آقای وزیر در زمین بازی راست افراطی گرفتار شده اید!

جمعه 17 بهمن 1393

عقب نشینی های مکرر وزیر و معاونانش در برابر جریان راست افراطی در شرایطی صورت می گیرد که این بازی برای دولت روحانی باخت-باخت است. چرا که تندروها برای لغو کنسرت ها، ممانعت از اکران فیلم ها ،مخالفت با تک خوانی زنان، و اعمال سانسور بر کتاب و فیلم و موسیقی جایزه ای به دولت نمی دهند بلکه این اقدامات در راستای یک هدف کلی تر و مهم تر صورت م گیرد:” ناامید کردن بدنه حامی دولت از ایجاد تغییر”. تندروها برای این منظور برنامه ریزی منظمی را پیش می برند. آنها در حد توان تلاش خواهند کرد از توافق هسته ای میان ایران و کشورهای 5+1 جلوگیری کنند تا در سایه کاهش قیمت نفت، بحران اقتصادی همچنان پا برجا بماند ، فضای سیاسی را با بگیر و ببندها امنیتی کنند و با فشار به وزارت ارشاد از گشایش در امور فرهنگی جلوگیری کنند. همه این برنامه ها با یک هدف مشخص و از پیش تعیین شده انجام می شوند: ایجاد انفعال در حامیان روحانی تا آنها انگیزه ای برای حضور جدی در انتخابات مجلس و ریاست جمهوری سال 96 نداشته باشند.

وزیر ارشاد دولت روحانی روز پنج شنبه در اظهاراتی به مراجع تقلید و روحانیون اطمینان داده به هیچ آلبوم تک‌خوانی خانم مجوز داده نشده و وزارتخانه اش در حوزه کتاب، فیلم‌های سینمایی، تئاتر و موسیقی، موازین قانونی و شرعی را رعایت می کند. علی جنتی در جمع هنرمندان و اهالی رسانه اصفهان تاکید کرده:” درگیر شایعات هم نمی‌شویم، چون ما آمده‌ایم که ارزش‌های دینی و فرهنگ دینی را توسعه دهیم و با استفاده از همه ابزارهای فرهنگ و هنر به دنبال تعالی فرهنگ هستیم.”

جنتی در بخشی از سخنانش گفته است:” مثلا می‌گویند کتاب کلنل دولت‌آبادی مجوز گرفته در صورتی که چنین نیست یا در حوزه سینما می‌گویند فلان فیلم مجوز گرفت و اکران شد در حالی که ما خودمان خبر داریم کدام فیلم اکران می‌شود و کدام اکران نمی‌شود. در حوزه تئاتر و موسیقی هم همه موازین اخلاقی و شرعی کنترل و اعمال می‌شود و بعد از آن است که مجوز داده می‌شود. با همه این حرف‌ها می‌بینیم که میدان جعل و دروغ و شایعه‌سازی باز است.
جنتی ادامه داد: در حوزه موسیقی نیز رعایت همه موازین اخلاق، شرعی و قانونی شده است، به‌گونه‌ای که شعر یک کنسرت بررسی می‌شود، آهنگ آن‌هم بررسی می‌شود، با همه این حرف‌ها، طی چند روز گذشته عده‌ای با اطلاع‌رسانی نامناسب، به مراجع، علما، ائمه جمعه و نمایندگان مجلس، اطلاعات غلطی می‌دهند که وزارت ارشاد مجوز تک‌خوانی برای خانم‌ها صادر می‌کند.”

البته وزیر ارشاد در سخنان خود نکات مثبتی را هم بیان کرده که از سوی برخی از خبرگزاریهای مخالف دولت کمتر به آن پرداخته شده است. احیای ارکستر ملی، ضرورت اهمیت شبکه های اجتماعی و حضور چشمگیر ایرانی ها در این شبکه ها از دیگر محورهای سخنان وزیر ارشاد بوده است. اما با این وجود، محور سخنان وزیر ارشاد را می توان در چارچوب رویکرد محفاظه کارانه او بعد از دریافت کارت های زرد از مجلس ارزیابی کرد. رویکردی که حاصل فشار همه جانبه جریان راست به یکی از کلیدی ترین وزارتخانه های دولت روحانی است.

