خط فقر در اردیبهشت ماه ۹۸، هشت میلیون تومان اعلام شد و یک سال بعد در ازدیبهشت نسبت به مدت مشابه سال گذشته خط فقر برای یک خانواده ۴ نفره به مرز ۹ میلیون تومان نزدیک شده بود.
این آمار در حالی منتشر شده است که، براساس بررسی‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، خط فقر خانوارهای چهار نفره در شهر تهران ظرف سال های 94 و 95 نیز از ۲.۵ میلیون تومان به ۴.۵ میلیون تومان رسید یعنی ۸۰ درصد افزایش یافت.
این شرایط در حالی بود که در مهر سال 99 گفته شد که «خط فقر یک خانواده چهارنفره به ١٠میلیون تومان رسیده است و بیش از نیمی از مردم ایران در فقر مطلق به سر می‌برند. کارگران برای ادامه تحصیل فرزندانشان حتی توان خرید قسطی گوشی موبایل را هم ندارند.»
اکنون، اما نگرانی‌ها درباره این است که نیمی از جامعه ایران حداقل مواد غذایی و پروتئینی را دریافت نمی‌کنند و به زودی امکان ادامه تحصیل را هم نخواهند داشت.
پیش از این مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در تابستان ۱۳۹۷ مرز فقر را نزدیک به ۲ میلیون و ۷۳۰ هزار تومان برای خانوار ۴ نفره برآورد کرده بود. این آمار‌ها نشان می‌دهد که در ۲ سال اخیر خط فقر ۷ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان افزایش یافته است.
بر اساس گزارش مرکز آمار، نرخ تورم نقطه‌ای شهریور١٣٩٩ در مقایسه با ماه قبل، ۴/۰ واحد درصد افزایش یافته است. نرخ تورم نقطه‌ای گروه عمده «خوراکی ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» با افزایش ۵/۵ واحد درصدی به ۵/۳۱ درصد و گروه «کالا‌های غیرخوراکی و خدمات» با افزایش ۳/۳ واحد درصدی به ۹/۳۵ درصد رسیده است.
این گزارش نشان می‌دهد که در مقایسه قیمت کالاها و خدمات مصرفی شهریور۹۹ با شهریور۹۸، قیمت حمل ونقل، رشدی ۸/۸۰ درصدی، قیمت میوه و خشکبار رشدی ۵/۴۷ درصدی و قیمت نان و غلات، رشدی ۲/۴۵ درصدی داشته است.
*میلیون ها زیر خط فقر فرضی
این آمار در حالی است که در 18 فرودین سال جاری، احمد توکلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت، خبر داده بود که «۶۰ درصد» جمعیت ایران زیر خط «فقر فرضی» قرار دارند.
این نماینده پیشین مجلس در یک نشست انجمن اسلامی دانشجویی گفته که «گرسنگی و فقر در ایران معنادار» شده است. او افزوده بود که: «وقتی مجلس تصمیم گرفت یارانه بدهد اعلام کرد به ۶۰ میلیون نفر تعلق می‌گیرد که این میزان حدود ۷۲ درصد جمعیت کشور را شامل می‌شود، یعنی ما می‌پذیریم ۷۳ درصد مردم ایران مستحق اعانه هستند.»
این عضو مجمع تشخیص مصلحت با بیان این‌که «وضعیت مردم آن‌قدر خراب است»، افزوده که این شرایط، حکومت را «ملزم» می‌کند «حتی احکام اولیه و اصول اساسی را زیرپا بگذارد و به مردم کمک کند.»
توکلی بدون اشاره به جزئیات، تاکید کرده که «اگر حکومت این کار را نکند ممکن است آن اتفاقی رقم بخورد که نباید شود».
بر اساس تازه‌ترین آمار مرکز آمار ایران، نرخ تورم ۱۲ ماهه منتهی به اسفند ۱۳۹۹ برای خانوارهای شهری در ایران به عدد ۳۶.۲ و خانوارهای روستایی به عدد ۳۷.۷ رسیده است.
*بحران معیشت ، بحران بعدی ایران
بر اساس گزارش‌ها، فشار اقتصادی و افزایش روزانه قیمت برخی کالاها در ایران به اندازه‌ای افزایش یافته که کیفیت زندگی و خوراک مردم به شدت تغییر کرده است.
