ملی مذهبی _ با گذشت نزدیک به ۱۵ ماه از جنگ غزه، سوالاتی در مورد نتیجه حمله اسرائیل به غزه، مدت زمان آن و سرنوشت نوار غزه در صورت توقف جنگ مطرح می شود. این پرسش ها نزد ناظران سیاسی در حالی است که غیرنظامیان در نوار غزه همچنان به دست اسرائیل کشته می شوند. جنگی که منجر به ویرانی گسترده شهرها، روستاها و اردوگاه ها در نوار غزه شد و حدود ۱۵۲۰۰۰ شهید و زخمی فلسطینی برجای گذاشت که بیشتر آنها کودک و زن بودند و بیش از ۱۱۰۰۰ نفر در آن مفقود شدند.
از سوی دیگر انعقاد توافق آتش بس در لبنان توسط حزب الله نیز بر روند جنگ غزه به طور قابل توجهی اثرگذار بوده است. در سوی مقابل نتانیاهو قرار دارد که به «تعلل کردن» و «طولانی کردن جنگ» اعتقاد دارد. این در حالی است که برابر نظرسنجی های اعلام شده، ۵۶ درصد از اسرائیلی های مقیم اسرائیل از توقف جنگ با غزه در ازای آزادی زندانیان حماس حمایت می کنند که این موضوع نشان دهنده تغییر در افکار عمومی اسرائیل است.
به گزارش خبرگزاری آلمان و رسانههای اسرائیلی، دولت نتانیاهو و سازمان تروریستی و اسلامگرای حماس به توافق اصولی در مورد آتشبس در نوار غزه رسیدهاند و تنها باید در مورد برخی جزئیات باقیمانده مذاکره صورت گیرد. روزنامه “تایمز او اسرائیل” به نقل از دیپلماتهای عرب گزارش میدهد در مذاکراتی که به میانجیگری قطر در دوحه، پایتخت این کشور جریان دارد تنها جزئیات مربوط به عقبنشینی ارتش اسرائیل از مناطق خاصی در نوار غزه باید تعیین ومشخص شود.
در همین حال، یک روزنامه نگار اسرائیلی تایید کرده که توافقی که نتانیاهو اکنون می خواهد بپذیرد، همان توافقی است که بایدن هشت ماه قبل پیشنهاد کرد و حماس در ۲ ژوئیه آن را پذیرفت، اما تنها چیزی که تغییر کرد این بود که بایدن، نتانیاهو را تحت فشار قرار نداد تا این پیشنهاد را بپذیرد، اما اکنون ترامپ این کار را کرده و به موفقیت هم رسیده است.
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده در واشنگتن گفت که اکنون نوبت حماس است. او افزود: «در این لحظه، در حالی که ما اینجا نشستهایم، منتظر آخرین حرف حماس در مورد موافقتشان هستیم.» بلینکن افزود که احتمال دستیابی به توافق وجود دارد، اما مشخص نیست که آیا این توافق پیش از آغاز ریاستجمهوری دونالد ترامپ در دوشنبه آینده (۲۰ ژانویه) صورت گیرد.
روزنامه “تایمز اسرائیل” به نقل از دیپلماتهای عرب گزارش داده که توافقنامهای امروز یا پنجشنبه (۱۵ یا ۱۶ ژانويه) در قالب بیانیه مشترک از سوی ایالات متحده، قطر و مصر اعلام خواهد شد که بر اأساس آن بتوان جنگ ۱۵ ماهه را در غزه متوقف کرد. این سه کشور میانجیگری بین اسرائیل و حماس را برعهده دارند، زیرا دو طرف درگیری بهطور مستقیم با یکدیگر مذاکره نمیکنند.
این در شرایطی است که در چارچوب مذاکرات جاری برای تبادل زندانیان و آتش بس، اسرائیل همچنان به سیاست تعلل ادامه می دهد تا همزمان سیاست فشار نظامی و اقتصادی را بر غزه اعمال کند و از مذاکرات به عنوان ابزاری برای افزایش فشار بر حماس و فلسطینی ها در غزه استفاده کند.
در همین حال فلسطینی ها در نوار غزه احساسات متفاوتی نسبت به پیشرفت اعلام شده در مذاکرات بین حماس و اسرائیل بر سر توافق آتش بس دارند. در حالی که برخی استدلال می کنند که آتش بس، می تواند رنج آنها را کاهش دهد، برخی دیگر در مورد اثربخشی این مذاکرات در بحبوحه اختلافات بین طرفین، تردید دارند. این در حالی است که کانال ۱۲ اسرائیل گزارش داده که همه طرف ها به دنبال رسیدن به توافق قبل از ۲۰ ژانویه هستند، علاوه بر این فرستاده ترامپ با این پیام که توافق باید قبل از آن تاریخ تکمیل شود، به اسرائیل سفر کرده است.
