ترس از بمب اتمی ایران ، ترس از انتفاضه سوم فلسطینی ها، ترس از تسلیحات شیمیایی سوریه و راکت های حماس و موشک های حزب الله.او به دنبال بهره برداری سیاسی از این ترس است. در جامعه ای ترسو او راحت تر می تواند از حس دائمی اضطراب و ناامنی بهره برداری کند تا خود را در مقام یک نخست وزیر قدرتمند نشان دهد. نخست وزیری که این توانایی را دارد تا این خطرات را خنثی کند.
اگر در خاورمیانه می خواهی زنده بمانی باید قوی باشی. این ضرب المثل اسرائیلی است که به مبنای رفتاری بسیاری از احزاب دست راستی این رژیم نیز تبدیل شده است. بنیامین نتانیاهو و حزب لیکود در انتخابات دیروز پارلمانی اسرائیل با قاطعیت پیروز نشدند اما تا لحظه تنظیم این گزارش این حزب به همراه حزب «اسرائیل خانه ما» به رهبری آویگدور لیبرمن سی و یک کرسی پارلمان را کسب کرده و به احتمال زیاد در ائتلاف با سایر احزاب راست کابینه مورد نظر خود را تشکیل خواهد داد. رقابت پارلمانی در اسرائیل پایان یافت و اگر اتفاق خاصی رخ ندهد بی بی سومین دوره از نخست وزیری خود را آغاز خواهد کرد. اگر چه حزب او در نظرسنجی ها نسبت به دوره قبلی در افکار عمومی عقبگرد داشت اما خود او در آخرین نظرسنجی تنها کسی است که از نظر افکار عمومی اسرائیل توانایی اداره دولت را خواهد داشت. نتانیاهو نتیجه انتخابات را نشانه ای از تداوم اعتماد اسرائیلی ها به خود دانسته و آمادگی اش را برای تشکیل دولت جدید اعلام کرده است. با این اوصاف مخالفان بی بی باید یک دوره دیگر او را تحمل کنند. کسی که در نظر «لوران زکچینی» خبرنگار لوموند در بیت المقدس بر خواسته هایش اصرار دارد. قدرت مرجع و مبنای عمل اوست. در سال 1996 شعار تبلیغات انتخابی او که باعث شد تا نامش به عنوان جوان ترین نخست وزیر تاریخ اسرائیل در سن 46 سالگی ثبت شود این بود:« رهبر قدرتمند برای ملتی قدرتمند». او در سال 2009 با شعاری دیگر رئیس دولت شد:« قدرتمند برای امنیت، قدرتمند برای اقتصاد». در سال 2013 نیز در حالی که او از شانس بالایی برای اینکه برای سومین بار به عنوان نخست وزیر اسرائیل انتخاب شود برخوردار است شعارهای انتخاباتی اش را در این جمله خلاصه کرده است:«یک نخست وزیر قدرتمند برای اسرائیل قدرتمند».
بنیامین نتانیاهو فرض خود را بر ناامنی و عدم اطمینان از آینده گذاشته است. او در طول دوران نخست وزیری اش به خصوص در دوره دوم تلاش کرده گفتمان امنیت محور را بر جامعه اسرائیل حاکم کند. بر خلاف نخست وزیرهای سابق اسرائیل مانند بن گورین ، اسحاق رابین و….که کمتر از ضعف اسرائیل سخن می گفتند او ابایی ندارد تا وضعیت را وحشتناک جلوه دهد.
نخست وزیر ترس
در محافل سیاسی نتانیاهو را تاکتیسینی ماهر، فرصت طلب با هنر ارتباط گیری وسیع می شناسند که برای بقای سیاسی اش حاضر است به زیگزاگ های بزرگ هم تن دهد. اما در طول سه سال گذشته بر خلاف چهره ای که از قبل تصویر شده بود او خود را به خصوص در موضوع ایران و فلسطین انعطاف ناپذیر و دارای عمق استراتژیک نشان داده است. او در کنار این سرسختی چهره ایدئولوژیکش را پنهان نکرده است. در نظر نتانیاهو مردم یهود مردمی باستانی با سابقه ای بیش از 3500 سال هستند و حامل رسالتی تاریخی هستند. این سخنان نشان می دهد نخست وزیر اسرائیل نگرش منجی گرایانه و آخر الزمانی نیز دارد.
