به نظر می رسد مدیریت نامناسب داخلی ، اختلاف میان سران نظام و تشدید تحریم های بی سابقه غرب علیه ایران مسئولان کشور را وادار به اندکی واقع بینی کرده است. به همین دلیل است که کم کم با آشکار شدن دامنه مشکلات، دولتی ها مجبورند تاثیرگذاری تحریم ها را بپذیرند. شاید اکنون بتوان گفت به پایان 7 سال رجز خوانی بیهوده که هزینه هایش را بر مردم تحمیل کرده نزدیک شده ایم.
.
این روزها مسئولان دولت از نا کارآمدی تحریم‌های بین المللی علیه ایران کمتر سخن می گویند. قطعنامه‌های بی ارزشی که در نظر رئیس دولت های نهم و دهم به پشیزی هم نمی ارزیدند امروز به عنوان یکی از عوامل اصلی شرایط سخت اقتصادی کشور تعبیر می شوند. تابوی صحبت از ناکارآمدی تحریم های بین المللی در میان مسئولان شکسته شده و کمتر مقام دولتی است که از مجازات های بین المللی علیه ایران به عنوان مولفه‌ای تاثیرگذار سخن نگوید. اواخر سال جاری بود که رئیس بانک مرکزی از شرایط سخت اقتصادی کشور در ماه های آینده خبر داد و برای تبیین منظور خود، به شعب ابی طالب و محاصره اقتصادی پیامبر اسلام متوسل شد تا تاکید کند چه شرایط سختی انتظار مردم ایران را می کشد. این سخنان در روزهایی بیان شدند که بحث تحریم بانک مرکزی ایران از سوی ایالات متحده و بحث تحریم خرید نفت از طرف آمریکا و اروپا به صورت جدی مطرح بود. این سخن به مذاق آقای خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی خوش نیامد زیرا وی اعتقاد دارد ایران اکنون در دوره جنگ بدر است، یعنی ایران در نبرد با غرب ، با مقاومت و ایستادگی خود – به رغم کمبود امکانات – پیروز شده و اکنون در موضع تهاجم قرار دارد. اما به نظر می رسد این باور برای مقامات دولت دهم رنگ باخته است؛ زیرا احمدی نژاد در جریان استیضاح خود که در روزهای پایانی اسفند ماه سال گذشته صورت گرفت به موفقیت خود در اجرای طرح هدفمندی یارانه ها اشاره و تاکید کرد اداره کشور در شرایط سخت اقتصادی با وجود هجمه تحریم های بین المللی سخت است.
اینک از رجزخوانی های احمدی نژاد کمتر خبری به گوش می رسد و سایر اعضای دولت نیز به واقعیت های تلخ اقتصادی این روزهای ایران اعتراف می کنند.
واقعیت هایی که تحمیل شدند
مقامات دولت حق دارند که بر خلاف سال های قبل نسبت به مسئله تحریم با احتیاط سخن بگویند. واقعیت این است اگر چه قبل از تحریم های نفتی اخیر اروپا و امریکا ،تحریم های قبلی بار مالی زیادی بر مردم وارد می کرد اما به دلیل فروش نفت در مقادیر انبوه و افزایش قیمت نفت در دوران 8 ساله احمدی نژاد؛ دولت توان مدیریت تحریم ها را داشت . پس بی دلیل نبود محمود احمدی نژاد قطعنامه های صادر شده از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد را به باد تمسخر بگیرد. اما وضعیت امروز کاملا متفاوت است. اروپا و آمریکا در تحریم نفت و بانک مرکزی ایران کاملا جدی هستند. تحریم بانک مرکزی و دشواری‌های ایران در پرداخت های بین المللی و ممانعت از بیمه کشتی های ایرانی و کاهش تدریجی مشتریان نفتی ایران مقامات دولتی را مجاب کرده است دوره سر دادن شعارهای رجزگونه به سر آمده و شرایط بین المللی به خصوص تحولات داخلی در آمریکا و اسرائیل و وقوع جنبش های مردمی در منطقه امکان برخورد جدی با جمهوری اسلامی ایران را فراهم کرده است. سخنان روز دوشنبه محمد رضا رحیمی معاون اول محمود احمدی نژاد نیز در همین راستا تفسیر می شود.
این سخنان در میان اظهارنظرهای صورت گرفته مسئولین در چند هفته اخیر از اهمیت خاصی برخودار است. به این دلیل که اظهارات وی تایید رسمی اثرگذاری تحریم هایی است که چند ماهی است از سوی اروپا و آمریکا اتخاذ شده و صنعت نفت و نظام بانکی کشور را هدف قرار داده اند. از اظهارات رحیمی در مورد تحریم پژو و ورشکسته شدن اقتصاد فرانسه نزدیک به دو سال می گذرد. وی آن زمان در مورد توجیه سخن غیر عقلانی خود در پاسخ به یکی از صنعتگران، عرصه نبرد با غرب را میدان رجزخوانی توصیف و تاکید کرده بود در این میدان گاهی اوقات فقط رجز خوانی جواب می دهد. اما به نظر می رسد این سیاست نیز به پایان خود نزدیک شده و دیگر جواب نمی دهد زیرا رحیمی امروز از ضرورت تهاتر بخشی از محصولات پتروشیمی با برخی از کالاهای اساسی همچون برنج، گندم، چای و شکر سخن می گوید. یعنی ایران با صدور نفت و محصولات پتروشیمی کالاهای خارجی را از کشورهای خریدار نفت ایران وارد می کند.