مرور دوباره سخنان وزیر ارشاد این پرسش را مطرح می کند اگر فرض گرفته شود سعید جلیلی رئیس جمهور ایران می شد ، وزیر ارشاد انتخابی اش چه سخنان متفاوتی از علی جنتی بیان می کرد؟ این پرسش به معنای نادیده گرفتن تغییر نسبی در وزارت ارشاد دولت روحانی نسبت به دولت قبلی نیست. چرا که در حوزه نشر کتاب، مطبوعات، موسیقی،سینما،…قدم هایی برداشته شده و با فضای سال های قبل از این دولت فاصله معناداری ایجاد شده است. اما این تغییر نسبی نمی تواند نافی این موضوع باشد: از زمانی که وزیر ارشاد از مجلس شورای اسلامی کارت زرد دریافت کرده و تهدید به استیضاح شده است رویکرد این وزارتخانه نیز تا حدودی تغییر یافته است.

کارت های زرد اثرگذار

در اردیبهشت 1392 تعدادی از نمایندگان مجلس از وزیر پرسیدند:” علت عدم برنامه‌ریزی برای تهیه و ارائه آثار شاخص فرهنگی، هنری به خصوص در سینما برای مقابله با فعالیت‌های ضد اسلامی آمریکا و صهیونیست، چیست؟ چرا اعتبارات میلیاردی صرف پروژه‌های متضاد با فرهنگ اسلامی ایرانی می‌شود؟ نمایندگان مجلس با 78 رای موافق، 80 رای مخالف و 19 رای ممتنع از 197 نماینده حاضر در جلسه، پاسخ وزیر را قانع کننده ندانستند و در نهایت وزیر ارشاد اولین اخطار و کارت زردش را از مجلس دریافت کرد.

در دی ماه 1392 باز هم وزیر ارشاد از مجلس کارت زرد دریافت کرد. این بار او می بایست به این سئوال پاسخ دهد:”دلیل تساهل و تسامحی که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در برابر توهین به مقدسات از یک طرف و از سوی دیگر ترویج اباحه‌گری و پرداختن به موضوعات محل اختلاف و غیرضروری در پیش گرفته، چیست؟ رسایی طراح این سئوال، اظهار نظر وزیر ارشاد در مورد تک‌خوانی خانم‌ها و سرمقاله روزنامه بهار یک روز قبل از عید غدیر خم را مورد اشاره قرار داد. در جریان سوال، حمید رسایی، عضو تندروی مجلس شورای اسلامی ، اسلایدی از صفحات برخی مطبوعات پخش کرد که با استناد به آنها مدعی شد این مطبوعات در راستای ترویج سبک زندگی غربی، معرفی خواننده‌های مبتذل و معرفی سریال‌های مبتذل ماهواره‌ای گام بر می دارند. در جریان این سئوال پر حاشیه، رسایی ادعا کرده بود این تصاویر نشان می‌دهد که برخی از مطبوعات کشور بر روی جلدهای خود از چهره‌های بازیگران زن بدحجاب استفاده می‌کنند و یا با معرفی خواننده‌های غربی سعی در ترویج زندگی غربی دارند.همچنین در این اسلایدها تصاویری از نمایشگاه مد و لباس که در سفارت اندونزی در تهران برگزار شده بود و دو تن از همسران وزرای دولت نیز در آن حضور داشتند، پخش شد.