بنیامین نتانیاهو را با ترس هایش می شناسند. در نظر او اسرائیل را تهدیدهای بزرگ محاصره کرده است. ترس از دشمنانی که می خواهند اسرائیل را نابود کنند. ترس از بمب اتمی ایران ، ترس از انتفاضه سوم فلسطینی ها، ترس از تسلیحات شیمیایی سوریه و راکت های حماس و موشک های حزب الله. نتانیاهو با اعتقاداتش تجارت سیاسی می کند جایی که او در سال 1988 از این حربه برای انتخابات پارلمانی اسرائیل استفاده کرد. در سال 1996 در انتخابات پارلمانی او را« بهترین سخنگوی ترس های اسرائیل» نامیدند. این ترس ها اکنون در تبلیغات انتخاباتی 2013 نیز به روز شده اند.
جامعه ترسو و نخست وزیر قدرتمند
پاسخ به این پرسش که چرا نخست وزیر به صورت مداوم از ترس سخن می گوید چندان سخت نیست. او به دنبال بهره برداری سیاسی از این ترس است. در جامعه ای ترسو او راحت تر می تواند از حس دائمی اضطراب و ناامنی بهره برداری کند تا خود را در مقام یک نخست وزیر قدرتمند نشان دهد. نخست وزیری که این توانایی را دارد تا این خطرات را خنثی کند.
او با ساختن فضای ترس می خواهد رقبایش را که کم یا زیاد به صلح با فلسطین و عدم تنش با ایران علاقه دارند از میدان به در کند. گذشت چند سال از نخست وزیری اش نشان داده او در این زمینه تا حدود زیادی هم موفق بوده است. نتانیاهو می خواهد به مردمش بگوید صلح با فلسطینی ها و تلاش برای دستیابی به آن زمان بر و بدون نتیجه است و باید توان خود را بر ارتقای امنیت اسرائیل گذاشت. به همین دلیل است که او در برابر حملات راکتی حماس سپر دفاعی در مقابل غزه را تقویت می کند. در برابر خبر پیشرفت های ایران در زمینه هسته ای و عدم توافق آژانس و تهران و شکست مذاکرات ایران و 1+5 بحث حمله نظامی را پیش می کشد. اوبرای اینکه رضایت اسرائیلی های رست گرا را جلب کند از عدم تخلیه شهرک های غیر قانونی در چهار سال آینده می گوید.
البته نتانیاهو سیاستمداری باهوش تر از این حرف هاست که منافع سیاسی اش را به خاطر گزاره های ایدئولوژیکش از دست بدهد. چرا که او را در عرصه سیاسی اسرائیل بازیگری ماهر می دانند. نخست وزیر افراطی خود به خوبی از رشد رادیکالیسم در جامعه اسرائیل آگاه است. رویکرد اسرائیلی ها در سال های اخیر به سمت احزاب دست راستی بیشتر از پیش شده است. به نظر می رسد جامعه اسرائیل از انزوای خود در خاورمیانه هراس دارد و در نتیجه به جای صلح، کسب امنیت بیشتر از طریق کسب قدرت بیشتر را منطقی تر می داند.
بی بی تحت تاثیر پدر، تندرو شد
با وجود این نمی توان از گذشته نتانیاهو و تاثیر آموزه های مذهبی خانواده اش بر باز اسرائیل غافل شد. تندروی ها و عقاید مذهبی اش کافی است تا او را مانند نئومحافظه کاران در آمریکا باز اسرائیل بنامیم. به نوشته «زککینی» نتانیاهو نوه «ناتهان میلیکوفسکی» خاخامی است که در یکی از روستاهای لیتوانی زندگی می کرد و در سال های 1920 راهی فلسطین شد. نتانیاهو در زبان عبری به معنای «هدیه خداوند» است. نخست وزیر اسرائیل هیچ گاه تاثیر پدرش «بن زیون نتانیاهو» را بر خود انکار نکرده است. پدر او مورخ اسپانیایی در دوران تفتیش عقاید بود که منشی ویژه «زیو ولادیمیر ژابوتینسکی» بنیانگذار جریان تجدیدنظر طلب در جنبش ملی-یهودی شد، کسی که بر خلاف بن گوریون که به صلح با اعراب بود معتقد بود صهیونیسم باید بر تمام سرزمین عرب تسلط یابد.
این پدر معنوی راست اسرائیل و از جمله حزب لیکود تاثیر شگرفی بر نوشته های بن زیون نتانیاهو و پسرش بنیامین بر جای گذاشت. تاثیر همین آموزه هاست که باعث شده نخست وزیر اسرائیل خود را صاحب رسالتی تاریخی بداند. رسالتی که او وادار می کند برای نجات اسرائیل از وقوع هولوکاستی جدید جلوگیری کند. او مدعی است بمب اتم ایران در صورت اهمال کاری و مماشات هولوکاستی جدید را رقم خواهد زد. به همین دلیل رویکرد کشورهای غربی را با رویکرد دولت های آن زمان در قبال هیتلر مقایسه می کند. البته طبیعی است پشت این نگاه های ایدئولوژیک منافع سیاسی بزرگی هم برای او و حزبش نهفته باشد.
