«ژینا جان تو نمی‌میری، نامت یک رمز می‌شود»؛ یک سال از نوشتن این جمله روی قبر ژینامهسا امینی گذشت. مهسا دختری ۲۲ ساله‌ای بود که سال گذشته به دلیل مساله حجاب توسط گشت ارشاد دستگیر شد و چند روز بعد هم جان باخت. مقامات ایرانی مدعی بودند که پوشش او مطابق با «قوانین حجاب» نبوده است.
او چند ساعت پس از دستگیری به بیمارستان منتقل شد و سپس درگذشت. مرگ او تبدیل به نمادی برای مبارزه با حجاب اجباری و اعتراضات سراسری در ایران و در دیگر کشورهای دنیا شد. حالا در سالگرد مرگ او، اعتراضات همچنان ادامه دارد.
مژگان افتخاری، مادر مهسا امینی به مناسبت سالگرد دخترش پستی در اینستاگرام منتشر کرد و نوشت: «یک سال از آسمانی شدن فرزند دلبندمان مهسا، ژینای کردستان و فرشته ایران گذشت، سالی که هر لحظه‌اش سرشار از حزن و اندوه بود.»
آیا امجد امینی، پدر مهسا امینی بازداشت شد؟
ابتدای روز ۲۵ شهریور، شبکه‌های اجتماعی از دستگیری امجد امینی، پدر مهسا امینی خبر دادند. اما بعد از ساعاتی خبرگزاری‌های جمهوری اسلامی این خبر را تکذیب کردند. ایرنا در گزارشی نوشت که «این خبر کذب است و آقای امینی هم اکنون در منزلش در سقز است.»
در عین حال، خبرگزاری فارس به نقل از یک منبع آگاه نوشت که «فرد مورد نظر رسانه‌هایِ ضدانقلاب بازداشت نشده و یک نهاد امنیتی صرفا او را خواسته و مسائلی را مطرح کرده و مسئله اساسا دستگیری نبوده و هم‌اکنون نیز این فرد مثل قبل آزاد است.»
خبرگزاری تسنیم هم به نقل از امان‌الله گشتاسبی، فرمانده سپاه بیت‌المقدس استان کردستان نوشت که نیروهای امنیتی پدر مهسا امینی را «بازداشت نکردند» اما «پس از هماهنگی در مسیر او را به محل رساندند».
گزارش فدراسیون بین‌المللی روزنامەنگاران به مناسبت سالگرد مهسا
فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران، در سالگرد قتل ژینا مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد تهران، گزارشی در مورد موارد نقض آزادی بیان و سرکوب روزنامه‌نگاران و رسانه‌‌ها در ایران منتشر کردە است.
در این گزارش کە فدراسیون آن را “جامع و مستند” خواندە است، آمدە کە در یک سال گذشتە “دست‌کم یکصد روزنامه‌نگار بازداشت شده، بسیاری از آنها محکومیت‌های طولانی مدت گرفتند و یا مجبور به ترک شغل خود شدند.”
این گزارش می‌افزاید کە در همین مدت زمان دست‌کم هشت رسانه به دلیل فشار نهادهای امنیتی و دولتی با محدودیت‌هایی از قبیل توقیف، تعلیق، یا لغو مجوز مواجه شده‌اند.
همچنین در گزارش فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران آمده کە از زمان آغاز اعتراضات ۱۴۰۱، بیش از ۲۱ روزنامه‌نگار به اتهاماتی چون “تبلیغ علیه نظام” و “اقدام علیه امنیت کشور” به زندان محکوم شدند.
واکنش چهره‌ها و خانواده‌های معترضان و زندانیان سیاسی به سالگرد درگذشت مهسا امینی
طی یک سال گذشته، چهره‌ها و بازیگران زیادی به مرگ مهسا امینی و حمایت از مردم و مبارزه با حجاب اجباری واکنش نشان دادند. برای برخی از آنها پرونده قضایی تشکیل شد و برخی دیگر هم با احکام مالی و حبس مواجه شدند. حالا هم در سالگرد فوت خانم امینی، چهره‌ها و بازیگران مطرح سینمای ایران همدلی خود را با خانواده مهسا امینی و حمایت از مردم ایران در شبکه‌های اجتماعی اعلام کردند.
هانیه توسلی، بازیگر سینما با انتشار تصویر مهسا امینی نوشت: «تصویر گویاست … اسطوره‌ای زاده شد، مهسا جاودانه است.» پرویز پرستویی، بازیگر سینما و تلویزیون با انتشار ترانه «یوسف من» به خانواده‌های داغدار یک سال گذشته تسلیت گفت.
