اگر توافق رخ دهد،تنها برنده انتخابات 92 مردم ایران نیستند بلکه یکی از برندگان نیز باراک اوباما خواهد بود رئیس جمهوری که در سال 2008 وعده حل پرونده هسته ای ایران را داد و اکنون درآستانه عمل به وعده اش هست، برای همین سرسختانه در برابر ائتلاف تندروها در ایران، آمریکا و اسرائیل قرار گرفته است.به همین دلیل است که مخالفان جمهوریخواهش معتقدند او می خواهد با حل پرونده ایران از خود میراث به جای بگذارد.
شاید در طول تاریخ پرونده هسته ای صف بندی که این هفته ها در ایران، آمریکا و اسرائیل به وجود آمده بی سابقه بوده است. 47 سناتور آمریکایی در نامه ای به سران جمهوری اسلامی صراحتا گفته اند حتی اگر توافقی هم صورت بگیرد با پایان یافتن دوره اوباما آن را نقض خواهند کرد. در اصطلاحات سیاسی این ادبیات را “زیر میز زدن” می نامند. سناتور ها در این نامه ، مقامات جمهوری اسلامی را به قوانین داخلی ایالات متحده ارجاع داده اند و گفته اند هر گونه توافق هسته‌ای با دولت آمریکا، بدون نظر موافقت کنگره، پس از ریاست جمهوری اوباما دوام نخواهد یافت. این تهدید بی سابقه در حالی صورت گرفته که هنوز یک هفته بیشتر از سخنرانی جنجالی بنیامین نتانیاهو نگذشته، سخنرانی که شکاف سیاسی بزرگی را در آمریکا به وجود آورد و روابط واشنگتن و تل آویو را در یکی از بحرانی ترین دوره های زمانی خود قرار داد. تنش در روابط اسرائیل و آمریکا به حدی بود که اوباما در سخنانی بلافاصله پس از سخنرانی نتانیاهو گفت این سخنرانی چیز جدیدی نداشته و نخست وزیر اسرائیل آلترناتیوی ارائه نکرده است.
او حتی در این مصاحبه تاکید کرده بود سخنرانی نتانیاهو را گوش نکرده وفقط متن آن را خوانده است. حالا یک بار دیگر پس از این نامه عجیب، رئیس جمهور دموکرات آمریکا به میدان آمده ، صحبت او اکنون شفاف تر از گذشته است. او بدون اینکه نمایندگان کنگره را تندرو بداند در سخنانی گفته است اعضای کنگره با تندروهای ایران متحد شده اند. رییس جمهور آمریکا، روز دوشنبه نامه ۴۷ سناتور آمریکایی به رهبران ایران را «غیر متعارف» خواند و گفت برخی از اعضای کنگره نشان داده‌اند که می‌خواهند با «تندروهای» داخل ایران هماهنگ شوند. او این ائتلاف را عجیب و غیر معمول خواند و از سویی وعده داده بعد از اینکه تکلیف مذاکرات مشخص شد مسائل را با مردم در میان خواهد گذاشت. رئیس جمهور آمریکا در حالی این سخنان را بیان کرده که پیش از او سخنگوی کاخ سفید، نامه سناتورهای آمریکایی به مقامات ایرانی را “چوب لای چرخ مذاکرات گذاشتن” عنوان و تاکید کرد نامه نگاری با مقام های ایرانی برای دلسرد کردن آنها از مذاکرات، در جهت ایفای نقشی نیست که بنیانگذاران ایالات متحده، برای کنگره این کشور قائل بوده اند.سخنگوی کاخ سفید، در اشاره ای تلویحی به سابقه پافشاری جمهوری خواهان بر حمله نظامی به عراق در سال ۲۰۰۳، گفت که مخالفان مذاکرات هسته ای در سنا دارای “سوابق طولانی و آلوده” در ترجیح راه حل های نظامی به روش های دیپلماتیک هستند. این اظهارات صریح در شرایطی بیان شده که نیکلاس برنز، معاون سابق وزیر خارجه این نامه را غیر معمول دانسته و دخالت بیش از 500 نماینده کنگره در روند مذاکرات هسته ای را غیر عملی عنوان کرده است.