از سفیری در آمریکا تا نخستین نخست وزیری در اسرائیل
نتانیاهو در نخستین سال های 1980 راهی آمریکا شد تا به عنوان سفیر اسرائیل فعالیت کند. حضور او در سی ان ان با لهجه آمریکایی اش توجه خیلی از محافل سیاسی را به خود جلب کرد. او از آمریکا شناخت کافی داشت . قبل از این که در سال 1967 به مدت 5 سال آموزش کماندویی در اسرائیل ببیند در موسسه تکنولوژی ماساچوست مطالعات موفقی را از سر گذرانده بود. در سال 1982 «موشه آرن» سفیر اسرائیل در آمریکا به علت دوستی با پدرش بن زیون او را به عنوان معاون خود انتخاب کرد. از این زمان بود که او بر پلکان پیشرفت در عرصه سیاسی اسرائیل قرار گرفت و دو سال بعد از این پست به عنوان سفیر اسرائیل در سازمان ملل متحد انتخاب شد.
معاون وزارت خارجه در دولت اسحاق شامیر و سخنگویی هیئت اسرائیل در کنفرانس مادرید که اولین تلاش جامعه بین المللی برای راه اندازی فرآیند صلح محسوب می شد او را به ستاره سرشناس حزب لیکود تبدیل کرد. به طوری که در سال 1996 او سرلیست لیکودی ها در انتخابات پارلمانی شد. او ماهرانه ار ترس اسرائیل به دنبال سوء قصد های مرگبار بهره برداری کرد تا بر شیمون پرز چپ گرا پیروز شود. او در سن 46 سالگی جوان ترین رئیس دولت اسرائیل شد.
نتانیاهو در طول دوران فعالیت سیاسی اش با اتهام دروغگویی روبرو بوده است. وقتی در سال 1993 او به عنوان رئیس حزب لیکود انتخاب شد دیوید لوی وزیر سابق امور خارجه اسرائیل که مرد شماره دو این حزب محسوب می شد گفت به یک دروغگو تبریک نمی گویند. نیکلا سارکوزی رئیس جمهور فرانسه نیز زمانی که ناخواسته در جریان کنفرانس مطبوعاتی اظهاراتش افشا شدند گفت :« من نمی خواهم او را ببینم او یک دروغگوست.»
نخستین دوره نخست وزیری نتانیاهو موفقیت آمیز نبود. او اگر چه موافقت خود را با تداوم روند صلح اعلام کرد اما این موافقت بیشتر برای حفظ چهره بین المللی اش بود تا از روی اعتقاد. او بعد از توافقات اسلو در سال 1993 یکی از اصلی ترین مخالفان بود و متهم است که آتش نفرت را در اسرائیل برافروخت، آتشی که سرانجام به قتل اسحاق رابین نخست وزیر از حزب کارگر اسرائیل در 4 نوامبر 1995 منجر شد. نتانیاهو در طول دو دوره نخست وزیری اش نشان داده حاضر نیست به نفع صلح به ریسک سیاسی تن دهد. نخستین دوره نخست وزیری اش با انفجار ناگهانی خشونت در اسرائیل مصادف شد. بعد از اینکه شهرداری بیت المقدس مجوز بازگشایی یک تونل باستانی را صادر کرد این خشونت ها رخ دادند. تونلی که به مساجد مسلمانان آسیب می رساند. در این دوره همچنین یکی از شهرک مهم به نام هارهومه در بیت المقدس شرقی تاسیس و تلاش شد خالد مشعل رئیس دفتر سیاسی حماس در اردن ترور شود.
او در دوران نخست وزیری اش اعلام کرد با یاسر عرفات رئیس فقید تشکیلات خودگردان توافقنامه ای امضا نخواهد کرد و از سرزمین های کرانه باختری عقب نشینی نمی کند. اما او تحت فشار واشنگتن با تملک فلسطینی ها بر 80 درصد شهر عبرون موافقت کرد و توافقتنامه تخلیه شهرک های یهودی نشین کرانه باختری را امضا کرد هر چند این توافقتنامه عملی نشد.
