آخرین وضعیت قطعی برق در کشور و دلایل آن، از جمله بحران مصرف آب و فرسودگی زیرساخت ها و استخراج رمز ارزها واکاوی شد
_ زن با دختر 5 ساله اش از آسانسور بیرون می آید. ماسک را از روی صورتش برداشته و بریده بریده نفس می کشد و حالش خوب نیست. می گوید حداقل یک ساعت است در آسانسور گیر کرده است و وقتی هم که به آتش نشانی زنگ زده اند، به دلیل سیستم مرکزی دیجیتالی نمی توانستند به شکل دستی آسانسور را آزاد کنند. دختر بچه ترسیده است و مامور آتشنشانی سعی می کند آرامش کند و یکی از خانم های همسایه تلاش دارد ماسک را روی صورت زن جا به جا کند. ترکیبی از وحشت آسانسور و بی نفسی با ترس کرونا در جان زن است.
_ مرد هراسان با ماشینش پشت آمبولانس می خواهد وارد بیمارستان شود اما نگهبان جلوی در نمی گذارد وارد شود. برق که قطع شده است، دستگاه تنفس پدرش قطع شده و او هراسان با اورژانس تماس گرفته است تا پدر را به بیمارستان برساند.
جهان مدرن جهان متکی به پیشرفت و تکنولوژی است و حالا برق یکی از ارکان این مدرن شدن جهان است. برقی که قطع آن به صورت روزانه می تواند باعث بروز مشکلات جدی شود و حتی گزارش های بسیاری از شهروندان نشان می دهد در روزهای اخیر بارها با قطع برق ، آب واحد و ساختمان آنان قطع شده و بر مشکلاتشان افزوده است.
همزمان با افزایش دمای در تمام ایران، خاموشی‌های غافلگیرانه برق نیز آغاز شده است. خاموشی و قطعی های برق که در هفته نخست بدون هیچ هماهنگی و جدولی رخ می داد و در نهایت این قطعی‌های نامنظم و متناوب برق علاوه‌بر اختلالی که در روند زندگی روزمره مردم به وجود آورده، نگرانی از آسیب دیدن احتمالی وسایل برقی منزل را برای آن‌ها به دنبال داشت. ادامه این شرایط و اعتراضات شهروندان بالاخره منجر به این شد که جدول قطعی برق در کشور و برای محلات شهرهای مختلف اعلام شد؛ جدولی که در نهایت نیز بسیاری شهروندان به عدم اجرای دقیق آن نیز معترض بودند. در نهایت این روند می تواند منجر به شرایطی شود که تابستان سختی در انتظار مردم باشد.
درباره دلایل افزایش فعلی مصرف اظهارات متفاوتی عنوان شده‌اند. مسولان صنعت برق ایران مهم‌ترین دلایل کمبود برق امسال را استخراج رمزارزها، در مدار نبودن نیروگاه‌های برق آبی و استفاده از وسایل خنک‌کننده به دلیل گرمی هوا دانسته‌اند.
از سوی دیگر انتشار تصاویری همچون گیرافتادن تعدادی از شهروندان روی تاب در منطقه چیتگر یا مواردی از این دست و هم چنین گزارش آتشنشانی تهران که خبر از افزایش 50 درصدی تماس ها برای گیرافتادن در آسانسورهای اپارتمان ها می داد ، نشان می دهد که مشکلات جدی با قطعی برق گریبان گیر شهروندان شده است.
* بحران برق از سیستم فرسوده تا مصرف بالای آب کشور
این وضعیت آشفته در حالی رخ می دهد که در هفته جاری «حمید چیت چیان» وزیر نیرو در دولت یازدهم در یادداشتی با اشاره به وضعیت آشفته نیروگاه ها نوشته بود که:«مدت زمان طولانی است که موضوع عدم‌تعادل درآمدها و هزینه‌های صنعت آب و برق به پرچالش‌ترین و بزرگ‌ترین تهدید فعالیت‌های وزارت نیرو تبدیل شده است؛ چراکه هزینه‌های تامین آب و برق بسیار بیش از درآمدهای حاصل از فروش این دو کالای حیاتی است. در سال ۱۳۹۵ در صنعت برق کشور ما، هزینه تامین هر کیلووات ساعت برق بدون احتساب قیمت سوخت مصرف نیروگاه‌ها، حداقل حدود ۱۱۰ تومان بوده است.»
