اولین بار افزایش فروش مسکن در ترکیه نسبت به مدت مشابه سال قبل ۴۳ درصد بوده است.
بر اساس آخرین داده‌های مرکز آمار ترکیه تنها در ماه آگوست سال ۲۰۲۱، ۹۱۱ واحد مسکونی در ترکیه از سوی شهروندان ایران خریداری شده است. به این ترتیب ایرانی‌ها در ماه اوت بار دیگر در صدر خریداران خارجی مسکن در ترکیه قرار گرفتند.
ایرانی‌ها در دو سال گذشته همواره بزرگترین سهم را در خرید مسکن در ترکیه داشته‌اند اما با از سرگیری مذاکرات هسته‌ای این آمار برای چند ماه با افت روبه رو شد.
علت اوج‌گیری خرید مسکن توسط خارجیان از جمله ایرانی‌ها در ترکیه می‌تواند به افت ارزش لیر و تورم مهار شده مسکن در این کشور برگردد. افت ارزش لیر ترکیه فروش مسکن به خارجی‌ها را بیشتر امکان‌پذیر کرده است. ایرانیان، عراقی‌ها، روسها و شهروندان کشورهای غربی چون آلمان در هفته‌های اخیر رکورد خرید خانه در ترکیه را شکستند.
بر اساس گزارش سازمان آمار ترکیه فروش آپارتمان به خارجیان در ماه سپتامبر در مقایسه با ماه مشابه سال گذشته حدود ۴۳ درصد افزایش یافته و به ۶۶۳۰ دستگاه رسیده و رکورد ماهانه تمام دوران را شکسته است. بالاترین رکورد فروش آپارتمان در سال ۲۰۱۸ بوده که به ۶۲۷۶ واحد رسیده بود.
ایرانیان بیشترین تعداد مسکن را در ترکیه خریده‌اند
بر اساس داده‌های منتشر شده از سوی سازمان آمار ترکیه شهروندان ایرانی در سپتامبر ۲۰۲۰ و همچنین در سپتامبر ۲۰۲۱ بیشترین خرید منزل مسکونی در ترکیه در میان اتباع خارجی را به خود اختصاص دادند. ایرانیان در سپتامبر ۲۰۲۱ میلادی در مجموع ۱۳۲۳باب خانه مسکونی در ترکیه خریداری کرده‌اند. اتباع عراق با خرید ۹۹۰ خانه و شهروندان روسیه نیز با خرید ۵۴۰ باب خانه در رده های دوم و سوم این فهرست قرار گرفته‌اند .سازمان آمار ترکیه در تازه‌ترین گزارش خود گفته است در ماه سپتامبر شهروندان خارجی چهارو نیم درصد از کل بازار مسکن ترکیه را به خود اختصاص داده‌اند. بیشترین فروش خانه‌ها به خارجیان به ترتیب در شهرهای استانبول، آنتالیا و آنکارا انجام گرفته است.
به گزارش رسانه‌های داخلی شهروندان ایرانی در هشت ماه اول سال ۲۰۲۱، ۴۶۰۰ واحد مسکن در ترکیه خریداری کرده‌اند. این رقم نسبت به هشت ماه اول سال ۲۰۲۰، ۲۱ درصد و نسبت به هشت ماه اول سال ۲۰۱۹ حدود ۴۷ درصد رشد کرده است.
بر اساس داده‌های مرکز آمار ترکیه در سال ۲۰۲۰ ایرانی‌ها ۷۱۸۹ واحد مسکونی را در ترکیه خریداری کرده‌اند که نسبت به سال پیش از آن رشد ۲۵ درصدی داشته است. این آمار نسبت به دوران پیش از تحریم‌ها ۱۰ برابر شده است.
آیا ترکیه به راه گرجستان خواهد رفت؟
خرید خانه در ترکیه در حالی توسط ایرانیان رکورد شکسته است که حالا بسیاری از کارشناسان وضعیت را با موقعیت عجیب و پیچیده ایرانیانی که در گرجستان خانه خریده بودند مقایسه می کنند و معتقد هستند در نهایت ترکیه نیز دست به عملی مشابه همان رفتار با ایرانیان خواهد کرد.
اواخر سال جاری خبرها حکایت از آن داشت که امکان بازگشت ایرانیان مقیم گرجستان به این کشور سد شده است؛ آنها با وجود داشتن پاسپورت و کارت اقامت، پشت مرزهای گرجستان مانده‌اند. اتفاق عجیب‌تر اینکه گویا مشکل نه لزوما پاسپورت ایرانی، بلکه هویت ایرانی است؛ تا جایی که بر مبنای ویدئویی که در همان زمان منتشرشد، حتی ایرانیانی که با پاسپورت آلمانی و کارت واکسیناسیون کامل (فایزر) قصد ورود به گرجستان را داشته‌اند نیز از امکان عبور از مرز بازمانده‌‌اند. این ماجرا در ماه‌های اخیر و همزمان با شیوع بیماری کرونا رخ داده، به یک بحران در زندگی ایرانیان مقیم و ساکن این کشور بدل شده است.
