خاورمیانه در آتش جنگ وافراطی گری

دکتر صدیقه وسمقی ،استاد دانشگاه ، شاعرو نویسنده ، روز۲۱ سپتامبر۲۰۱۲ ، روزجهانی صلح در موزه ” فرهنگ جهان “در گوتنبرگ سوئد سخنرانی کرد .

وی در سخنرانی خود تحت عنوان “تعمیق صلح میان غرب وجهان اسلام” گفت : امروز در جهان اسلام ترس و نگرانی وحتا گاه نفرت از غرب وجود دارد . در غرب نیز اسلام هراسی ونفرت از اسلام در حال افزایش است . این ترس ها ونگرانی ها ونفرت ها از هر دو طرف ، دررفتارهائی پدیدار می شود مانند انتشار فیلم ها وکاریکاتورهای توهین آمیز به اسلام ویا حمله به مسجد مسلمانان ، سوزاندن قرآن ورفتارهایی از این دست در غرب ونیز حملات تروریستی، تظاهرات ضدغربی ،حمله به سفارت خانه های غربی در کشورهای اسلامی . علیرغم صدور اعلامیه جهانی حقوق بشر و گذشت بیش از ۶۰ سال از آن ، علیرغم سخن گفتن از صلح وبرابری ورفع تبعیض ومانند آن ، هنوز این ارزش ها نهادینه نشده ومردم وقدرت ها آنها را باور نکرده اند . هنوز غرب، مسلمانان را پیش از آنکه به عنوان انسان بنگرد ، به عنوان مسلمان می نگرد ومسلمانان نیز غربی ها را غیر مسلمان ،وافراط گرایان اسلامی غرب را دنیای کفر می دانند . درطول قرون ، چالش و بی اعتمادی برروابط میان غرب وجهان اسلام حاکم بوده است . این در حالی است که غرب و جهان اسلام هردو به یکدیگر نیاز دارند وهمه برای زندگی در خانه مشترک – روی زمین – ودرکنار یکدیگر نیازمند صلح می باشند .

وسمقی افزود : برای رسیدن به صلح پایدار، دوطرف باید قدم های موثرومهمی بردارند . اولین ومهمترین گام از سوی غرب ، تغییرنگاه وسیاست غرب نسبت به جهان اسلام بویژه خاورمیانه است . غرب خاورمیانه را به عنوان مستعمره وگنجینه اقتصادی می نگرد ومی کوشد با نیروی نظامی واعمال قدرت براین منطقه حاکم شود . این سیاست موجب بروز جنگ ها ونا آرامی ها دراین منطقه شده است . جنگ هائی که مسلمانان از عواقب ناهنجار آن مانند فقر، ناامنی و آوارگی رنج می برند . هرروزعده پناه جویان ومهاجران افزایش می یابد وغرب با این پدیده درگیر است . پدیده ای که از آثار جنگ است . آثار جنگ محدود به خاورمیانه نمی شود . یکی از مهم ترین عوارض افزایش جنگ وخشونت وحضور نیروها ی نظامی غرب در خاورمیانه ، افزایش تروریسم وگسترش افراطی گری اسلامی است . پدیده ای که هم غرب وهم جهان اسلام را تهدید می کند .

وسمقی عوارض گسترش وافزایش افراط گرائی اسلامی وسلفی گری را درنتیجه حضور نظامی غرب درمنطقه چنین برشمرد : افراط گرائی اسلامی تهدیدی است جدی برای آزادی ودموکراسی . افراط گرایان ،آزادی ودموکراسی را ابزارهائی غربی می دانند که غرب می خواهد بااستفاده از آنها برمنطقه خاورمیانه وثروت های طبیعی آن سلطه یابد . هنگامی که غرب بانیروی نظامی وبا شعاردموکراسی وآزادی به عراق می آید و با گذشت بیش از ۹ سال نه از آزادی خبری است ونه از دموکراسی وامنیت وحقوق بشر ورفاه و…ویا هنگامی که غرب بانیروی نظامی برای مبارزه باتروریسم به افغانستان می آید وپس از ۱۱ سال ، نتیجه آن گسترش تروریسم ازافغانستان تا عراق وسومالی وسودان است ، آنگاه افراط گرایان ادعاهای نادرست خود رادرباره آزادی ودموکراسی می توانند برای اقشار سنت گرای جوامع اسلامی توجیه کنندکه البته وجود جنگ وتنش به آن کمک می کند . هنگامیکه صلح وآرامش وزمینه گفتگوی منطقی وجود ندارد ، جنگ طلبان وافراط گرایان بیشترین سوء استفاده را در جهت پیشبرد اهداف خود می کنند . هنگامی که برخی ازپاکستانی ها وافغان ها به دلیل فقروگرسنگی فرزندان خود را به مدارس طالب ها می فرستند ، برای مبارزه با افراط گرائی وترویج آموزش های غلط دینی وسوء استفاده ازفقرفرهنگی ومالی مردم ، باید مدرسه ، دانشگاه و بیمارستان ساخت . باید با فقر وگرسنگی مبارزه کرد . غرب باید نیروهای نظامی خود را از جهان اسلام بیرون ببرد و برای دست یابی به انرژی ومنبع مورد نیاز خود ، راه معامله صادقانه ودوستانه را برگزیند .