قاطعیت از دست رفته

دو ماه قبل از دریافت کارت زرد دوم زمزمه هایی مبنی بر طرح پایداری برای استیضاح جنتی به گوش می رسید. قبل از دریافت کارت زرد دوم پایدارچی ها هشدارهای لازم را به وزیر داده بودند. «کمیسیون اصل 90»، در نامه‌ای از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواسته بود که جلوی اکران چند فیلم را بگیرد؛ نکته‌ای که از نظر وزیر ارشاد تعیین تکلیف برای دولت بود و وزیر هم به آن پاسخ قاطع داد : «در حوزه سینما، کمیسیون فرهنگی مجلس اسامی‌ هشت فیلم را به ما داده‌ و گفته‌اند نباید آنها را اکران کنید، اما ما اعلام کردیم آنها نمی‌توانند برای ما تعیین تکلیف کنند و خودمان تشخیص می‌دهیم کار درست چیست. در بحث تک‌خوانی بانوان نیز اعتراضاتی شد، اما فتوای رهبرمعظم‌انقلاب این است که فرقی بین جمع‌خوانی و تک‌خوانی زنان نیست و اگر مفسده‌انگیز نباشد مشکلی ندارند. ما باید آن‌طور که خودمان تشخیص می‌دهیم، عمل کنیم، تا به حال یک کارت زرد گرفته‌ایم. اگر چند تا دیگر هم بگیریم عیبی ندارد. خود دکتر روحانی جلودار است و ما هم پشت او حرکت می‌کنیم.» قاطعیت وزیر ارشاد به حدی بود که یکی از نماینده های تهران هم به این کارت زرد اشاره کرده و گفته بود : «متأسفانه کارت زرد مجلس به عملکرد وزیر ارشاد نیز سبب نشد تا وی در سیاست‌ها و جهت‌گیری‌هایش تامل کند بلکه تاکنون چند بار با ادبیات توهین‌آمیزی اعلام کرده که اگر 10 کارت زرد هم از مجلس بگیرد برایش مهم نیست. ظاهرا با وجود گلایه‌های چندباره مقام معظم رهبری و مراجع عظام تقلید و نمایندگان خبرگان از عملکرد وزیر ارشاد، آقای جنتی درباره تذکرات این بزرگان هم همین نظر را دارد و خیلی این دغدغه‌ها برایش مهم نیست، بنابراین چاره‌ای جز اقدام قانونی استیضاح که یک مطالبه عمومی است، نمی‌ماند.»

سخنان آن موقع وزیر ارشاد نشان می داد که وی قصد عقب نشینی ندارد. اما بعد از دریافت کارت زرد دوم در دی ماه 92 وضعیت تغییر یافت. از صلابت سخن وزیر خبری نبود. از اینکه تاکید کند اکران فیلم ها در حوزه وظایف وزارتش هست صحبتی به میان نیامد. در نتیجه با فشار محافظه کاران از اکران برخی از فیلم ها جلوگیری شد. «خانه پدری» ساخته کیانوش عیاری کارگردان شناخته‌شده سینمای ایران از اکران بازماند.مخالفت با این اکران در شرایطی اعمال شد که طبق قانون در تمام این سال‌ها، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متولی امور سینما بوده و اکران شدن یا نشدن یک فیلم منوط به تصمیم شورای صدور پروانه نمایش بوده است. “خانه پدری” به تازگی پس از چهار سال توقیف، مجوز اکران عمومی دریافت کرده بود، یک روز پس از نمایش با دخالت مجلس شورای اسلامی و به اتهام نمایش «یکی از خشن‌ترین سکانس‌های تاریخ سینما ایران» دوباره توقیف شد. نقش کمیسسون فرهنگی در جلوگیری از اکران این فیلم تاثیرگذار بوده است. پیش از این نیز از اکران فیلم “من عصبانی نیستم” جلوگیری شده بود.