افزایش تحریم‌ها علیه شبکه بانکی ایران و خودداری شبکه‌های بزرگ بانکی در جهان در ارائه خدمات مالی و اعتباری ، به ویژه تحریم ایران از سوی شبکه “سوئیفت”، موجب شده دولت برای فرار از مشکلات ناشی از تحریم های مالی به واردات کالاهای خارجی در مقادیر وسیعی تن دهد.
ایران قصد دارد با دور زدن تحریم ها تا حد امکان در برابر خواسته های غرب بایستد. زمستان سال گذشته و پس از تصویب طرح تحریم نفتی ایران در اتحادیه اروپا، برای نخستین بار رستم قاسمی وزیر نفت از احتمال تهاتر کالا با پول حاصل از فروش نفت خام و برخی از محصولات پتروشیمی خبر داد.
طبق گزارش برخی از خبرگزاری های داخلی از جمله خبرگزاری مهر در سه ماهه گذشته برخی از انجمن‌های صنفی در اروگوئه، هند، سریلانکا، پاکستان، اندونزی و برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس برای تهاتر برخی از کالاها همچون برنج، گندم، چای، شکر، روغن خرما، کاغذ و ماشین آلات و … با نفت خام و یا محصولات پتروشیمی اعلام آمادگی کرده اند. عبدالحسین بیات معاون وزیر نفت در گفتگو با این خبرگزاری مدعی است : «این نوع مبادلات در شرایط فعلی علاوه بر تسهیل و تسریع در تامین کالاهای اساسی و مورد نیاز کشور صرفه جویی ارزی هم به همراه دارد.»
تولید ملی نابود می شود
واقعیت این است با اجرای این سیاست باید در انتظار نابودی هر چه بیشتر تولید ملی نشست. سیاست دور زدن تحریم های نفتی به معنای فروش ارزان نفت ایران آن هم نه در ازای پول بلکه کالاست. هندی ها که اکنون فرصت را مغتنم دانسته اند اعلام کرده اند به خاطر مشکلات در پرداختن پول نفت به ایران حاضر هستند گندم به ایران صادر کنند. پاکستان در ازای تحویل کود شیمیایی آمادگی خود را برای صادرات شکر به ایران اعلام کرده است . هم اکنون پیاز پاکستانی هم به وفور در بازارهای ایران مشاهده می شود . این در حالی است که در برخی از شهرهای ایران از جمله جیرفت کشت پیاز به دلیل بالاتر بودن هزینه برداشت این محصول صرفه اقتصادی ندارد و مزارع کشت پیاز در این منطقه به انباری از پیازهای بی فایده تبدیل شده اند.
تبادل نفت در ازای کالا مدت هاست که با چین آغاز شده است و کالاهای کم کیفیت و نامرغوب چینی بازار ایران را تسخیر کرده اند ؛ نکته‌ای که پیش از این مورد تایید رئیس بانک مرکزی قرار گرفته بود. اروگوئه ای ها هم بیکار ننشستند و در این آشفته بازار، آنها هم در اندیشه صادرات برنج خود به ایران هستند.
هر چند که اقتصاد ایرن ماه هاست با فراز و فرودهای خاص خود بر دو اصل پیش خورکردن منابع زیرزمینی و واردات بنیان یافته اما شدت بیش ار حد ورود کالاهای نامرغوب نه تنها امکان استفاده از درآمدهای نفتی را در زیر ساخت های کشور از بین می برد بلکه زمینه را برای کاهش فعالیت های کشاورزی در کشور و تعطیلی صنایع کوچک فراهم می کند و این به معنای اخراج بیش از پیش کارگران از صنایع و ورشکسته شدن کشاورزان است.
به دلیل همین شرایط ناگوار اقتصادی است که مسئولان خانه کارگر از اخراج یک صدهزار کارگر در یک سال اخیر خبر می دهند و از روند رو به صعود این موضوع ابراز نگرانی می کنند. مسئولان اتحادیه صنف چای کاران ایران نیز با انتقاد از مافیای واردات چای و نابودی تولید ملی چای در کشور از تبدیل شدن چای کاران ایرانی به کارگران روز مزد ساختمانی خبر می دهند و از این وضعیت اسفبار شدیدا انتقاد کرده اند.
فشارها علیه صنعت نفت ایران در حالی ادامه دارد که برخی از گزارش ها کاهش شدید صادرات نفت ایران را تایید می کنند.
