خرداد، شریعتی و بن بست روشنفکر مسلمان

روشنفکری مسلمان شکست نخورده است اما در بن بست قرار گرفته است. این بن بست بعد از پیشروی در تغییر برخی از باور ها در جامعه صورت گرفته است اما بن بست جدید بسیار جدی است.
این بن بست به دلیل بدشانسی شرایط سیاسی اجتماعی خود را بزرگتر از انچه که هست نشان می دهد اما در بن بست بودن روشنفکری مسلمان باید توجه داشت که این بن بست جامعه فکری ما را هم در بر می گیرد یا گرفته است.
مسئله وقتی حاد می شود که نهاد علمی جدید یعنی دانشگاه هم نهاد خلاقی نیست اگر چه به دلیل کمیت سازی خودش تبدیل به یک لشکر شده است که می تواند دستمایه هر نیروی قوی قرار بگیرد.
اما روشنفکری مسلمان چرا در بن بست است.حکومت دینی نقض غرض اندیشه اصلاح دینی در میان روشنفکران مسلمان شده است.
این روشنفکران دو دسته هستند جریان مطرح تر که جریان پروتستانیسم اسلامی را در می نوردند مانند سروش ملکیان و مجتهد شبستری و دسته دیگر که اصلاح دینی را باور دارند نقش اجتماعی دین را قبول دارند اما حکومت دینی را باور ندارند و احکام شریعت را زمانی و مکانی می دانند و باور دارند که قوانین جامعه باید با تمایل مردم اجرائی شود اینان دین مدنی را باور دارند و پروتستانیسم اسلامی را با اصلاح دینی ساز گار نمی دانند. نحله ای از روشنفکران م.م این گونه هستند.
اما این جریان دوم هم به دلایل گوناگون امکان یا توان باوری نظر خود یا جا انداختن دید خود را به دلیل زهره بری حکومت دینی ندارد.
این تصور که افت روشنفکران مسلمان جامعه ایرانی را به سوی اندیشه سکولار می کشاند نیز امکان تحقق ندارد چرا که زیر ساخت های باوری خانواده و شرایط جامعه و اداب و رسوم و فرهنگ ایرانی جامعه ما سکولار سازبه مفهوم درست آن نیست.
اما انچه در افت اندیشه ورزی در جامعه ما در حال وقوع است بروزاندیشه وزرانی فن آور است که با استفاده از متد های روز تلاش می کنند آنچه که صاحبان قدرت و ثروت در جامعه ما می خواهند را عملی کنند. این افراد که تحصیل کرده هستند با طرح اندیشه های به روز در جهان از متد های علمی برای بازار قدرت مسلط دینی در ایران کالا می سازند یا حتی نظرات اجتماعی و جامعه شناسی و تاریخی را دستمایه استفاده ثروت و قدرت در جامعه می کنند.
این روشنفکران که اساتید یا پژوهش گر خوانده می شوند دانشچویان بورکرات می سازند که در سیستم جذب می شوند. دانشجوی بورکرات فقط به فکر نفع فردی خود است.
روشنفکر که نقد قدرت و سنت وظیفه اش می باشد در عمل در جامعه ایران به خاطر حکومت دینی، اصلاح دینی را ناتوان در اجرا ادیده و دیگر روشنفکران که ارگانیک خوانده می شوند در سیستم به کار توجیه قدرت مشغول می شوند.
خرداد 1388 مصافی سیاسی –مدنی بود که می خواست که اصلاح دینی را به جلو بکشاند وهم روشنفکران سکولاری که تلاش کردند که مفهوم مسولیت روشنفکری را معنا دهند اما با سرکوب حکومت، امید در حال زوال است.
امروز جریان مطرح تر روشنفکری مسلمان از عدالت و ازادی و هم نقش اجتماعی دین بسیار کمتر حرف میزند. روشنفکران سکولار نیز به غایت آکادمیک شده و مسائل دور از جامعه را طرح می کنند برخی از آنان هم به دنبال توجیه قدرت هستند تا ازادی و عدالت.
البته روشنفکران سکولار نیز در از تاثیر زیادی برخوردار نیستند.در این مورد هم مقصر نیستند.
شریعتی روشنفکر را مسول می دانست، روشنفکر را تحصیل کرده و ارگانیک تعریف نمی کرد او با پدیده روشنفکر- استاد ارگانیک مواجه نبود اما امروز زمانه دیگری شده است.
روشنفکر ایده و انگیزه به مخاطب برای گشودن افق های جدید می دهد. روشنفکر ارگانیک به مخاطب انگیزه فردی می دهد تا علم بیاموزد
روشنفکران مسلمان پروتستان ناخواسته به رشد این روشنفکر- استاد کمک می کند
توصیه اخلاقی هم به این نوع روشنفکر –استاد اثری ندارد.همان گونه که توصیه اخلاقی به حکومت دینی هم اثر ندارد.
روشنفکر پروتستان اسلامی همان کاری لوتر در مذهب مسیحیت کرد انجام می دهد اما فرقش در ایران نتیجه عکس دارد چرا که جامعه ایران غرب نیست جامعه نفتی ما و هم سنت سیاسی ما، از همه مهمتر ویژگی دین اسلام که دینی اجتماعی است اجازه این اصلاح را نمیدهد و نتیجه لوتری برای جامعه ایران از پروتستان اسلامی سروش و ملکیان مجتهد شبستری حاصل شود. می دانیم که نتیجه لوتری در تبیین وبری این می شد که راه رشد جامعه از طریق ترویج پروتستان مسیحی در غرب باز شد.
اصلاح دینی راه حل است اما اصلاح دینی به متد و هم ابراز جدیدی نیاز دارد که باید به آن پرداخت.
می شود به خرداد و شریعتی دوباره رجوع انتقادی کرد اما چطور؟