از سوی دیگر «مصطفی رجبی مشهدی»، سخنگوی صنعت برق با اشاره به دلایل افزایش مصرف برق گفت که: دمای هوا در حال حاضر نسبت به سال گذشته 4 درجه افزایش پیدا کرده و همین مسئله به دلیل استفاده از وسایل سرمایشی برقی سبب شده تا شاهد افزایش میزان مصرف باشیم.»
سخنگوی صنعت برق در بیان عامل دوم افزایش مصرف در روزهای اخیر نیز گفت:«کمبود بارش‌ها سبب شده تا چاه‌های کشاورزی بسیار زودتر از مدت مشابه سال گذشته با حداکثر توان به برداشت آب اقدام کنند و میزان مصرف برق بیشتری داشته باشند.»
با وجود گستردگی بحران خاموشی، در شرایط کنونی یکی از سوالاتی که ذهن مردم را به خود مشغول کرده آن است که چرا برق به شکل گسترده قطع می‌شود؟ پاسخ به این سوال می‌تواند علاوه بر آگاهی نسبت اصل مسئله زمینه جلوگیری از این بحران را فراهم کند.
بررسی آمار مصرف اوج بار در روزهای اخیر از رشد 22 درصدی اوج بار نسبت به سال گذشته خبر می‌دهد. به عبارت دیگر شبکه برق کشور نسبت به سال گذشته 10 هزار مگاوات بیشتر برق مصرف می‌کند.
این آمار در حالی است که «مصطفی رجبی مشهدی» سخنگوی صنعت برق در گفتگو با مهر درباره میزان مصرف برق امروز کشور در تاریخ 29 اردیبهشت سال جاری گفت:«مصرف برق امروز حدود ۵۳.۶۶۲ مگاوات در کل کشور بوده است که نسبت به روز مشابه سال گذشته شاهد افزایش حدود ۹ هزار مگاواتی مصرف بوده ایم.»
* استخراج رمزارزها و ضدونقیض گویی مسولان
مجموع اطلاعات داده شده در روزهای اخیر توسط سخنگو و مسولان وزارت نیرو نشان از این دارد که حداقل تا 20 درصد افزایش مصرف برق در کشور نسبت به مدت مشابه داریم. مساله ای که بسیاری دلیل آن را مربوط به استخراج رمزارزها می دانند. جالب این است که امسال حتی یکی از پرتکرارترین دلایل قطعی برق که اخیرا و برخلاف مواضع سال گذشته متولیان صنعت برق به آن اشاره می‌شود، پدیده استخراج رمز ارز است.
از سوی دیگر در شرایطی سخنگوی صنعت برق، استخراج رمز ارزها را یکی از عوامل اساسی قطعی برق عنوان می‌کند که براساس ادعای گروه دیگری از وزارت نیرو، کل میزان برق مصرفی مراکز مجاز و غیر مجاز استخراج رمز ارز بر اساس شبکه بین‌المللی استخراج، حدود 2000 مگاوات برآورد می‌شود.
از طرفی نیز بر اساس سخنان سخنگوی وزارت نیرو از ابتدای خرداد ماه برق مورد استفاده مراکز مجاز استخراج رمز ارز قطع شده و میزان استفاده برق این پدید به 1700 مگاوات رسیده است و میزان مصرف استخراج رمز ارز در شرایط کنونی نزدیک به 3 درصد از کل اوج بار را به خود اختصاص می‌دهد.
* از عذرخواهی وزیر تا ادعای تیراندازی به جمع کنندگان دستگاه های غیرمجاز رمزارز
در این شرایط «رضا اردکانیان»، وزیر نیروی وقت نیز در حاشیه مراسم افتتاح چند طرح مرتبط با صنایع آب گفت:«فارغ از همه ادله‌ای که برای مضیقه در تامین برق کشور وجود دارد و در روزهای گذشته توسط همکارانم توضیح داده شده، اما برخود وظیفه می دانم از همه مردم عذرخواهی می‌کنم».
اردکانیان اما در حالی از مردم عذرخواهی می کند که «محمدحسن متولی زاده»، مدیرعامل شرکت توانیر گفت که: «امسالرشد انرژی مصرفی برای استخراج هر واحد رمزارز, چندین برابر شده است و بر اساس برآوردها؛ حدود دو هزار مگاوات از برق کشورمان برای تولید رمزارز مصرف می شود.»