در کنار این موضوع بسیاری از کشورهای خریدار نفت ایران به دلیل ریسک بالای ناشی از معامله نفتی با تهران و برای فرار از تحریم های آمریکا علیه بانک هایی که با بانک های ایرانی مبادلات تجاری دارند به دنبال یافتن جایگزین هستند. به عنوان نمونه هند و ترکیه به رغم شرایط مناسب برای خرید نفت ایران در جستجوی جایگزین مناسب برای این کالای زیرزمینی است. ژاپن و کره جنوبی واردات نفت خود را از ایران کاهش داده اند و حتی چین هم برای کاهش واردات اعلام آمادگی کرده است. برخی از کشورها مانند مالزی وآفریقای جنوبی و سری لانکا به دلیل مشکلات ناشی از معاملات بانکی خرید نفت از ایران را قطع کرده اند. ایران برای توقف این روند و به احتمال فراوان جایگزین کردن مشتری‌های جدید مجبور است در وهله نخست نفت خود را ارزان بفروشد و در وهله دوم به مبادله پایاپای تن دهد. نتیجه این مبادله هم نابودی کشاورزی و وفور کالاهای خارجی در بازار است. سیاستی که اگر چه از دیر باز وجود داشته اما در حال حاضر عمق بیشتری نیز یافته است.
دولت می خواهد خزانه را خالی کند
علاوه بر تحریم‌ها ، بحران مدیریت و وخیم شدن شرایط اقتصادی مشکلات کشور را وخیم تر کرده است. این روزها موج گرانی و تورم کشور را فرا گرفته و اختلاف میان سران قوا نیز همچنان ادامه دارد. در حالی که دولت اصرار دارد طرح هدفمندی یارانه ها را اجرا کند مجلس شورای اسلامی به دلیل آنچه که غیر قانونی بودن این طرح خوانده و در اعترض به برداشت شبانه دولت از حساب های بانکی با اجرای این طرح مخالف است.
در همین راستا مجلس شورای اسلامی نیز روز یکشنبه برای بررسی فاز دوم طرح هدفمندی یارانه ها تشکیل جلسه داد. جلسه ای که در آن نگرانی های هشداردهنده‌ای شنیده می شد. سخنان صریح قاضی پور نماینده ارومیه نشان می دهد دولت با برداشت حداکثر پول ممکن در کشور در اندیشه وارادات گسترده قبل از تشدید موج گرانی و تنگ تر شدن حلقه محاصره تحریم است. گرانی که این روزها صدای همه را بلند کرده است. قاضی پور با اشاره به موج گرانی گفت: « افزایش قیمت ها منجر به گرانی گوجه فرنگی در محله رئیس جمهور هم شد و دیگر از آنجا هم نمی توان خرید کرد، اما ایشان باز هم آمد در مجلس و شوخی کرد در حالی که مجلس جای شوخی نیست و کنترل قیمتها از دست رئیس جمهور خارج شده است. تا زمانی که مجلس گزارش دقیقی از نحوه اجرای فاز اول هدفمندی یارانه ها دریافت نکند و از درآمدها و هزینه ها و افزایش بیکاری در نتیجه اجرای این قانون مطلع نشود، اجازه اجرای فاز دوم را نخواهد داد.»
نماینده ارومیه خطاب به مردم ادامه داد: « بدانید که با این کارهایشان میخواهند بخش تولید را تعطیل کرده و با افزایش واردات، خزانه را خالی کنند اما مجلس نمی گذارد خزانه را خالی کنند.»
این گرانی و تورم از قبل هم پیش بینی شده بود گزارش بانک مرکزی از وضعیت تورم در سال جاری نشان می دهد باید در انتظار تورمی 50 درصدی هم نشست.
نکته جالب اینجاست که در بحبوحه گرانی و تورم مذاکرت 5+1 نشان داد حداقل بخشی از معضلات اقتصادی اخیر و نوسان شدید در بازار نتیجه تحریم ها علیه ایران است. زیرا به محض اینکه اخباری مبنی بر سازنده بودن این مذاکرات منتشر شد از قیمت ارز و سکه کاسته می شود و وضعیت بورس کشور نیز بهبود می یابد. نکته ای که مورد تایید جمشید پژویان استاد اقصاد دانشگاه علامه طباطبایی و رئیس شورای عالی رقابت نیز هست. به اعتقاد وی کاهش نرخ ارز و سکه نه ابتکار بانک مرکزی بلکه ناشی از روند مثبت مذاکرات ایران و گروه 1+5 است.»
به نظر می رسد مدیریت نامناسب داخلی ، اختلاف میان سران نظام و تشدید تحریم های بی سابقه غرب علیه ایران مسئولان کشور را وادار به اندکی واقع بینی کرده است. به همین دلیل است که کم کم با آشکار شدن دامنه مشکلات، دولتی ها مجبورند تاثیرگذاری تحریم ها را بپذیرند. شاید اکنون بتوان گفت به پایان 7 سال رجز خوانی بیهوده که هزینه هایش را بر مردم تحمیل کرده نزدیک شده ایم.
سایت ملی – مذهبی محلی برای بیان دیدگاه‌های گوناگون است