همچنین هنگامه قاضیانی، بازیگر سینما و تلویزیون ایران در استوری اینستاگرام نوشت: «دنیای من دیگر به پیش از شهریور و آبان ۱۴۰۱ بازنخواهد گشت.»
زینب موسوی، کمدین معروف به «امپراطور کوزکو» که در یک سال گذشته بازداشت و محکوم شد در اینستاگرام خود آهنگ «برای» شروین حاجی پور را دوباره منتشر کرد.
زندانیان سیاسی هم در سالگرد فوت مهسا امینی دست به اعتراض و اعتصاب غذا زدند. نرگس محمدی، فعال سیاسی در اوین از مردم دعوت خواست تا به هر صورت که می‌توانند با خانواده مهسا امینی همراهی کنند.
علی یونسی و امیرحسین مرادی، دانشجویان نخبه دانشگاه شریف و برخی دیگر از زندانیان سیاسی در آستانه ۲۵ شهریور دست به اعتصاب غذا زدند.
جو امنیتی در ایران حاکم است
هفته گذشته مژگان افتخاری و امجد امینی، با انتشار متنی در اینستاگرام اعلام کردند که در سالگرد فوت فرزندشان، بر آرامگاه او در آرامستان آیچی سقز مراسمی را برگزار می‌کنند. در جریان این مراسم، جو امنیتی در این منطقه هم بیشتر شد.
تصاویر منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که نیروهای یگان ویژه در سقز مستقر شده و جاده بانه به سقز، زادگاه و آرامگاه مهسا امینی را بسته‌اند. گزارش‌های منتشر شده حاکی از این است که از روز جمعه ورودی‌های شهر سقز در کنترل نیروهای امنیتی بوده است.
البته خبرگزاری ایرنا روز جمعه اعلام کرد که از صبح شنبه جاده بانه به سقز به دلیل «تعمیر تونل گردنه خان از ساعت ۶ صبح تا اطلاع ثانوی» مسدود خواهد شد. این خبرگزاری به نقل از روابط عمومی اداره راهداری و حمل و نقل جاده‌ای بانه «از مردم خواست روز شنبه از این محور تردد نکنند.»
علاوه بر این ویدئوهایی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که نشان می‌دهد آب سد در مسیر آرامستان آیچی را باز کرده‌اند تا مسیر رسیدن به آرامگاه مهسا امینی بسته شود. گفته می‌شود در صورتی که راه‌های اصلی منتهی به آرامستان بسته شود، مسیری که مردم می‌توانند بدون استفاده از راه‌های اصلی، خودشان را به آرامستان برسانند، تنها همین مسیر رودخانه بوده است.
واکنش صدر اعظم آلمان بە سالگرد مهسا
اولاف شولتس، صدر اعظم آلمان در واکنش بە اولین سالگرد قتل ژینا مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد، در صفحە اکس خود شعار “زن، زندگی، آزادی” را با دو زبان آلمانی و انگلیسی پست کرد. او در اکاونت اینستاگرام صدر اعظم آلمان هم پیام مشابهی منتشر کردە است.
صدر اعظم آلمان از جملە سیاست‌مدارانی بود کە در گذشتە نیز قاطعانه از معترضان در ایران حمایت کردە بود.
او پیشتر در پیامی با “وحشتناک” خواندن مرگ ژینا مهسا امینی گفتە بود: «قربانیان تظاهرات و اعتراضاتی که زنان شجاع در ایران به پیش می‌برند مرا تحت تاثیر قرار دادهاند. مهم نیست در کجای دنیا، اما زنان باید بتوانند مطابق اراده و خواست خود زندگی کنند، بدون آن که ترس جان و هستی خود را داشته باشند.»
شکل‌گیری تجمع اعتراضی در گوهردشت کرج
تصاویر منتشر شدە در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهند کە تعدادی از زنان در گوهردشت کرج بە خیابان آمدەاند و علیه جمهوری اسلامی و در حمایت از همبستگی سراسری شعار می‌دهند.
در فیلمی کە صفحە اکس ۱۵۰۰ تصویر منتشر کردە است، معترضان شعار می‌دهند: «ما ملت کبیریم، ایران رو پس می‌گیریم.»گوهردشت کرج یکی از نقاطی است کە در جریان خیزش زن، زندگی، آزادی بە آوردگاه معترضان بدل گشت و این منطقه شاهد اعتراض‌های بسیار و سرکوب‌های خشن زیادی بوده است.