به نظر می‌رسد اراده‌ای غیر‌رسمی به دنبال منافعی که هنوز ابعاد آن مشخص نیست، رویه‌ای را آغاز کرده که نه قانونی است، نه انسانی و نه اخلاقی.
در یک ویدئو، یک زن ایرانی ساکن تفلیس، با اشاره به اینکه کارت اقامت طولانی‌مدت و پاسپورت گرجستان را دارد و سرمایه‌گذاری ملکی در این کشور انجام داده است، می‌گوید قبل از ترک خاک این کشور با وزارت خارجه گرجستان تماس داشتم که به من اعلام شد هیچ مشکلی برای ورود به گرجستان ندارم، اما پلیس مرزی از ورودم به این کشور ممانعت می‌کند. این زن می‌گوید من دو دُز واکسن کرونا را در خاک گرجستان زدم و هیچ مشکلی بابت مدارک واکسیناسیون هم ندارم! یک ایرانی دیگر هم دقیقا همین حر‌ف‌ها را تکرار می‌کند.
عجیب‌تر این که ایرانیانی که با زدن دو دُز واکسن و اقامت دائم گرجستان خاک این کشور را به مقصد کشور دیگری ترک کرده‌اند و اصلا به ایران باز‌نگشته‌اند هم اجازه ورودشان به خاک گرجستان داده نشد و آن ها را از فرودگاه برگرداندند.
برخی شنیده ها البته حکایت از این داشت که سفیر ایران در گرجستان امکانی تحت عنوان پرواز جامانده‌ها ایجاد کرده و برای ایرانیان مقیم گرجستان که در ایران یا کشورهای دیگر جا مانده‌اند و مشکل ورود به خاک این کشور را دارند، یک امکان پروازی ایجاد کرده است. یعنی به صورت موردی اجازه سفر این افراد را از وزارت خارجه گرجستان دریافت کرده و با پرواز جامانده‌ها، آنها را وارد خاک این کشور می‌کند. اما اصل مشکل به قوت خود باقی است.
نکته‌ای که نباید فراموش کرد، این است که بعضی از این افراد به هر دلیل به‌طور کامل از ایران مهاجرت کرده‌اند و تمام سرمایه و زندگی‌شان را به گرجستان منتقل کرده و انتظار بحق آنان از وزارت خارجه و سفارت ایران در گرجستان، حمایت کامل و بی‌چون‌و‌چرا از حقوق مادی و معنوی آنهاست.
با توجه به این که اقامت‌گرفتن ایرانیان در گرجستان منوط به سرمایه‌گذاری آن ها در این کشور است، حالا این سرمایه‌ها در خطر است و با روشی که گرجستان در پیش گرفته، به نظر می‌رسد شرایط برای ایرانی‌ها آن‌قدر سخت شود تا آن ها مجبور به فروش سرمایه خود به نصف قیمت شوند.
برخی خبرها نیز این موضوع را تایید می کند که بسیاری از ایرانیان دارای اقامت گرجستان ناچار شده اند دارایی و املاک خود را زیر قیمت بفروشند و اتفاقا بخشی از آنان نیز برای گرفتن اقامت از طریق سرمایه گذاری راهی ترکیه شده اند.
برخورد دولت گرجستان که صرفا با اتباع ایرانی و دارندگان ملیت ایرانی صورت گرفته، از‌قضا اتفاق تازه‌ای هم نیست. اگر این روزها بهانه برخورد با ایرانیان مقیم این کشور پاندمی کروناست، اما سال ۹۷ هم که هنوز بحران کرونا رخ نداده بود، مشابه این اتفاق رخ داد.سه سال پیش همزمان با انتخابات در گرجستان و تغییر جهت سیاست در این کشور، خبر ممانعت گرجستان از ورود اتباع ایرانی به داخل این کشور منتشر و توصیه شد تا اطلاع ثانوی از سفر به این کشور خودداری شود.مجموع رفتار دولت گرجستان نشان از آن دارد که تسویه حساب های سیاسی دولت ها منجر به زیان ایرانیان سرمایه گذار در این کشور شده است.
رئیس اتحادیه مشاوران املاک ایران می گوید فریب تبلیغات را نخورید
این وضعیت در حالی است که مصطفی قلی خسروی، رییس اتحادیه مشاوران املاک در ایران نیز می‌گوید: «با این قیمت‌هایی که از خرید خانه در ترکیه عنوان می‌شود، می‌توان چیزی شبیه به مسکن مهر خارج از شهر در ترکیه خریداری کرد بنابراین مردم فریب تبلیغات جذاب خرید مسکن در ترکیه را نخورند.»