تظاهرات در اسرائیل
موافقان و مخالفان توافق آتشبس در شهر تل آویو دست به تظاهرات زدند. هزاران شهروند اسرائیلی که موافق آتشبس هستند در شامگاه سهشنبه (۱۴ ژانویه / ۲۵ دی) به خیابانها آمدند و ابراز امیدواری کردند که حماس با پیشنویس توافقی که شامل آزادی گروگانهای اسرائیلی در ازای آزادی زندانیان فلسطینی از زندانهای اسرائیل میشود، موافقت کند.در اورشلیم (بیتالمقدس) اما صدها نفر علیه چنین توافقی دست به اعتراض زدند. یکی از شرکتکنندگان در این تظاهرات گفت: «یک تروریست آزادشده، قاتل فردا است.» به گفته برخی رسانهها، فلسطینانی که موجب مرگ شهروندان اسرائیلی شده و هم اکنون در زندانهای این کشور به سر میبرند نیز مشمول معاوضه با گروگانها خواهد بود.
بنا به گزارشها بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل با تیم مذاکرهکننده و اعضای دستگاه امنیتی خود مشورت کرده است. دفتر نتانیاهو اعلام کرد که مذاکرات در دوحه برای حل جزئیات باقیمانده تا دیروقت شب ادامه خواهد داشت و خانوادههای گروگانها بهزودی از آخرین وضعیت بستگان خود آگاهی خواهند یافت. توافق آتشبس باید توسط کابینه امنیتی و کل دولت اسرائیل تأیید شود.بنا به گزارش “وال استریت ژورنال” بیمارستانها و تیمهای پزشکی در اسرائیل نگران وضعیت گروگانها هستند و خود را برای درمان گروگانهایی که در صورت توافق آزاد میشوند، آماده میکنند. بنا به ارزیابی پزشکان بسیاری از گروگانهایی که در حمله تروریستی به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به غزه برده شدند، احتمالاً وضعیت جسمانی و روانی بسیار بدی دارند.به گفته یک مقام اسرائیلی هدف این است که “تمام ۹۸ گروگان” آزاد شوند، گرچه هنوز مشخص نیست چند نفر از آنها زنده هستند. در میان گروگانها افرادی با تابعیت دوگانه، از جمله شهروندان آلمانی نیز وجود دارند.
از جزئیات توافق چه می دانیم؟
مذاکرات در ساعات اخیر برای دستیابی به توافق آتش بس در نوار غزه پیشرفت های جدیدی داشته، به ویژه پس از مذاکرات به میزبانی قطر، که منجر به «پیش نویس نهایی» شد و متن آن به طرف فلسطینی و اسرائیلی تحویل داده شد. کانال ۱۳ اسرائیل نیز به نوبه خود دیروز گزارش داد که «روز تعیین کننده ای برای توافق» است، اما هنوز زود است که با خوش بینی درباره آن صحبت کنیم، اما بدون شک ساعات حیاتی است و یادآور شد که هیئت اسرائیلی به ریاست رئیس موساد هنوز در قطر است و در ۲۴ ساعت گذشته در محورهایی از مذاکره از جمله توافق بر سر هویت زندانیان آزاد شده و چگونگی استقرار نیروهای ارتش اسرائیل پس از آتش بس، پیشرفت هایی حاصل شده است. این کانال اسرائیلی اذعان کرده که طرف اسرائیلی امیدوار است قبل از مراسم تحلیف دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب ایالات متحده در ۲۰ ژانویه به توافق برسند.
به گفته مقامات اسرائیلی آتشبس پیشنهادی در ابتدا محدود به مدت ۴۲ روز است. اما منابع مطلع میگویند که آزادی گروگانها احتمالاً طی چند هفته انجام خواهد شد. در مرحله اول، ۳۳ نفر آزاد خواهند شد. این افراد شامل زنان، کودکان، افراد بالای ۵۰ سال و مجروحان و بیماران هستند. گفته میشود که اکثر این گروگانها زنده هستند.به گفته مقامهای دولت اسرائیلی هر دو طرف در مورد جزيیات توافق کردهاند. به گفته یک مقام فلسطینی در دوحه قرار است که حماس در روز اول چند گروگان (احتمالا سه نفر) را آزاد کند.سپس ارتش اسرائیل عقبنشینی نیروهای خود از مناطق مسکونی غزه را آغاز خواهد کرد. هفت روز بعد، حماس چهار گروگان دیگر را آزاد خواهد کرد. اسرائیل همچنین به آوارگان فلسطینی در جنوب غزه اجازه خواهد داد که به شمال اما فقط بهصورت پیاده از طریق جاده ساحلی بازگردند.به گفته رسانههای غربی دولت اسرائیل همچنین موافقت کرده که حدود ۱۰۰۰ زندانی فلسطینی را آزاد کند که حدود ۱۹۰ نفر از آنها محکوم به ۱۵ سال حبس یا بیشتر هستند.به گفته یک مقام اسرائیلی اما پس از شروع آتشبس سربازان این کشور در یک منطقه حایل در حاشیه غزه و در مناطق دیگر باقی خواهند ماند تا امنیت مناطق مرزی اسرائیل را تأمین کنند.