انزوای محافظه کاران تندرو در ایران
اما در ایران نیز محمد جواد ظریف در سخنانی ضمن اینکه این نامه را بی ارزش و ترفند تبلیغاتی دانسته، نمایندگان کنگره را به بی اطلاعی از قوانین داخلی آمریکا و قواعد حاکم بر روابط بین المللی متهم کرده وتاکید کرده با نزدیک شدن به توافق هسته ای، گروه های فشار در آمریکا نگران شده اند. در ایران نیز هنوز مخالفت ها با توافق هسته ای از سوی اقلیتی محافظه کار دنبال می شود. برخی از رسانه ها مانند کیهان و وطن امروز همچنان معتقد هستند که این دعوا زرگری است و نمی توان به آمریکا اعتماد کرد. با این وجود در ایران فضای محافظه کاران یکدست نیست. در حالی که در ایالات متحده جریان محافظه کار از تمام توان خود برای بر هم زدن توافق هسته ای استفاده کرده در ایران تنها گروهی از محافظه کاران همچنان بر طبل مخالفت با گفت و گوهای هسته ای می کوبند. محافظه کاران میانه رو یا سکوت کرده اند یا چهره هایی مانند لاریجانی و ولایتی از روند مذاکرات حمایت کرده اند. از طرفی رهبر جمهوری اسلامی که در سخنرانی های قبلی سخنان تفسیربرداری را از چگونگی مذاکرات ارئه کرده بود در این مورد کمتر اظهار نظر کرده است. با این وجود تندروهای ایرانی نگران توافق هسته ای هستند، آنها از تاثیرات این توافق بر آرایش سیاسی داخلی ایران و افزایش احتمالی محبوبیت دولت روحانی هراس دارند، در نتیجه از تمام ابزارهای خود برای بر هم زدن این توافق استفاده خواهند کرد. این در حالی است که محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه همچنان نسبت به حصول توافق اتمی امیدوار است و در مصاحبه با هفته نامه صدا تاکید کرده بود این توافقنامه به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع داده خواهد شد تا رعایت مفاد آن الزام آور باشد. ظریف در حالی این سخنان را بیان کرده که یکی از نگرانی های هر دو طرف مذاکره، رویکرد دولت احتمالی آینده است. نگرانی که به نظر می رسد با توجه به نامه 47 سناتور آمریکایی بیراه نیست و از سویی در ایران نیز رقابت های داخلی علیه دولت روحانی در ماه های آینده شدیدتر خواهد شد و سخنان وزیر کشور و مشاور روحانی مبنی بر ورود پول های کثیف برای انتخابات های آتی نشان می دهد سال 1394 پر تنش خواهد بود و رقابت اعتدال گرایان و محافظه کاران در انتخابات های آتی شدیدتر خواهد شد و مخالفان روحانی منتظر شکست مذاکرات و تشدید مشکلات اقتصادی هستند تا از سویی با دوپینگ شورای نگهبان و رد صلاحیت کاندیداهای مجلس و البته رد صلاحیت کاندیداهای مجلس خبرگان انتخابات های پیش رو را از آن خود کنند و زمینه شکست روحانی در انتخابات 1396 را هم فراهم کنند.چند روز پیش بود که هاشمی رفسنجانی در اظهاراتی صریح به مخالفان توافق هسته ای ایران و غرب حمله کرد و تاکید کرد دلواپسان با نتانیاهو همزبان شده اند.
هم آوایی اسرائیل و عربستان
از طرف دیگر در اسرائیل، بنیامین نتانیاهو که چند روز دیگر حزبش کارزار سخت انتخاباتی برای تصاحب پارلمان اسرائیل را خواهد داشت همچنان به مخالفت خود با توافق هسته ای ایران و غرب ادامه می هد. او در پاسخ سخنان اوباما مدعی شده بود به رئیس جمهور آمریکا، آلترناتیو ارائه کرده است. منظور نتانیاهو بخشی از صحبت هایش بود که در آن تاکید کرد تحریم ها آنقدر شدید شود تا ایران کاملا تسلیم شود. جان کری وزیر خارجه آمریکا هم در هفته اخیر برای دادن گزارشی از روند مذاکرات هسته ای ایران و گروه 5+1 به ریاض سفر کرده بود. مقامات عربستان که از توافق احتمالی هسته ای میان ایران و آمریکا بسیار نگران هستند در جلسه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از کشورهای عرب خواستند اختلافات خود را کنار گذاشته و علیه ایران و داعش متحد شوند. اشاره بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل در کنگره آمریکا به موضع کشورهای عربی نیز در همین راستا بود، زمانی که وی به هم آوایی این کشورها با اسرائیل در مورد برنامه هسته ای ایران اشاره کرد.