شکل‌گیری تجمعات اعتراضی و خشونت نیروهای امنیتی در تهران
بر ا‌ساس تصاویر منتشر شدە در شبکه‌های اجتماعتی، شماری از شهروندان تهران کە قصد برپایی تجمع به مناسبت اولین سالگرد قتل ژینا مهسا امینی را داشتند، با خشونت نیروهای امنیتی مواجه شدەاند.در فیلم‌های منتشر شدە می‌توان بازداشت سه معترض را در حوالی میدان انقلاب دید. همچنین گزارشات تائید نشدەای دیگری از خشونت نیروهای امنیتی علیه شهروندان در شبکه‌های اجتماعی منتشر شدە است.در روزهای گذشتە نیروهای امنیتی در چندین میدان و خیابان تهران مستقر شدە بودند.
تخریب مزار نیکا شاکرمی در خرم‌آباد
باربد گلشیری، هنرمند و گورنگار در صفحە اکس خود با انتشار پستی از تخریب مراز نیکا شاکرمی در خرم‌آباد خبر داد. بە گفتە گلشیری علاوه بر تخریب مزار، بر سنگ قبر نیکا شاکرمی رنگ سیاه نیز پاشیدە شدە است و راه‌های رسیدن بە مزار او بستە شدە است.
همچنین این هنرمند خبر دادە کە درختان اطراف مزار نیکا شاکرمی نیز تخریب شدەاند.
نیکا شاکرمی، دختر ۱۷ ساله‌ای بود که روز ۲۹ شهریور در اعتراضات در بلوار کشاورز مفقود شد و پس از حدود ۱۰ روز جنازه‌اش به خانواده‌اش تحویل داده شد.
شلیک بە یک شهروند در سقز
شبکه حقوق‌بشری هەنگاو در گزارشی عنوان کردە کە یک شهروند بە نام “فردین جعفری” در حالی کە در مسیر سقز به بانه و نزدیکی آرامستان آیچی در حال حرکت بودە است “نیروهای سرکوبگر حکومتی از ناحیه سر هدف گلوله قرار گرفتە است.”
به گفتە هەنگاو این شهروند به بیمارستان “شفا” منتقل شده و “وضعیت جسمانی وی وخیم گزارش شده است.”
هه‌نگاو، سازمان حقوق بشری کردستان در جریان سالگرد مهسا امینی گزارش داده که تاکنون دست‌کم در شهرهای سنندج، کامیاران، بانه، سقز و دیواندره «اعتصاب کامل» صورت گرفته است.
البته که سالگرد فوت مهسا امینی مصادف با فوت «امام هشتم شیعیان» بوده و احتمالا بخشی از تعطیلی‌ها در مناطق غیرسنی‌نشین، به دلیل این مراسم عزاداری مذهبی بوده است.
با این حال، چند روز پیش برخی از احزاب کرد ایران برای این روز فراخوان اعتصاب داده بودند. شنیده‌ها حاکی از این است که نهادهای حکومتی و ماموران امنیتی به بازاریان هشدار دادهاند که در اعتصاب‌ها و اعتراض‌ها شرکت نکنند.
در تهران هم جو امنیتی از چند روز قبل حاکم بوده و نیروهای یگان ویژه در مکان‌های اصلی شهر مستقر شده‌اند. تصاویر و ویدئوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که مردم از جمعه شب در خانه‌های خود شعارهایی علیه علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی سرمی‌دهند. ویدئوهای دیگر، اعتراضات در شهرهای دیگر از جمله اصفهان، مشهد و بانه و شیراز را نشان می‌دهد.
روز جمعه، مولانا عبدالحمید نماز جمعه زاهدان در بخشی از صحبت‌هایش به موضوع مرگ مهسا امینی و جان باختگان اعتراضات یک سال اخیر اشاره کرد. او گفت: «اگر به جریان مهسا و موضوعات جمعه خونین و جان‌باختگان اعتراضات اخیر رسیدگی می‌شد مردم تسلی پیدا می‌کردند.» در همین راستا، روز جمعه هم در زاهدان مانند بسیاری از جمعه‌های گذشته، مردم بعد از نماز جمعه تظاهرات کردند. آنها شعار می‌دادند «مرگ بر جمهوری اعدامی.»
نماینده آمریکا در سازمان ملل: جنبش مهسا ادامە دارد
لیندا توماس گرینفیلد، سفیر و نماینده دائم ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل متحد، در پیامی کە در شبکه اکس خود منتشر کردە است، مهسا ژینا امینی را “الهام‌بخش” جنبشی خواند کە کماکان ادامە دارد.
نماینده دائم آمریکا در سازمان ملل بر ایستادن کشور در کنار مردم ایران تاکید کردە و گفتە کە این “تعهد” متزلزل نخواهد شد.جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا نیز روز جمعه ۲۴ شهریور به مناسبت سالگرد قتل ژینا مهسا امینی در بیانیه‌ای اعلام کرد که او و همسرش جیل، به یاد او و همه شهروندان شجاع ایرانی “به مردم جهان” می‌پیوندند.