کنسرت هایی که یک به یک لغو شدند

اما عقب نشینی های مکرر وزیر و معاونانش به جلوگیری از اکران فیلم ها محدود نشد به لغو کنسرت هایی رسید که از دولت مجوز دریافت کرده بودند. لغو کنسرت های مجوز دار همچنان ادامه دارد. آخرین مورد آن به لغو کنسرت همایون شجریان بر می گردد که قرار بود هشتم بهمن ماه برگزار شود. کنسرت «چرا رفتی؟» همایون شجریان که قرار بود در تالار وزارت کشور برگزار شود، به دلیل عجیب و غیرمنتظره ای لغو شد. بنا بر اظهارات تهیه کننده این کنسرت، قرار بود اجرای کنسرت «چرا رفتی» هشتم بهمن ماه در تهران برگزار شود که به رغم عقد قرارداد کتبی و پرداخت کامل هزینه سالن از چند ماه گذشته، این روز توسط سالن وزارت کشور به برنامه دیگری اختصاص داده و کنسرت لغو شد . این در حالی است که بنا به گزارش تابناک در دو سال اخیر، تعداد کنسرت های لغو شده به بیش از 20 کنسرت می رسد. بنا بر این گزارش لغو کنسرت های موسیقی لیان در شیراز، کنسرت سیروان خسروی در بوشهر، کنسرت عماد طالب زاده در اراک، کنسرت شهرام ناظری در نیشابور، کنسرت گروه آرون در مشهد، کنسرت گروه عرفان در اصفهان و کنسرت محسن یگانه در ارومیه و همچنین اتفاقاتی در جریان کنسرت سالار عقیلی و عالیم قاسم اف، هنرمند مطرح آذربایجانی که در همین چند مدت اخیر رخ داده، نگرانی ها را افزایش داده است.

از عدم مقاومت در برابر لغو کنسرت ها تا حمله به شجریان

لغو کنسرت ها در شرایطی صورت گرفته که معاون وزیر ارشاد در سخنانی عجیب تاکید کرده بود این وزارتخانه نمی تواند در برابر لغو کنسرت ها مقاومت کند. این سخنان از سوی نوش آبادی بیان شده بود. معاون جنتی که سخنانش در مورد شجریان آنقدر بازتاب وسیعی یافت تا در نهایت تحت فشار افکار عمومی مجبور شد سخنان خود را پس بگیرد و تلویحا بیان این سخنان را نتیجه فشار به وزارت ارشاد بداند. وی در این مصاحبه جنجالی تاکید کرده بود شجریان باید گذشته خود را جبران کند. این سخنان که با واکنش تند کاربران اینترنت در شبکه های اجتماعی مواجه شد از سوی دبیر خانه موسیقی هم محکوم شد. پیر نیاکان در این مورد گفت:” من 25 سال است که شجریان را می‌شناسم. تمام اقشار جامعه او را دوست دارند. متاسفانه سال‌هاست که در مقابل شجریان، موضع اشتباهی گرفته شده است. من فکر می‌کنم که این مشکلات از دست آقای روحانی و وزیر ارشاد هم خارج است و دیگران با شجریان مشکل دارند. به عقیده من، برخوردها باید دقیق‌تر و حساب‌ شده‌تر باشد و هرچه بیشتر در مقابل شجریان موضع بگیرند، شرایط بدتر خواهد شد.”سخنان معاون وزیر باعث شد تا منتقدانش او را به صحت های رئیس جمهور ارجاع دهند جایی که حسن روحانی در طول تبلیغات انتخاباتی‌اش، از نام استاد مسلم آواز ایران بسیار استفاده کرد و صدای او را “سفیر فرهنگی ایران در جهان” دانست.

تن دادن دولت به بازی باخت-باخت

حالا وزارت ارشاد باید مشخص کند آیا حاضر است همچنان در زمین راست افراطی بازی کند؟ وزیر ارشاد در برابر این عقب نشینی های آشکار چه امتیازی را به دست می آورد؟ آیا مواضع وزیر ارشاد و معاونانش، راست افراطی را برای گرفتن امتیازهای بیشتر جری تر نمی کند؟ آیا رئیس جمهور و وزرایش فردا در انتخابات های بعدی این روحیه را دارند با نام شجریان رای جمع کنند و وعده فضای با نشاط فرهنگی به جوانان بدهند؟ خط قرمز وزیر ارشاد و معاونانش برای عقب نشینی های مکرر کجاست؟ در چه نقطه ای به عقب نشینی های مکرر فرمان ایست می دهند؟