اقشار مختلف در ایران از جمله کارگران، بازنشستگان و معلمان در سال ۹۹ با برگزاری تجمع‌های متعدد به وضعیت حقوق و معیشت خود اعتراض کردند که برخی از تجمع‌ها با برخورد فیزیکی ماموران انتظامی و بازداشت موقت معترضان همراه شد.
هنوز گزارش رسمی درباره افزایش قیمت کالاها و خدمات در سال جدید خورشیدی منتشر نشده، اما گزارش‌ها در شبکه‌های اجتماعی حاکی از افزایش قیمت‌ها در حوزه اجاره مسکن و مواد مصرفی و اقلام خوراکی است.
این شرایط در حالی است که رییس اتاق بازرگانی تهران با اعلام این که تورم در اردیبهشت ۹۹ به چهل و یک درصد رسید ، گفته بود که: «فاصله طبقاتی افزایش پیدا کرده و تعداد افراد زیر خط فقر از ۱۵ به ۳۰ درصد رسیده‌اند. بنگاه‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری زیادی نمی‌شود و رشد سرمایه‌گذاری نسبت به استهلاک که از سال ۸۴ تا سال ۹۰ حدود ۵ درصد بود در سال ۹۸ و ۹۹ به منفی ۰/۱۳ درصد رسیده و برای اولین بار منفی شده است.»
مسعود خوانساری در نشست هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران با اشاره به مساله امروز جامعه و التهاب انتخابات گفته بود که: «مهم ترین مساله امروز انتخابات ریاست جمهوری و مهم ترین مساله دولت بعدی هم مسائل اقتصادی است. متاسفانه در مناظره‌ها به چالش‌های اقتصادی پرداخته، بیشتر از روبنا صحبت شد و از یک مدینه فاضله می‌گفتند اما مشخص نبود که چطور و با چه درآمدی محقق خواهد شد.»
*تورم بودجه روی دوش ملت
میزان بودجه در سال ۹۹ حدود ۵۷۱ هزار میلیارد تومان بود که این رقم در سال ۱۴۰۰ به ۱۳۷۴ هزار میلیارد تومان رسیده است که ۱۴۰ درصد افزایش را نشان می‌دهد. گرچه ۳۴۰ هزار میلیارد تومان آن در صورت تامین منابع است اما تجربه نشان داده که وقتی مصارف آن تعیین شده و صرف خواهد شد اما حتی اگر این ۳۴۰ هزار میلیارد تومان نیز مصرف نشود با افزایش ۸۱ درصدی بودجه مواجه هستیم که با این حجم کسری بودجه بالای خواهیم داشت.
کسری بودجه باعث رشد پایه پولی و نقدینگی می‌شود. نقدینگی از ۴۶۰ هزار میلیارد تومان به ۳۴۷۶ هزار میلیارد تومان رسید. این موضوع باعث افزایش تورم می‌شود در اردیبهشت ماه سال ۹۹ تورم به ۴۱ درصد رسیده است فاصله طبقاتی افزایش پیدا کرده و تعداد افراد زیر خط فقر از ۱۵ درصد به ۳۰ درصد رسیده‌اند. بنگاه‌های اقتصادی سرمایه‌گذاری زیادی نمی‌کنند و رشد سرمایه‌گذاری نسبت به استهلاک که از سال ۸۴ تا سال ۹۰ حدود ۵ درصد بود در سال ۹۸ و ۹۹ به منفی ۰/۱۳ درصد رسیده و برای اولین بار منفی شده است. در مورد اشتغال نیز در سال ۹۹ از میزان ۲۴ میلیون به ۳۰۰ هزار و اشتغال ۲۳ میلیون و ۳۰۰ هزار اشتغال رسیده‌ایم که تعداد یک میلیون کم شده است که البته بخش مهمی از آن مربوط به شیوع کرونا است.
این شرایط نشان می دهد که با استقرار دولت جدید و از همان ابتدا با یکی از بدترین و بحرانی ترین وضعیت های پیش روی ایرانیان در همه 5 دهه اخیر مواجه خواهیم. جمعیتی حدود 25 میلیون نفر از ایرانیان اکنون زیر خط فقر مطلق هستند و به نظر می رسد وضعیت به مراتب از آن چه تصور مسولان کشور است نیز بدتر خواهد شد.
