ستاره فرمانفرماییان، بنیانگذار رشته مددکاری اجتماعی در ایران در سن ۹۱ سالگی در لس‌آنجلس آمریکا درگذشت.
ستاره فرمانفرماییان که یکی از دختران عبدالحسین میرزا فرمانفرما، از چهره‌های سیاستمدار تاثیرگذار دوره قاجار و رضا پهلوی بود، در زمستان ۱۲۹۹ خورشیدی در شیراز متولد شد.
به گزارش دویچه ووله، فرمانفرماییان تا نوجوانی در ایران تحصیل کرد و و بعد از فوت پدر و قتل برادر بزرگش نصرت‌الدوله به دست عوامل امنیتی رضا شاه، راهی آمریکا شد تا در آن‌جا تحصیل کند. او یکی از اولین زنان ایرانی بود که برای تحصیل راهی خارج از کشور شدند.
ستاره فرمانفرماییان در ایالت کالیفرنیای آمریکا در رشته جامعه‌شناسی و مدکاری اجتماعی تحصیل کرد و بعد از اخذ فوق لیسانس مدتی را در دانشگاه شیکاگو به مطالعه در زمینه “حقوق زنان و کودکان” گذراند.
ستاره فرمانفرماییان در اواخر دهه ۲۰ و اوایل دهه ۳۰ در سازمان ملل‌متحد در بغداد کار می‌کرد. بعد از چندسال کار در سازمان ملل، فرمانفرماییان در سال ۱۳۳۷ به ایران بازگشت و برای اولین بار در ایران، مدرسه‌ای تخصصی با عنوان “مدرسه عالی مددکاری اجتماعی تهران” را راه‌اندازی کرد و به شیوه‌ای تخصصی و مدرن به آموزش داوطلبان مددکاری پرداخت.
ستاره فرمانفرماییان که خواهر ناتنی مریم فیروز، دبیر زنان حزب “توده” نیز بود، برای اولین‌بار در ایران برنامه “تنظیم خانواده” را نیز به راه انداخت و به دنبال ارتقای آموزش زنان و جلوگیری از بارداری‌های ناخواسته و زادوولدهای بی‌رویه در ایران بود.
از دیگر اقدامات ماندگار او تاسیس “مراکز رفاه” در محله‌های فقیرنشین تهران و حاشیه تهران بود که به کودکان و خانواده‌ها کمک‌می‌کردند. او همچنین اولین کسی است که سیستم آموزشی در مهدکودک‌ها در ایران را براساس اصول تربیتی مدرن تغییر و تحول داد.
“مدرسه عالی مددکاری اجتماعی” بعد از چندسال فعالیت با مجوز وزارت علوم به دانشگاه ارتقا یافت و از طریق کنکور سراسری در دو مقطع لیسانس و فوق لیسانس دانشجو جذب می‌کرد. این مدرسه و شاگردان ستاره فرمانفرماییان خدمات اجتماعی و حمایتی بسیاری را در پرورشگاه‌ها، محله‌های فقیرنشین، مدارس، زایشگاه‌ها و درمانگاه‌ها تعریف و اجرایی کردند.
شاگردان فرمانفرماییان با نظارت او در محله روسپی‌خانه‌های تهران – شهرنو– درمانگاه و محل‌های ویژه‌‌ای برای ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به زنان روسپی راه‌اندازی کرده بودند و در آتش‌سوزی بزرگ این محله‌در دهه چهل، در مهار آتش به ماموران آتش‌نشانی کمک کردند.
بازداشت و مهاجرت ناخواسته از ایران
گفته می‌شود بعد از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، برخی شاگردان مذهبی مدرسه ستاره فرمانفرماییان که پیشتر او با درخواست بورس تحصیلی آن‌ها به دلیل نمره‌های نامطلوب مخالفت کرده بود، او را دستگیر کرده و تحویل مدرسه رفاه که مقر آقای خمینی و همراهان او در روزهای اول انقلاب بود، تحویل دادند.
ستاره فرمانفرماییان خاطرات زندگی و کار حرفه‌ای خود را در کتابی با عنوان “دختری از ایران” منتشر کرد.
ستاره فرمانفرماییان در زیرزمین مدرسه رفاه بازجویی شده و به دلیل شرکت در کنفرانسی با محور مددکاری اجتماعی در اسرائیل به همکاری با صهیونیست‌ها و طاغوت متهم شد. بازجو و دانشجویان انقلابی که وی را دستگیر کردند، خواهان مجازات اعدام برای او بودند.
آیت‌الله طالقانی که ستاره فرمانفرماییان را به دلیل سال‌ها خدمات داوطلبانه او و شاگردانش در محله‌های محروم و در مهار آتش‌سوزی بزرگ محله شهرنو می‌شناخت، وساطت کرده و موجبات آزادی وی را فراهم کرد.
ستاره فرمانفرماییان چند ماه بعد در سال ۱۳۵۸ ناگزیر از ترک ایران شد و در لس‌آنجلس سکونت کرد و در آن‌جا نیز تدریس مددکاری را ادامه داد و در پروژه‌های مختلفی با سازمان ملل همکاری کرد.
دانشگاه هاروارد نام ستاره فرمانفرماییان را به عنوان یکی از زنان پیشرو در علم مددکاری در لیست “زنان تاثیرگذار تاریخ آمریکا” قرار داده است. او خاطرات زندگی و کار حرفه‌ای خود را در کتابی با عنوان “دختری از ایران” منتشر کرد که این کتاب در ایران بارها تجدید چاپ شد.