جبهه هایی که حالا شفاف شده اند
اما مهم تر از همه این مسائل، علنی شدن جبهه میانه روها در آمریکا و ایران علیه تندروها در ایالات متحده، اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس هست. سخنان روز گذشته اوباما و اشاره صریح او به ائتلاف اعضای کنگره و تندروهای ایران بی سابقه است. از آن طرف دولت روحانی نیز تلاش کرده مخالفان توافق هسته ای را با بحث سودهای کلان ناشی از تحریم پیوند دهد و این مخالفان را عده ای کوچک و صاحب منافع مادی با اهداف سیاسی خاص معرفی کند. دولت آمریکا سیاست های نتانیاهو را افراطی می داند و در زمینه مسئله هسته ای به تل آویو باج نداده و دولت روحانی نیز با سیاست خارجی 18 ماه اخیر، به انزوای اسرائیل کمک کرده است. روحانی تلاش کرده با رایزنی رهبر جمهوری اسلامی را همراه مذاکرات کند، او از همان ابتدا معتقد بود با غرب می توان به توافق رسید و طبیعی است نقش رئیس جمهور در ساختار سیاست جمهوری اسلامی به عنوان یک لابی کنننده تاثیر گذار نزد رهبر جهموری اسلامی انکار ناپذیر است. سیاست های تند نتانیاهو و سناتورهای آمریکایی از سویی و از سوی دیگر مقاومت اوباما در برابر تندروهای جمهوریخواه، موضع رئیس جمهور را نزد آیت الله خامنه ای تقویت می کند و از سوی دیگر زمینه انزوای بیشتر تندروهای ایرانی را فراهم می کند. به خصوص محافظه کاران تندرو پیش از این مدعی بودند اختلاف اوباما و نتانیاهو جنگ زرگری و تقسیم وظایف است و باید در انتظار موضع آنها در برابر نامه اخیر نشست.
هر چه هست در تاریخ 12 ساله پرونده هسته ای ایران، تا این اندازه ائتلاف ها روشن و شفاف نبوده اند. جایی که دو رئیس جمهور پراگماتیست در برابر جریان محافظه کار تندرو قرار گرفته اند و مذاکرات را در طول 18 ماه گذشته به نقطه ای رسانده اند که اگر بازگشت ناپذیر نباشد اما عقب گرد از آن نیز کاری سخت و دشوار است. طبیعی است شرایط مختلفی از جمله محدودیت های رهبر جمهوری اسلامی در تداوم وضعیت قبل از انتخابات 92 ، ظهور داعش و زمینه همکاری منطقه ای تهران و واشنگتن، اراده اوباما برای کنترل تنش ها در خاورمیانه و عدم علاقه به درگیر شدن در جنگی جدید، … در ایجاد وضعیت جدید تاثیرات مهمی داشته اند اما اگر انتخابات خرداد 92 با نه بزرگ مردم به سیاست تحریم و انتخاب رئیس جمهوری که وعده حل پرونده هسته ای را داده بود، رخ نمی داد اوبامای پراگماتیست شریکی برای صلح پیدا نمی کرد. اگر توافق رخ دهد،تنها برنده انتخابات 92 مردم ایران نیستند بلکه یکی از برندگان نیز باراک اوباما خواهد بود رئیس جمهوری که در سال 2008 وعده حل پرونده هسته ای ایران را داد و اکنون درآستانه عمل به وعده اش هست، برای همین سرسختانه در برابر ائتلاف تندروها در ایران، آمریکا و اسرائیل قرار گرفته است.به همین دلیل است که مخالفان جمهوریخواهش معتقدند او می خواهد با حل پرونده ایران از خود میراث به جای بگذارد.
