ملی مذهبی _ عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی روز سه‌شنبه ۳۰ اردیبهشت اعلام کرد تاریخی برای دور پنجم مذاکرات پیشنهاد شده اما ایران هنوز قبول نکرده است، چون شاهد مواضعی از سوی آمریکایی‌ها بوده که “با هیچ منطقی سازگار نیست و مذاکرات را با مشکل مواجه می‌کند.”
وزیر خارجه ایران افزود: «بحث غنی‌سازی اصلا موضوعی نیست که از نظر ما قابل مذاکره باشد و من پاسخ صریح را در چند روز گذشته دادم. امروز هم مقام معظم رهبری تکلیف را کاملا روشن کردند.»
این در حالی است که آنتونیو تاجانی، وزیر خارجه ایتالیا در همین روز در شبکه اجتماعی اکس از آمادگی کشورش برای میزبانی مذاکرات ایران و آمریکا خبر داده بود. در واکنش به این پیام اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجه ایران درباره برگزاری دور پنجم مذاکرات در ایتالیا گفت: «این خبر توسط رسانه‌های غربی منتشر شده است. تا جایی که به ما مربوط می‌شود، هنوز دراین‌خصوص تصمیم قطعی اتخاذ نشده است. پیشنهاد‌هایی برای زمان و مکان از طرف وزارت امور خارجه عمان مطرح شده، اما تا این لحظه زمان و مکان قطعی مشخص نیست.»
فرایندی پیچیده
خبرگزاری رویترز نیز ساعاتی بعد گزارش داد دولت ترامپ در تلاش برای دستیابی به توافقی با ایران است که به این کشور اجازه دهد برنامه‌ای صلح‌آمیز برای انرژی هسته‌ای داشته باشد، اما بدون غنی‌سازی اورانیوم.
به گزارش این خبرگزاری مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا روز سه‌شنبه با اعلام دوباره این موضع گفت: «رسیدن به این هدف آسان نخواهد بود، اما این فرآیندی است که اکنون در آن مشارکت داریم.»
او که در نشست کمیته روابط خارجی سنای آمریکا سخن می‌گفت، تاکید کرد که دولت آمریکا گزینه‌ای برای ایران فراهم کرده تا مسیر “صلح و رفاه” را در پیش گیرد.
استیو ویتکاف، نماینده آمریکا در مذاکرات با ایران، روز یکشنبه ۲۸ اردیبهشت در گفت‌وگویی با شبکه ای‌بی‌سی گفته بود: «ما خط قرمز بسیار روشنی داریم و آن درباره غنی‌سازی در ایران است. ما حتی یک درصد ظرفیت غنی‌سازی را هم نمی‌پذیریم.» این سخنان که بعدتر از سوی دیگر مقام‌های آمریکایی نیز تکرار شد و نشانه‌ای از ایجاد وحدت نظر در دولت ترامپ تلقی شد موجی از واکنش‌ها را به دنبال داشت.
علی خامنه‌ای روز سه‌شنبه ۳۰ اردیبهشت در مراسم سالگرد درگذشت ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور پیشین ایران، گفت که مذاکرات غیرمستقیم با ایالات متحده درباره برنامه هسته‌ای ایران به احتمال زیاد نتیجه‌ای نخواهد داشت.
او با انتقاد از مواضع مقام‌های آمریکایی درباره غنی‌سازی اورانیوم اظهار داشت: «اینکه می‌گویند ما به ایران اجازه غنی‌سازی نمی‌دهیم، غلط زیادی است. کسی منتظر اجازه این و آن نیست.»
عراقچی نیز پس از انتشار مصاحبه ویتکاف در شبکه اکس نوشته بود: «هیچ سناریو یا وضعیتی وجود ندارد که در آن ایرانیان اجازه دهند از آن حقوق [ان پی تی] محروم شوند.» او افزود داد: «غنی سازی در ایران چه توافقی حاصل شود و چه نشود ادامه خواهد یافت.»
اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجه ایران فردای موضعگیری ویتکاف به خبرگزاری ایرنا گفته بود: «هنوز در مورد دور بعدی مذاکرات تصمیم قطعی اتحاذ نشده و جمهوری اسلامی ایران با در نظر گرفتن موضع‌گیری‌های متناقض و دائما متغیر طرف آمریکایی، مشغول بررسی موضوع است.»
پیشتر به نقل از او در فضای مجازی خبری منتشر شد مبنی بر اینکه ایران «جلسه بعدی مذاکرات را لغو کرده است»
مجید تخت‌روانچی، معاون سیاسی وزارت خارجه ایران نیز گفت بحث غنی‌سازی “بسیار کلیدی است، حساسیت‌ها و مواضع و حقوق ما را می‌دانند بنابراین ببینیم در عمل چه موضعی را اتخاذ می‌کنند.”
اعلام آمادگی روسیه برای میانجیگری
هم‌زمان آندری رودنکو، معاون وزیر خارجه روسیه از آمادگی کشورش برای “ارائه حمایت و کمک لازم به ایران و آمریکا در راستای دستیابی دو کشور به توافق هسته‌ای” خبر داده است.
رودنکو در گفت‌وگو با خبرگزاری روسی “نووستی” گفت که در صورت موافقت طرفین، روسیه “تمام حمایت‌های لازم در پرونده مذاکرات میان ایران و آمریکا برای دستیابی به یک راه‌حل مناسب مورد رضایت همه طرف‌ها را ارائه خواهد داد.”
او افزود که طرف ایرانی، مسکو را در جریان روند مذاکرات قرار داده و ابراز امیدواری کرد که این روند “به توافقی منجر شود که همه طرف‌ها را خشنود سازد و در تقویت ثبات و امنیت منطقه‌ای نیز سهیم باشد.”
برخی ناظران بر این باورند که روسیه می‌خواهد با کارت ایران برای امتیازگیری در مذاکرات بر سر “صلح” با اوکراین بهره گیرد. برخی نیز معتقدند روسیه اساسا علاقه‌ای به بهبود روابط ایران و آمریکا ندارد.
تاکنون چهار دور مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا، با میانجیگری عمان در مسقط و رم برگزار شده است. مذاکراتی که هربار اعلام شد روند آن رضایت‌بخش بوده، اما در عمل به جایی نرسیده است. بسیاری می‌پرسند چگونه است که پس از طی چندین هفته تازه اختلافات طرفین بر سر میزان غنی‌سازی ایران سرباز می‌کند و در این مدت آنها بر سر چه مواردی مذاکره کرده‌اند.
برخی این ارزیابی را دارند که احتمالا آمریکا تلاش کرد در آستانه سفر دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا به خاورمیانه اوضاع را آرام نگه دارد، اما همانطور که نشان داده است، از میزان فشار بر ایران نخواهد کاست.
گروهی نیز معتقدند جمهوری اسلامی اگرچه امکان تاب‌‌آوری در مقابل فشارهای رو به افزایش آمریکا را ندارد، اما قادر نیست به سادگی از برنامه‌ای که میلیاردها دلار سرمایه کشور را هزینه آن کرده و شعار پایگاه اجتماعی آن است، دست بکشد. برنامه‌ای که به گفته کارشناسان نه تنها هیچ کمکی به تامین برق یا هر نیاز دیگر نکرده، بلکه ترمزی در مسیر توسعه این کشور شده است.
