وی با اشاره به رویکرد رئیسی گفت: «در اولین مصاحبهاش صراحتاً اعلام کرد: خیر، مذاکره مستقیم با آمریکا نمیکنیم. او نگذاشت دشمن ادعا کند که با تهدید یا تطمیع، ایران را به پای میز مذاکره کشانده است.»
علی خامنهای که روز سهشنبه ۳۰ اردیبهشت در مراسم نخستین سالگرد مرگ ابراهیم رئیسی، رئیسجمهوری پیشین ایران سخن میگفت، درباره نتایج مذاکره با آمریکا اظهار ناامیدی کرد و گفت: «بعید میدانم مذاکره به نتیجهای برسد.»
در جریان پخش تلویزیونی این رویداد، دوربین بارها به هنگام سخنرانی علیخامنهای روی چهره عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران زوم کرد.
«رئیسی گفته بود با آمریکا مذاکره نمیکنیم»
خامنهای در این سخنرانی گفت: «ابراهیم رئیسی در نخستین مصاحبه با صراحت گفت با آمریکا مذاکره مستقیم نمیکنیم. البته در دوره شهید رئیسی مذاکرات غیر مستقیم بود ولی بدون نتیجه. حالا هم گمان نمیکنیم به نتیجه برسد و نمیدانیم چه خواهد شد.»
او همچنین با اشاره به مذاکره کنندگان آمریکایی و کشورهایی که خواستار توقف غنیسازی در ایران شدهاند، گفت: «هیچکس منتظر اجازه آنها نیست. تازه به آنها بگویم که جمهوری اسلامی سیاست و روشی دارد و همان را تعقیب میکند. حالا سر یک فرصت مناسب به مردم ایران توضیح خواهم داد چرا طرفهای غربی و آمریکایی ها نمیخواهند ایران غنیسازی داشته باشد.»
خامنهای افزود: «در دوره رئیسی، مذاکرات غیرمستقیم بود، مانند اکنون، اما بدون نتیجه. حالا هم گمان نمیکنیم به نتیجه برسد. نمیدانیم چه خواهد شد.» وی با انتقاد از مواضع مقامهای آمریکایی که غنیسازی اورانیوم در ایران را ممنوع میدانند، اظهار داشت: «اینکه میگویند ما به ایران اجازه غنیسازی نمیدهیم، غلط زیادی است. کسی منتظر اجازه این و آن نیست.»
این اظهارات خامنهای در حالی بیان شد که مقامهای ارشد آمریکایی، از جمله دونالد ترامپ، مارکو روبیو و استیو ویتکاف بارها تأکید کردهاند که ایران نباید اجازه غنیسازی اورانیوم داشته باشد؛ موضعی که با سخنان خامنهای در تضاد است.
رهبر جمهوری اسلامی در ادامه تأکید کرد: «جمهوری اسلامی سیاستی دارد و روشی دارد؛ سیاست خودش را دنبال میکند.» خامنهای همچنین وعده داد که در آینده توضیح خواهد داد «چرا طرفهای غربی و آمریکایی اصرار دارند که در ایران غنیسازی نباشد، تا مردم بدانند نیت طرف چیست.»
دفاع خامنهای از مذاکرات غیرمستقیم در حالی است که برخی چهرهها، حتی در داخل ایران، مذاکرات غیرمستقیم هستهای با آمریکا را مورد انتقاد قرار دادهاند. آنها معتقدند این شیوه مذاکره به دلیل فقدان شفافیت و تعامل مستقیم، یکی از موانع اصلی عدم دستیابی به توافق است. این منتقدان استدلال میکنند که مذاکرات غیرمستقیم از طریق میانجیهایی مانند عمان، فرصت چانهزنی مؤثر را محدود میکند.
دور پنجم مذاکرات
در همین حال، کاظم غریبآبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، از دریافت پیشنهادی برای دور پنجم مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا خبر داد که در حال بررسی است. یک خبرنگار والاستریت ژورنال نیز گزارش داد که این گفتوگوها ممکن است در روزهای ۴ و ۵ خرداد در رم برگزار شود.
تاکنون چهار دور مذاکره غیرمستقیم با میانجیگری عمان در مسقط و رم برگزار شده، اما پیشرفتی حاصل نشده است. ایران امیدوار است با حفظ غنیسازی، تحریمهای آمریکا را کاهش دهد.
پس از خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ و اعمال سیاست فشار حداکثری توسط دولت اول دونالد ترامپ، ایران غنیسازی اورانیوم را افزایش داد و برخی تعهدات برجامی را کنار گذاشت.
مذاکرات غیرمستقیم برای احیای توافق یا دستیابی به توافقی جدید ادامه دارد، اما به نظر میرسد بحثها بر سر غنیسازی اورانیوم پس از دور چهارم مذاکرات در مسقط عمان تشدید شده است. این موضوع نشان میدهد که اکنون طرفین به بخشهای چالشبرانگیز مذاکرات هستهای و به خط قرمزهای یکدیگر نزدیکتر شدهاند.
دلار گران شد
ساعتی پس از اظهارات بدبینانه علی خامنهای نسبت به مذاکرات با آمریکا، نرخ دلار در بازار آزاد ایران جهش یافت.
بهای دلار آمریکا در بازار آزاد تهران که بامداد سهشنبه در حدود ۸۲ هزار تومان بود، بهسرعت از مرز ۸۴ هزار تومان گذشت.
موضع منفی رهبر جمهوری اسلامی درباره مذاکرات در گذشته نیز بارها به نوسان صعودی نرخ ارز دامن زده است.