مدیر عامل توانیر هم چنین در همین رابطه گفت که: «دو هزار مگاوات معادل مصرف دو میلیون خانوار یا معادل بیش از مصرف هفت استان کشور و یا معادل 30 درصد مصرف تهران است. از همه کمک خواستیم تا در این زمینه به ما کمک کنند و از مردم خواستیم اگر مطلع شدند جایی در حال تولید غیرقانونی رمزارز است اطلاع دهند و پاداش دریافت کنند.»
متولی زاده با بیان این که به همکارانمان که برای جمع آوری رمزارزها رفتند تیراندازی شد, گفت:«در جریان تلاش ماموران این شرکت برای جمع آوری مراکز استخراج رمزامرز، به آن‌ها «تیراندازی شده» است. او در ادامه نیز گفت که از دستگاه های امنیتی و قضایی کمک خواسته ایم.
«محمدحسن متولی زاده» که شامگاه دوم خرداد در یک گفت‌وگوی تلویزیونی سخن می‌گفت، به نام شرکت یا افرادی که تیراندازی کرده‌اند، اشاره نکرد و گفت:«از دستگاه های امنیتی و قضایی» برای حل مشکل کمک خواسته‌اند.
زمستان سال گذشته، همزمان با افزایش خاموشی‌ها در تهران و برخی شهرهای دیگر، رسانه‌های ایران گزارش دادند که چینی‌ها با ایجاد و گسترش مزرعه استخراج رمزارز [بیت‌کوین] در رفسنجان، سهم عمده‌ای در این بازار دارند.
مدیرعامل شرکت توانیر نیز با تایید این موضوع گفته است: «علت این که بخش عمده‌ای از تولیدکنندگان رمزارزها به ایران سرازیر شدند، این است که انرژی در کشورمان ارزان است».
به گفته متولی‌زاده، تولیدکنندگان قانوني رمزارزها حدود ۳۰۰ مگاوات برق مصرف می‌کنند و بقیه تولیدکنندگان به صورت غیرقانونی کار می‌کنند. او با توجه رشد ۲۰ درصدی ناشی از تولید رمزارزها، گرمای شدید زودرس و بی‌سابقه و کاهش ۵۰ درصدی ذخیره آب نیروگاه‌های برق‌آبی، پیش بینی کرده است که یک ماه بحرانی در انتظار صنعت برق ایران باشد.
اما سوال مهم این است که کدام نهاد ، قدرت یا دستی توانسته است نه تنها دستگاه رمزارز را مستقر کند که حتی به نیرویی که برای جمع آوری آن اعزام شده است شلیک کند؟ سوالی که نه مدیرعامل توانیر و نه مسولان امنیتی کشور تاکنون درباره آن هیچ توضیحی نداده اند.
*نیروگاه‌های برق‌آبی از مدار تولید خارج شدند
این سخنان از سوی وزیر وقت نیرو و مدیرعامل توانیر در حالی بیان می شود که کارشناسان این حوزه معتقد هستند که یکی دیگر از دلایل ایجاد بحران گسترده قطعی برق مرتبط با مساله کاهش بارندگی‌ها است. در شرایط کنونی 14.5 درصد از ظرفیت شبکه برق نصب شده کشور مرتبط با نیروگاه‌های برق‌آبی مستقر در سدهای کشور است.
کاهش بارندگی‌ها سبب شده تا مدیریت منابع آب با دقت بیشتر پیگری شده و خروجی سدهای کشور بسته شود.بسته شدن خروجی سد زمینه توقف تولید برق نیروگاه‌های برق‌آبی را ایجاد می‌کند.
این در حالی‌ست که سال گذشته نیروگاه‌های برق‌آبی 9 درصد بیشتر از تعهد خود برق تولید کرده‌اند اما در سال جاری شاهد کمبود 3000 مگاواتی برق ناشی از تولید نیروگاه‌های برق آبی هستیم.
با همه توضیحات داده شده از سوی مسولان وزارت نیرو و البته دستورات عجیب صادر شده از سوی نهادهای امنیتی یا دستور رییس قوه قضاییه برای پیگیری موضوع قطعی برق اما به نظر می رسد هم چنان چالش مهمی به نام تامین برق در کنار بحران آب حالا پیش روی آینده ایران قرار گرفته است. بحران در فرسودگی زیرساخت های برق کشور ، در کنار بحران روزافزون آب و نشست زمین و هجوم فعالان رمزارزها به زیرساخت برق کشور ، به نظر می رسد شهروندان ایرانی تابستان سختی را پیش رو خواهند داشت.
