فرشید یزدانی فعال حقوق کودک اعلام کرده است بر اساس آمارهای حاصل از آخرين سرشماری رسمی كشور، ۲۷ درصد کودکانی ایرانی، خارج از چرخه تحصیل قرار دارند.
آخرین سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، حاکی از آن بود که تعداد سه و نیم میلیون کودک بازمانده از تحصیل در ایران وجود دارد، اما نهضت سوادآموزی اعلام کرده است که از سال ۸۵ تا کنون بیش از یک میلیون کودک دیگر به این آمار افزوده شده‌اند.
به گزارش ایسنا، به گفته فرشید یزدانی فعال حقوق کودک، خارج ماندن يک چهارم جمعيت كودكان ایرانی از چرخه تحصيل باعث بیرون ماندن آنها از چرخه توليد و استمرار فرايند فقر در بزرگسالی خواهد شد و بر اقتصاد كلان كشور اثر می‌‌گذارد.
فرشید یزدانی درباره دلایل عدم برنامه‌ریزی برای این کودکان گفته است: «اين كودكان تريبون ندارند، نقش سياسی–اجتماعی و حق رای ندارند و به اين دليل در برنامه‌ريزی‌‌ها از آنها غافل می‌‌شوند.»
در حالی که هر هزینه‌ای برای آموزش ۵ برابر ارزش افزوده تولید خواهد کرد، استمرار نابرابری‌‌ها و كاهش فرصت‌های اشتغال برابر، از تبعات خارج ماندن كودكان از چرخه تحصيل است.
در همین زمینه روزنامه جام جم در شماره روز پنج‌شنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۱، از قول مرضيه قاسم‌پور حقوق‌دان، نوشته است: «در قوانين مدنی ايران تاكيد زيادی به ماندن بچه‌ها كنار خانواده‌شان شده به طوری كه حتی اگر آنها مانع تحصيل بچه‌ها بشوند نيز، هيچ نهادی نمی‌‌تواند آنها را از خانواده دور كند. چون در قانون مدنی، تحصيل به عنوان يكی از نيازهای كودكان مشخص نشده و تكليف پدر تنها تامين لباس، مسكن و خوراک آن هم در حد رفع نياز است.»
دو و نیم میلیون کودک ایرانی در معرض خیابانی شدن
به گزارش دویچه ووله محمدتقی سبزه‌ای جامعه‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه رازی روز دوشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۱، از وجود ۵۸۰ هزار کودک خیابانی در ایران خبر داده و گفته بود: «دو و نیم میلیون کودک دیگر هم در معرض خیابانی شدن قرار دارند.»
به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه رازی، در ایران ۹۵ درصد کودکان خیابانی، ایرانی و مابقی تبعه افغانستان، پاکستان و دیگر کشورها هستند.
محمدتقی سبزه‌ای با بیان این‌که “۲۲ درصد این کودکان مورد آزار خانوادگی قرار گرفته اند” اضافه کرده است: «در کشورهای دیگر این کودکان تحت کنترل و نظارت نهادهای غیردولتی قرار می‌گیرند و امکانات قابل قبولی برای آنها در نظر گرفته می شود.»
در سال‌های اخیر اخبار متفاوتی درباره فشار بر نهادهای غیردولتی که از حقوق کودکان در ایران حمایت می‌کنند منتشر شده است.
برای نمونه منابع حقوق بشری در آبان ۱۳۸۸ گزارش داده بودند دفتر سازمان غیردولتی “جمعیت تلاش برای جهانی شایسته کودکان” در ایران توسط ماموران امنیتی پلمپ شده است.