وسمقی افزود : علاوه بر آزادی ودموکراسی ، صلح و حقوق بشر بویژه حقوق زنان ، با گسترش افراط گرائی اسلامی به خطر می افتد . با گسترش افراط گرائی در نتیجه ی جنگ وتنش ، خطر تشکیل حکومت های دینی وبه قدرت رسیدن افراط گرایان نیز افزایش می یابد . این یک خطر بزرگ است که جهان اسلام وهمه ی جهان را تهدید می کند . افزایش افراط گرائی در جهان اسلام ، افراط گرائی درغرب را نیز افزایش می دهد ونتیجه ی همه اینها تهدید صلح برای بشریت است . انسان ها برای زندگی به آرامش و صلح نیازدارند .

وسمقی در باره مهمترین گامی که باید در جهان اسلام برداشته شود گفت : مسلمانان نیز باید نگاه خود را نسبت به غرب وغیرمسلمانان تصحیح کنند . جهان اسلام نیازمند یک تحول فرهنگی جدی وبزرگ است . تفسیر سنتی مسلمانان از اسلام وشریعت با دموکراسی ، آزادی وحقوق بشر سازگار نیست . درحالیکه جهان اسلام نیز مانند همه ی جهان نیازمند این ارزش هاست . نواندیشان اسلامی وظیفه سنگینی دارند . آنان باید بکوشند تا مسلمانان را با تفاسیرجدید از اسلام وشریعت آشنا کنند . چالش میان سنت گرایان ونواندیشان اسلامی یک چالش جدی وضروری درجهان اسلام است .

در پایان این سخنرانی پرسش هایی از سوی حاضران مطرح گردید که از سوی سخنران به آنها پاسخ داده شد .

دکتروسمقی درمیزگردی که درهمان روز باحضوراندیشمندانی ازمصروسوئد تشکیل شد ، دربحث پیرامون بهارعربی ومشکلات آن گفت : درمنطقه خاورمیانه هم اکنون گروه ها و نیروهای گوناگونی درگیروفعالند . گروه اول دیکتاتورها وحامیان آنان هستند که برای بقای خود می کوشند ، گروه دوم افراط گرایان وسلفی ها هستند که از جنگ و تنش برای پیشبرد اهداف خود ودست یابی به قدرت تلاش می کنند . گروه سوم حکومت های منطقه ای هستند که در جهت منافع سیاسی وگاه مذهبی خود فعالیت می کنند مثل عربستان ، ترکیه و ایران و…وگروه چهارم قدرت های فرامنطقه ای مانند کشورهای غربی ، روسیه وچین هستند که برای دستیابی به منافع سیاسی و اقتصادی خود تلاش می کنند.اقدامات این چهار گروه منطقه را متشنج ونا آرام کرده است .واما گروه پنجم که مهمترین گروه می باشد ، اکثریت مردم کشورهای اسلامی از جمله نسل جوان وزنان است که بطور جدی خواستارآزادی ، دموکراسی وحقوق بشرهستند . اما این گروه درشرایط ناامن وپرتنش دیده نمی شوند و صدای آنان شنیده نمی شود .

وی افزود : برای برقراری صلح درخاورمیانه باید اراده این گروه محقق شود . این مهم با نیروی نظامی وتهیه نقشه راه از سوی بیگانگان ممکن نیست . گسترش صلح ودموکراسی درجهان ، ازجمله درخاورمیانه نیازمند یک نهاد بین المللی برآمده از ملت هاست نهادی که اندیشمندان ، روشنفکران ونخبگان ، نمایندگی ملت ها را درآن برعهده داشته باشند ودر جهت نزدیکی ملت ها به یکدیگروتوسعه صلح ودموکراسی بکوشند . وی درپاسخ به سوالی دراین رابطه افزود : سازمان ملل دارای ساختاردموکراتیک نیست . اعضای آن ، دولت ها هستند .بسیاری از دولت ها نماینده ملت خود نیستند . بعلاوه درسازمان ملل تعداد محدود از کشورها دارای حق وتوهستند وتعداد محدودی عضو دائمی شورای امنیت می باشند . این ویژگی ها سازمان ملل را یک سازمان غیر دموکراتیک ساخته است . سازمان ملل با توجه به تحولات جهانی وخواسته های ملت ها باید تغییر کند وبه روز شود . ساختار فعلی کمک موثری به گسترش صلح ودموکراسی نمی کند .