خسروی در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا تاکید کرد همچنان هر گونه خرید، فروش و معامله یا تبلیغ خرید مسکن در کشورهای خارجی در ایران غیرقانونی است و هیچ مشاوره املاکی حق معامله ملک خارجی را ندارد. به گفته او در نبود این امکان برای عده‌ای موقعیتی برای «سوء استفاده» از این وضعیت ایجاد کرده ومالباخته نهایی همواره خریدار ایرانی است که حتی امکان شکایت هم ندارد.
رییس اتحادیه املاک ایران افزود در تبلغات فروش مسکن در ترکیه گفته نمی‌شود که قیمت ارائه‌شده در کدام منطقه استانبول و برای چه کیفیت ساختی تعیین شده است و اگر خریدار پس از معامله تصمیم بگیرد ملک را پس بدهد یا واگذار کند، یک سوم هزینه خرید از سرمایه او کسر خواهد شد.
رییس اتحادیه املاک ایران همچنین وعده دریافت مستقیم اجازه اقامت با خرید مسکن در ترکیه را بی‌پایه خواند و تاکید کرد: «مردم پیش از اینکه نسبت به خرید مسکن برای اخذ اقامت در ترکیه اقدام کنند، بدانند که در ترکیه به اتباع خارجی که مسکن خریداری می‌کنند، دو سند داده می‌شود. یک سند از سوی شهرداری است که این سند به تنهایی برای اخذ اقامت کفایت نمی‌کند و سند دیگر یک سند ثبتی است که فقط به اتباعی داده می‌شود که چند سال در ترکیه اقامت داشته باشند و در غیر این صورت سند ثبتی به افراد ارایه نمی‌شود که با دو سند شهرداری و سند ثبتی بتوانند برای اخذ اقامت اقدام کنند.»
ترکیه ، رویای اقامت یا نجات سرمایه؟
ترکیه از سپتامبر ۲۰۱۸، شروط اعطای حق شهروندی به شرط سرمایه‌گذاری در بازار املاک کشور را آسانتر کرد و ۲۵۰ هزار دلار سرمایه‌گذاری جهت دریافت حق شهروندی در نظر گرفته شد که چهار برابر کمتر از قبل بود. جزئیات آمارهای سالانه نیز نشان می‌دهد از این تاریخ به بعد، آهنگ رشد خرید خانه توسط خارجی‌ها، خصوصا ایرانی‌ها که با خروج آمریکا از برجام نیز مواجه شده بودند، رشد چشمگیری داشته است.
البته تنها اعطای شهروندی ترکیه دلیل اصلی اوج‌گیری فروش مسکن به خارجی‌ها نیست. در میان خریداران عمده خارجی مسکن در ترکیه شهروندان آلمان، روسیه و عربستان نیز دیده می‌شوند و مشتریان اصلی بازار مسکن ترکیه تنها ایران، عراق و افغانستان نیست.
آمار ترکیه نشان می‌دهد در سال ۲۰۱۷ کمی بیش از ۲۲ هزار مسکن به خارجی‌ها فروخته شده، اما در سال ۲۰۱۸ این رقم به ۴۰ هزار و در سال ۲۰۱۹ به ۴۶ هزار واحد اوج گرفت.
اما پارسال به خاطر شیوع کرونا، کل فروش مسکن به خارجی‌ها به ۴۱ هزار واحد کاهش یافت که حدود ۱۷ درصد آنها را ایرانی‌ها، ۱۶ درصد عراقی‌ها و ۷.۴ درصد روسها خریداری کردند.شهروندان آلمان، کویت، یمن، بریتانیا، اردن و قزاقستان نیز هر کدام بیش از هزار واحد مسکن در ترکیه خریداری کرده‌اند.
بیشترین فروش مسکن در کدام شهرها؟
گزارش مرکز آمار ترکیه نشان می‌دهد که تقریبا نیمی از خانه‌های فروخته شده به خارجی‌ها در شهر استانبول بوده است. استانبول قلب اقتصادی ترکیه است و تقریبا یک سوم تولید ناخالص داخلی ترکیه وابسته به همین شهر است. همچنین تقریبا یک پنجم خانه‌های فروخته شده به خارجی‌ها در شهر توریستی و ساحلی آنتالیا بوده که سالانه پذیرای بیش از ۱۵ میلیون توریست خارجی است. نکارا، پایتخت کشور نیز سهمی کمتر از ۷ درصدی در جذب سرمایه‌های خارجی برای خرید مسکن داشته است.
ترکیه در نظر دارد فروش مسکن به خارجی‌ها در سال جاری میلادی را به ۵۰ تا ۶۰ هزار واحد برساند و به تبع آن، ۱۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی در این بازار جذب کند.