مرحله دوم مذاکرات پس از گذشت ۱۶ روز از اجرای توافق آغاز خواهد شد. در این مرحله باقی گروگانها آزاد خواهند شد و نیروهای اسرائیلی عقبنشینی خواهند کرد، پیش از آنکه در مرحله سوم و نهایی توافق برای آتشبس و توقف نبردها بهطور کامل پایان یابد. یک مقام دولتی اسرائیل تأکید کرد که اسرائیل “تا زمانی که تمام گروگانها به خانههایشان بازنگشتهاند، غزه را ترک نخواهد کرد”.
محورهای توافق آتش بس که تا این لحظه از سوی رسانه ها منتشر شده به شرح زیر است:
بازگشت گروگان ها
در مرحله اول، ۳۳ گروگان شامل کودکان، زنان، سربازان زن، مردان بالای پنجاه سال، مجروح و بیمار آزاد خواهند شد. اسرائیل معتقد است که بیشتر اسرا زنده هستند، اما هیچ تایید رسمی از حماس دریافت نکرده است. همچنین مرحله اول ۶۰ روز طول می کشد و اگر طبق برنامه پیش برود، مذاکرات در مورد مرحله دوم از شانزدهمین روز پس از لازم الاجرا شدن توافق آغاز می شود.
در ازای گروگان ها، اسرائیل بیش از هزار زندانی فلسطینی را آزاد خواهد کرد، از جمله کسانی که به دلیل کشتن افراد در حملات متقابل در حال گذراندن محکومیت های طولانی مدت زندان هستند. اما این تبادل شامل نیروهای حماس که در حمله هفتم اکتبر ۲۰۲۳ به اسرائیل شرکت داشتند، نخواهند شد.
خروج نیروها
به صورت مرحله ای انجام می شود و نیروهای اسرائیلی در نزدیکی مرز برای دفاع از شهرها و شهرک های اسرائیلی مستقر خواهند شد و در آنجا باقی می مانند. علاوه بر این، تدابیر امنیتی در مورد محور فیلادلفیا (صلاح الدین) در جنوب نوار غزه برقرار خواهد شد و اسرائیل پس از چند روز نخست توافق، از بخش هایی از آن عقب نشینی خواهد کرد.
به ساکنان غیرمسلح شمال غزه اجازه داده خواهد شد تا در چارچوب مکانیزمی که اطمینان از عدم حمل سلاح را تضمین می کند، به مناطق خود بازگردند. نیروهای اسرائیلی همچنین از گذرگاه نتزاریم در مرکز غزه عقب نشینی خواهند کرد. همچنین گذرگاه «رفح» بین مصر و غزه به تدریج شروع به کار خواهد کرد و به بیماران اجازه داده خواهد شد برای درمان از نوار غزه خارج شوند.
افزایش کمک ها
میزان کمک های بشردوستانه ارسالی به نوار غزه افزایش خواهد یافت و اسرائیل اجازه ورود کمک ها به نوار غزه را می دهد، اما بر سر اینکه چه مقدار از کمک ها می تواند وارد نوار شود و چه چیزی به نیازمندان می رسد.
حکومت سیاسی آینده غزه
آینده سیاسی نوار غزه یکی از مبهم ترین مسائل در مذاکرات است. اینکه چه کسی پس از جنگ، نوار غزه را اداره خواهد کرد تردیدهای جدی وجود دارد و به نظر نمی رسد دور کنونی مذاکرات به دلیل پیچیدگی یک توافق کوتاه مدت، به این موضوع بپردازد. این در حالی است که اسرائیل هر گونه نقش حماس در اداره غزه را رد می کند و با مشارکت تشکیلات خودگردان فلسطین نیز که سه دهه پیش بر اساس پیمان صلح اسلو ایجاد شد، مخالفت کرده است. اسرائیل از زمان آغاز جنگ در غزه گفته است که کنترل امنیتی این منطقه را حتی پس از پایان جنگ حفظ خواهد کرد.