تنش با اوباما و انزوا در جهان
در دوره دوم نخست وزیری اش نیز تنش وی با بارک اوباما به مراحل حساسی رسیده بود به گونه ای که نتانیاهو تمایل به پیروزی میت رامنی رقیب جمهوریخواه باراک اباما داشت. او در نخستین ماه های دوره دومش تلاش کرد خود را در مقام یک عمل گرا نشان دهد اما هر چه زمان گذشت سرسختی اش بیشتر شد. تاکید اوباما بر توقف شهرک سازی و تاکید بر تداوم شهرک سازی روابط بین این دو مقام دولتی را پر تنش کرده بود. این در حالی بود که اختلافات بر سر پرونده سته ای ایران نیز بالا گرفته بود. نتانیاهو خواستار حمله نظامی به تاسیسات اتمی ایران بود و اوباما همچنان میل به مذاکره و گفت و گو وتحریم داشت.
نتانیاهو در پرونده صلح خاورمیانه ابتدا تاکتیکی عمل کرد و با تشکیل دولت فلسطینی موافقت کرده بود. اما گذشت زمان و شرط هایش نشان داد این پیشنهاد در راستای راهبرد مذاکره برای مذاکره است. اینکه بیت المقدس پایتخت یکدست دولت یهود باشد و فلسطینی ها از حق بازگشت آوارگان صرف نظر کنند و در ازای آن دولت غیر نظامی از سوی فلسطینی ها شکل بگیرد شروطی نبودند که مورد موافقت فلسطینی ها قرار بگیرند.
نتانیاهو راهبرد «مذاکره همیشه اما صلح هرگز» را در پیش گرفته است. راهبردی که به با بازی با زمان و حفظ موقعیت داخلی و دولت ائتلافی اش پیوند خورده است. او همیشه تلاش کرده طرف فلسطین را مسئول شکست مذاکرات معرفی کند و همیشه تاکید کرده:« اسرائیل برای صلح شریک فلسطینی ندارد.»
هیچ نشانه ای که نشان دهد دولت اسرائیل رویکرد اعتدال را در پیش گرفته وجود ندارد. بنا بر آمار ارائه شده در سال 2012 حدود 6932 واحد ساخت و ساز در سال 2012 مصوب شده است در حالی که در سال 2011 این رقم به 1722 و در سال 2010 به 569 رسیده بود.
توافقنامه آشتی فتح و حماس و ارتقای فلسطین در سازمان ملل به عنوان دولت ناظر هیچ تاثیری در تصمیم نتانیاهو نداشته است زیرا او یک سیاست بلند مدت را نشانه گرفته است که آن را سیاست پدران یهود می داند. سیاستی که بر کسب حداکثری آنچه را که آنان زمین های تاریخی اسرائیل می دانند تاکید دارد. تا از طریق عملی کردن این سیاست بازگشت به عقب برای همیشه غیر ممکن شود و مانع از تحقق خواسته اعراب شوند که خواهان این هستند نیمی از بیت المقدس پایتخت دولت آینده شان شود.
البته سیاست های نتانیاهو در اسرائیل مخالفان سرسختی هم دارد. از جمله ایهود اولمرت نخست وزیر سابق اسرائیل که سیاست های نتانیاهو را مخالف با منافع وجودی اسرائیل می داند زیرا در نظر وی این سیاست ها به نابودی راه حل دو دولت خواهد انجامید و این موضوع برای موجودیت اسرائیل خطرناک است. «عاموس اوز» نویسنده اسرائیلی نیز معتقد است نتانیاهو ضد صهیونیست ترین فردی است که اسرائیل به خود دیده است.
نتانیاهو در برابر جامعه جهانی قرار گرفته است. تقابل او در پرونده فلسطین بیشتر از پرونده هسته ای ایران است زیرا سیاست های هسته ای ایران و عدم تمایل مقامات تهران برای سازش به نوعی راه را برای تحقق ایده های خطرناک او باز کرده است. اما در مورد فلسطین او در جهان منزوی است و این انزوا در جریان ارتقای فلسطین به عنوان کشور ناظر به خوبی مشاهده شد. اما انزوا برای نتانیاهو چندان مهم نیست زیرا او سیاستش را بر گفتمانی امنیتی استوار کرده که بر تلاش برای جلوگیری از وقوع هولوکاست دوم از سوی ایرانی ها و رد هر گونه توافقی که اسرائیل را به مرزهای قبل از سال 1967 برگرداند استوار شده است. نتانیاهو در سومین دوره نخست وزیری اش بوی صلح نمی دهد اما شاید حامل جنگی سخت باشد. هر چند که پیروزی شکنننده وی در انتخابات اخیر مسیر جنگ را برای باز اسرائیل دشوارتر کرده است.
منابع: لوموند ، هاآرتص
سایت ملی – مذهبی محلی برای بیان دیدگاه های گوناگون است.
