محمد جواد ظریف به عنوان رییس شورای راهبری انتخاب اعضای کابینه دولت چهاردهم روز جمعه ۲۹ تیر (۱۹ ژوئیه) طی اطلاعیه‌ای نام اعضای این شورا را اعلام کرد. این شورا ۳۱ عضو دارد که تنها سه نفر آنها زن هستند: شهیندخت مولاوردی، دستیار ویژه دولت روحانی در امور حقوق شهروندی، فاطمه مهاجرانی، رییس مرکز استعدادهای درخشان در دولت روحانی و سمیه توحیدلو، جامعه شناس.
از وزرای سابق نیز چند نام در این فهرست وجود دارند از جمله محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات دولت روحانی و علی ربیعی، سخنگوی دولت روحانی. همچنین نام چند نماینده سابق مجلس در این فهرست دیده می‌شوند از جمله حسین مرعشی نماینده دوره‌های پنجم و ششم و دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی و الیاس حضرتی نماینده مجلس دهم.
اسامی کسانی چون عباس عبدی، علی شکوری راد، هادی خانیکی و محسن رنانی نیز در این فهرست به چشم می‌خورند. مقاله محسن رنانی پیش از انتخابات با عنوان “برای ایران و احتمال انقراضش” و دعوت به شرکت در انتخابات بحث‌های زیادی برانگیخت.
تمامی این افراد از چهره‌های اصلاح‌طلب و میانه‌رو هستند. جواد ظریف شامگاه ۲۷ تیرماه با حضور در سیمای جمهوری اسلامی برای اولین بار از “تبعیض مثبت” در انتخاب وزرای کابینه خبر داد و در توضیح آن گفت: «اگر وزیر پیشنهادی مرد باشد هیچ امتیازی نمی‌گیرد، نامزد‌های خانم ۱۰ امتیاز می‌گیرند، اگر از اکثریت (شیعه) باشند امتیاز ندارند، ولی اگر از مذاهب و ادیان رسمی باشند، امتیاز دارند، چون تلاش می‌کنیم از اقوام و گروه‌هایی که کمتر حضور داشتند، از جوانان و زنان استفاده کنیم.»
او با تصریح اینکه “دولت وحدت ملی به معنی دولت ائتلافی نیست” در توضیح اینکه چرا کابینه پزشکیان ائتلافی نیست، گفت: «قرار نیست افرادی که با گفتمان رئیس جمهور همراهی ندارند در کابینه حاضر باشند. مردم به یک نفر رأی دادند و آن یک نفر هم افرادی که حاضر باشند با آن گفتمان همراهی کنند را جمع خواهند کرد.»
این سخنان ظریف با واکنش تند اصول‌گرایان روبرو شد. استفاده از تبعیض مثبت برای زنان و اقلیت‌های قومی و مذهبی نیز به مذاق بسیاری از تندروها خوش نیامد و از جمله در شبکه‌های اجتماعی کاربرانی که به گروه “ارزشی” معروفند بسیار به ظریف تاختند.
کاربری با نام “دختر ایران” شورای راهبری را در اصل “شورای رهبری” نامیده و آن را مقدمه‌ای برای “حذف رهبری و ولایت فقیه” دانسته است.
این حملات و انتقادات باعث شد تا ظریف در بیانیه معرفی اعضای شورای راهبردی به این نکته اشاره کرده و بنویسد: «تبعیض مثبت یک روش شناخته‌شده جهانی برای کاستن از نابرابری‌هاست و به معنی رهاکردن ارزش‌های جامعه ایران نیست.»
او در بند دیگری در این اطلاعیه با اشاره به “تلاش‌های نابخردانه گروهی اندک برای وحدت‌شکنی، هراس‌افکنی و نگران‌سازی جامعه متدین ایرانی” با برداشت “مغرضانه” از حرف‌هایش، این تلاش‌ها را “به غایت مغرضانه، ضداخلاقی، ضد اسلامی” و “تماماً خارج از چارچوب بحث” و “عمیقاً تأسف‌آور” دانست.
پزشکیان؛ “رییس جمهور پوششی”
حسین شریعتمداری، نماینده خامنه‌ای در موسسه کیهان و مدیرمسئول این روزنامه تندرو از اینکه چرا پزشکیان در تلویزیون ظاهر نشده و از کابینه و برنامه‌هایش حرف نزده و به جایش “اطرافیان و دور و بری‌ها” در تلویزیون آمده‌اند، انتقاد کرد.
کیهان همچنین تشکیل شورای راهبردی دوره انتقال را “اقدامی خاص و بی‌سابقه” دانست و نوشت: «شورایی تشکیل شده که هیچ گاه مرسوم نبوده و این شورا که عملا همه کاره آن آقای ظریف است، در حال چیدن کابینه است!»
برخی نیز عنوان کردند که ظریف “رییس‌جمهور اصلی” است و پزشکیان “رییس‌جمهور پوششی”.
حسن نعمت پور، گرداننده کانال تلگرامی “تحکیم ملت” با عنوان “سخنی با پزشکیان” بدون اشاره به نام ظریف نوشت: «آیا حضور افرادی که در گذشته خود در راس وزارتخانه‌ای بوده‌اند و حضور آنها هیچ ثمره‌ای برای آن وزارتخانه نداشته، فقط به فکر انتفاع خود بوده‌اند وعزل و نصب‌هایشان برای استمرار در ریاست و نگاهشان پیوسته به جایگاهی بالاتر بوده حاصلی برای آن و وزارتخانه و مردم داشته است؟»
او درباره کارگروه تشکیل کابینه هم نوشت: «آیا بهتر نیست که کسی نداند اعضای کار گروه‌ها چه کسانی هستند -این از اختیارات جنابعالی است -تا احتمال تبانی و گروه‌کشی به اقل خود برسد و وزیری که از مجلس رای اعتماد گرفت دغدغه جلب رضایت وجبران تیم‌ها و افراد کار گروه‌ها را نداشته باشد بلکه با طیب خاطر به دنبال شایسته‌ترین‌ها برای تصدی امور باشد. یکبار برای همیشه این شیوه ناصواب را منسوخ کنید و ثواب آن را توشه راه خود کنید.»
پیش از انتشار نام اعضای شورای راهبردی، برخی کانال‌ها از انتشار نام کارگروه‌های معرفی وزرا خبر دادند. از جمله محمد حبیبی، سخنگوی کانون صنفی معلمان تهران با انتشار لیست کارگروه معرفی وزیر آموزش و پرورش نوشت: «در این فهرست افرادی به عنوان نمایندگان تشکل‌های صنفی معرفی شده‌اند که هیچکدام عضو تشکل‌های صنفی نیستند. همچون همیشه هیچ کدام از تشکل‌های صنفی وارد بازی‌های سیاسی انتخاب وزیر نمی‌شوند.»
